Voor u liggen de Jaarstukken 2022. Met de jaarstukken legt de gemeente verantwoording af over de behaalde resultaten en de besteding van de middelen over het gevoerde beleid in 2022. Hiermee biedt de gemeente inzicht hoe het geld vorig jaar is besteed.
Het jaar 2022 was het jaar dat het huidige college van start ging. Begin juni presenteerde de coalitie het beleidsakkoord ‘Samen leven in Leiden’ 2022-2026, waarin de plannen voor de toekomst van Leiden bekend werden gemaakt. Met als belangrijkste speerpunten:
• het verduurzamen, vergroenen en klimaatadaptief maken van de stad;
• het versnellen van de woningbouwopgave en de energietransitie;
• werk maken van een inclusieve samenleving met gelijke kansen voor iedereen;
• Leiden ontwikkelen als kennis- en cultuurstad met een sterke regionale economie;
• samenwerking met de stad vanuit vertrouwen en met een open blik.
Terugblik 2022
Het college blikt terug op een bewogen jaar. Het was het jaar waarin de coronamaatregelen werden losgelaten, maar ook het jaar waarin de oorlog in Oekraïne is begonnen. Leidenaars kregen te maken met forse prijsstijgingen en hoge energierekeningen. Een jaar met nieuwe onzekerheden, maar ook een jaar waarin Leiden opnieuw veerkracht toonde. De vluchtelingenopvang werd geregeld en het college nam maatregelen om inwoners, bedrijven en verenigingen tegemoet te komen die hun rekeningen niet meer konden betalen.
In deze turbulente tijd wist het stadsbestuur tevens zichtbare resultaten voor de stad te bereiken. Ook in 2022 is de stad weer groener geworden, hebben we meer woningen gebouwd en zijn belangrijke stappen gezet om de bereikbaarheid van de stad te verbeteren. Een hoogtepunt van 2022 was dat Leiden een jaar lang de titel European City of Science mocht voeren. Zo stond 2022 in het teken van de verbinding tussen wetenschap en maatschappij. Op het gebied van kennis en cultuur heeft dit de stad veel gebracht.
Voordat we dieper ingegaan op de resultaten en de daarbij horende financiële verantwoording, blikken we hieronder eerst terug op een aantal ontwikkelingen in het afgelopen jaar. Ook lichten we een aantal bereikte resultaten uit langs de volgende thema’s:
1. Duurzame en inclusieve stad;
2. Sociale en gezonde stad;
3. Internationale stad van kennis en cultuur;
4. Organisatie en financiën.
1.1. Duurzame en inclusieve stad
Binnen het thema ‘duurzame en inclusieve stad’ liggen enorme opgaven. In 2022 zijn in Nederland opnieuw records gebroken op het gebied van zonnestraling, hitte en rondom klimaatverandering in het algemeen. Het ‘Intergovernmental Panel on Climate Change’ (IPCC) waarschuwde dat klimaatdoelen uit zicht raken zonder onmiddellijke en vergaande actie.
Eind 2021 bleek uit de provinciale woningbehoefteraming dat de behoefte aan extra woningen in Leiden flink was gegroeid, met name in de betaalbare prijssegmenten. Dit ondanks het extra aantal betaalbare woningen dat in de vorige collegeperiode is gerealiseerd.
Om de ambities uit het beleidsakkoord ‘Samen Leven in Leiden’ 2022-2026 te realiseren, heeft het college de opgaven op gebied van verduurzaming en verstedelijking – opnieuw – in samenhang opgepakt. Zo zorgen we ervoor dat de stad leefbaar blijft en nog mooier, klimaatbestendiger en toegankelijker wordt. In het beleidsakkoord wordt flink ingezet op vergroening en klimaatadaptatie, onder andere door bij de wijkgerichte rioolvervangingen ook direct te vergroenen en in de ondergrond ruimte te reserveren voor de uitbreiding van het warmtenet. In 2022 is de Gasthuiswijk op die manier aangepakt.
Op gebied van de energietransitie hebben we in 2022 flinke stappen gezet. Zo is in 2022 het startbesluit genomen voor de ontwikkeling van een ondergrondse warmteleiding (WarmtelinQ+) tussen Rijswijk en Leiden. De tweede tranche verduurzaming van gemeentelijk vastgoed is gestart. Er is een grote inzet geweest op de bestrijding van energiearmoede door samen met de corporaties, wijkvertegenwoordigers en welzijnspartners mensen te helpen met het verduurzamen van hun woning en het omlaag brengen van hun energiekosten. Bij de herinrichting van de openbare ruimte wordt inmiddels gewerkt volgens de ‘Leidse Ladder’. Deze monitoringstool maakt op termijn 100% circulair materiaalgebruik mogelijk.
