Leiden, internationale kennisstad
Kennis is steeds meer een voorwaarde voor maatschappelijk succes, welvaart en welzijn. Gemeente en partners zijn daarom in 2012 gestart met het programma Kennisstad. In 2017 sloot de gemeente een unieke samenwerkingsovereenkomst met de drie grote kennisinstel¬lingen in de stad: Universiteit Leiden, LUMC en Hogeschool Leiden. Hiermee werd de ambitie om in de top van Europese kennisregio’s te staan een gedeelde ambitie. Voortbordurend op oude tradities, is er gewerkt aan een klimaat in onze stad, waarbij stad en kennispartners elkaar weten te vinden en openstaan om kennis te delen. Op deze wijze kan kennis van nieuwe ontwikkelingen direct toegepast worden voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. In 2020 sloot Naturalis Biodiversity Center als vierde grote kennisinstelling aan als partner. Daarnaast wordt er intensief samengewerkt met ruim 40 organisaties en instellingen in de stad.
In 2021 is het gemeentelijke programma geëvalueerd. In deze evaluatie zijn de belangrijkste ontwikkelingen en resultaten van de afgelopen 10 jaar opgenomen. De overkoepelende conclusie van de evaluatie is dat het vigerende programma Kennisstad zijn meerwaarde heeft bewezen als katalysator van de kenniseconomie: extern vertrouwen opbouwen, flexibel, snel kunnen schakelen en daarmee een verbindende factor in de samenwerking met de kennispartners. Gebleken is dat er, naast positieve resultaten op het gebied van werkgelegenheid, welvaart, welzijn, onderwijs, ook financiële voordelen zijn behaald met het programma Kennisstad. Iedere gemeentelijke euro, geïnvesteerd via programma Kennisstad, heeft minimaal een directe verdubbeling / verdrievoudiging opgeleverd. Om de continuïteit van het succes te kunnen borgen heeft de gemeenteraad een belangrijke volgende stap gezet door de meerjarig incidentele financiering van het programma per 2022 structureel als cofinanciering voor samenwerkingsprojecten / -programma’s in de gemeentelijke programmabegroting op te nemen.
Het programma Kennisstad kent twee hoofddoelen:
De uitvoeringsstrategie
Als gemeente willen wij deze doelen bereiken door een hechte samenwerking met onze kennispartners. Hiertoe hebben we een samenwerkingsovereenkomst Programma Kennisstad 2017-2021 afgesloten met onze strategische samenwerkingspartners Universiteit, LUMC, Hogeschool Leiden en Naturalis Biodiversity Center. Deze zal in 2022 verlengd worden.
De samenwerkingsovereenkomst geeft inhoud aan de gezamenlijke wens nog intensiever met elkaar samen te werken en geeft daarnaast mede richting aan de samenwerking met andere partijen. Hierbij gaat het om (kennis)partners als het mbo, de musea, TNO, Technolab, Taalmuseum, LeidenGlobal, BplusC e.d. De samenwerking vond in 2021 plaats binnen vijf thema's / focusgebieden, te weten:
De resultaten
Natuurlijk zijn ook de resultaten van dit programma beïnvloed door de beperkingen van de coronapandemie. Juist onderwijsinstellingen stonden in 2020 en 2021 voor heel grote uitdagingen, waardoor de aandacht van deze instellingen vooral uitging naar het zo goed mogelijk verzorgen van (online)onderwijs. Toch kon ook in 2021 een groot aantal activiteiten als nieuw initiatief opgepakt of doorontwikkeld worden op basis van de hiervoor genoemde samenwerkingsovereenkomst. Hieronder een dwarsdoorsnede van een aantal aansprekende initiatieven:
In november 2019 opende het LEF zijn deuren en heeft zich daarna verder doorontwikkeld tot een netwerk met een fysieke locatie waar onderwijsprofessionals met passie en een actieve rol binnen het onderwijs samen kunnen innoveren en onderzoeken. Het LEF is ook een energieke broedplaats waar kennisdeling centraal staat en waar ideeën en vraagstukken behandeld worden op gezamenlijk initiatief om zo het onderwijs verder te professionaliseren. Ervaringen kunnen ook direct gebruikt worden bij het opleiden van o.a. Pabo-studenten. Het LEF wordt inmiddels gevonden door onderwijsinstellingen op lokaal, regionaal en nationaal niveau. Het LEF is daarnaast onder andere de organisator van de jaarlijkse Nacht van de Leraar en helpt gemeente en instellingen de resultaten van onder andere de onderwijsinnovatieprojecten te implementeren en te borgen.
Dit is het project dat ontwikkeld wordt binnen de City Deal Kennis Maken (Agenda Stad van de rijksoverheid). Binnen dit project wordt de kennis die aanwezig is in het (hoger) onderwijs in Leiden ingezet voor de ontwikkeling van de stad. Leids talent kan een bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Studenten kunnen zo werken aan actuele vraagstukken in een ‘rijke leeromgeving’. Ook dit project werd natuurlijk sterk gehinderd door de beperkingen die de coronapandemie met zich meebracht. Juist in de voorgestane aanpak van Leren met de Stad gaat het om direct contact tussen inwoners, studenten, docenten en onderzoekers. Toch is het gelukt gestaag door te werken aan verschillende (online en offline) activiteiten, waarbij ruim 300 studenten in 15 vakken en even zoveel docenten betrokken waren. Ook de fysieke locatie van de ‘Kenniswinkel: Leren met de Stad | Op Locatie’ werd in februari 2021 daadwerkelijk geopend in Het Gebouw in Leiden Noord. De Kenniswinkel bevindt zich daarmee dicht bij de maatschappelijke organisaties en bewoners en brengt studenten direct in contact met de wijk. Er wordt nauw samengewerkt met partijen als SOL, BuZz, Incluzio, BplusC en de Leidse Rechtswinkel.
Het Huurteam Leiden is in juli 2021 een pilot gestart en werkt samen met de studenten van de afdeling Wonen en Overheid van de Leidse Rechtswinkel. Binnen deze samenwerking kan o.a. bekeken worden of een huurcontract voldoet aan de te stellen eisen, of de huur niet te hoog is en of er bijvoorbeeld sprake is van achterstallig onderhoud. Deze hulp is kosteloos.
De Universiteit Leiden, gemeente en Naturalis trekken samen op in het project BiodiverCities. Leiden is in mei 2020 geselecteerd als een van de tien steden voor het Europese project BiodiverCities. Het project heeft als doel de leefbaarheid in de steden te verbeteren, onder andere door de ontwikkeling van een groene infrastructuur en het vergroten van de biodiversiteit. Het streven van de EU is om tegen 2050 het eerste klimaat neutrale continent te zijn. In Leiden werken we daaraan door praktische voorbeelden in en uit de stad meer en (nog) beter te betrekken. Het onderzoek hiervoor voert de gemeente samen met studenten van biologie & milieuwetenschappen uit. Het is van belang om met bewoners samen optrekken om de biodiversiteit in de stad te vergroten, aangezien de helft van het grondgebied in Leiden particulier eigendom is. Naturalis is het nationale onderzoeksinstituut op het gebied van biodiversiteit.
In 2020 en 2021 heeft de, door de Universiteit, LUMC, Hogeschool en gemeente opgerichte Stichting ECS, gebruikt om het jaar 2022 voor te bereiden. Naast een succesvol jaar is het de inzet van de partners met dit jaar een duurzame impuls te geven aan de strategische doelen richting 2030, zoals die besloten liggen in de pijlers ‘internationale kennis’ en ‘historische cultuur’ van de gemeentelijke ontwikkelingsvisie Leiden, Stad van Ontdekkingen.
Het partnerschap tussen de gemeente Leiden, Leiden Marketing, de Plaatselijke Kamer van Verenigingen (PKvV)en de vijf grote Leidse studentenverenigingen, te weten L.S.V. Minerva, L.V.V.S Augustinus, SSR-Leiden, V.S.L. Catena en A.L.S.V. Quintus is in 2021 gecontinueerd en verdiept. Juist tijdens de Coronapandemie heeft de georganiseerde samenwerking zijn meerwaarde kunnen bewijzen en was Leiden een voorbeeld op nationaal niveau voor andere studentensteden. Inmiddels hebben de opgedane ervaringen ertoe geleid dat de gemeente een paar parttime studentambtenaren in 2022 zal aantrekken, waarmee nog directer kennis en netwerk van deze belangrijke inwonersgroep bij de beleidsvorming en -uitvoering betrokken wordt.
Leiden4GlobalGoals is een netwerk van Leidse organisaties, instellingen en inwoners die actief (willen) bijdragen aan de realisering van de 17 VN-werelddoelen, tussen nu en het jaar 2030. De oprichting hiervan is een vervolg op de door de gemeenteraad gevraagde aansluiting van Leiden bij de door de VNG georganiseerde en ondersteunde Gemeenten4GlobalGoals. De Stichting 2030 heeft in 2021 het gehele jaar verschillende activiteiten in de stad en regio ontplooid, waarbij - geconcentreerd - de gehele maand september in het licht stond van de GlobalGoals en de betrokkenheid daarbij van inwoners en instellingen.
Maar liefst 40 partijen in Leiden hebben in 2020 het preventieakkoord ondertekend en daarmee de afspraak vastgelegd om zich gezamenlijk in te zetten voor de gezondheid en vitaliteit van de inwoners van de stad. Hieronder zijn welzijnspartijen, maatschappelijke organisaties, sport-en beweegaanbieders, natuurverenigingen, onderwijs, kinderopvang, gezondheidszorg, kennisinstellingen, bedrijven, gemeente én inwoners van de wijken. Allemaal gericht op preventie en aan de hand van vier ambities: 1. Partners werken samen en betrekken bewoners; 2. Inwoners van Leiden hebben een gezond gewicht; 3. Leidse jeugd groeit rookvrij op; 4. Inwoners van Leiden zijn mentaal gezond.
Het Kenniscentrum Angst & Stress bij Jeugd is een onderdeel van het LUBEC, Leids Universitair Behandel- en Expertise Centrum. Het centrum geeft uitvoering aan een programma van dit kenniscentrum dat zich richt op vroege herkenning en interventie van stress en angst in de klas. Hoe kunnen scholen geholpen worden stress en angst in de klas te herkennen en te voorkomen? En hoe kan aan leerlingen snel de juiste ondersteuning geboden worden?
Overige resultaten
Ook in 2021 zijn, vanzelfsprekend grotendeels binnen de richtlijnen van de 1,5-meter-samenleving verschillende activiteiten georganiseerd. Voor een groot deel online, waardoor we in 2021 nog meer ervaring hebben kunnen opdoen in het organiseren van verschillende programma’s online. Deze ervaring zullen we benutten om in de toekomst meer hybride (live en online) evenementen te (laten) organiseren. Op deze wijze kunnen we ook andere doelgroepen tot ver buiten Leiden bereiken.
Daarnaast zijn vanuit het uitvoeringsbudget Kennisstad verschillende (kleinere) initiatieven ondersteund. Deze zijn soms relatief klein qua financiële bijdrage / sponsoring, maar zeker van belang voor het 'kennis-ecosysteem' van de stad en haar inwoners. Te noemen zijn daarbij de ondersteuning van verschillende door studenten georganiseerde symposia, wijkgerichte advisering op het gebied van lockdown en versoepelingsmaatregelen, en extra ondersteuning aan onderwijsinnovaties.