In 2022 is de bouw van het nieuwe Indoor Sportcentrum 1574 gestart. Daarnaast is doorgebouwd aan de IJshal en Combibad De Vliet. Op deze manier zorgen we dat Leiden een goed sportklimaat heeft en gezond blijft. Ten opzichte van de bestaande – verouderde – sportvoorzieningen zorgen deze projecten voor een forse duurzaamheidsimpuls.
De woningmarkt is een ander belangrijk aandachtspunt voor het college. Met de huidige ambities moet Leiden tot 2030 gemiddeld circa duizend woningen per jaar bouwen. In de vorige collegeperiode waren dit circa zeshonderd woningen per jaar. Een behoorlijke opgave dus, en het college is daarom blij dat deze gemiddelde jaarlijkse opgave in 2022 is gehaald. Er zijn 994 woningen toegevoegd in Leiden. Daarnaast werkt het college aan een eerlijkere woningmarkt. Afgelopen jaar heeft het college onderzoek laten doen naar de leefbaarheid in de stad. Hierbij is gekeken naar maatregelen om de woningmarkt te reguleren. Het college werkt het maatregelenpakket in 2023 verder uit.
De groei van de stad gaat gepaard met uitdagingen op meerdere vlakken. Op gebied van bereikbaarheid zijn het afgelopen jaar mooie stappen gezet. Tijdens het Bestuurlijk Overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO MIRT) 2022 is het startbesluit genomen voor de MIRT-verkenning Knooppunt Leiden Centraal, als onderdeel van de MIRT-verkenning Oude Lijn. Het maakt grote investeringen mogelijk om het knooppunt Leiden Centraal en het Stationsgebied toekomstbestendig en duurzaam te maken.
In 2022 is de datum van de inwerkingtreding van de Omgevingswet tweemaal opgeschoven. Desondanks is er volop doorgewerkt aan de voorbereidingen: een planning voor de opbouw van het Omgevingsplan tot 2030 is vastgesteld, beleidsregels voor participatie zijn opgesteld (die worden dit jaar ter besluitvorming aangeboden) en er is verder gewerkt aan de integratie van verschillende verordeningen in de Omgevingsverordening. Daardoor zijn we in staat om de wet goed te kunnen implementeren, wanneer die op 1 januari 2024 in werking treedt.
Een aantal resultaten uit 2022:
1.2. Sociale en gezonde stad
Leiden is een sociale stad. Het college vindt het belangrijk dat iedereen meetelt, ertoe doet en gezien wordt. Iedereen heeft recht op bestaanszekerheid en gelijke kansen. Ook in 2022 hebben we de ‘Visie Sociaal Domein’ voor onze inwoners onverminderd uitgevoerd. Zo hebben we een sterke sociale basisinfrastructuur voor al onze inwoners geboden. Ook hebben hulpbehoevende inwoners de ondersteuning gekregen die zij nodig hebben via onze collectieve voorzieningen, zoals de Sociaal Wijkteams en de Jeugdteams. Op die manier willen we voorkomen dat er later meer individuele ondersteuning nodig is. Tot slot hebben we in 2022 belangrijke stappen gezet om Leiden gezond en vitaal te houden, onder andere door te investeren in faciliteiten voor sporten, bewegen en ontmoeten. Zo werken we aan een gezonde stad voor alle Leidenaars.
Gedurende 2022 kampten we met de nasleep van de coronacrisis en de impact van de oorlog in Oekraïne. We hebben meerdere opvanglocaties gerealiseerd en ondersteuning op meerdere leefgebieden geboden. Dit leidde tot druk op de voorzieningen, zoals bij het nieuwkomersonderwijs.
De oorlog in Oekraïne leidde ook tot een hoge inflatie en gestegen energiekosten. Een aanzienlijk aantal inwoners kwam hierdoor moeilijker rond. Met regelingen als de bijzondere bijstand energiekosten en de uitbetaling van de energietoeslag hebben we de druk op deze inwoners verlicht.
De personeelstekorten in jeugdhulp, Wmo, beschermd wonen en onderwijs werden in 2022 groter en urgenter. In de jeugdhulp en Wmo werken de personeelstekorten door in de wachttijden bij aanbieders. We zien dit met name terug in de meer specialistische vormen van jeugdhulp, zoals jeugd-GGZ en bij de huishoudelijke ondersteuning. Het aanpakken van de oorzaken van het personeelstekort is complex, omdat dit een landelijk probleem betreft en nieuwe oplossingen en andere of meer intensieve samenwerking vraagt. De negatieve effecten van deze personeelstekorten pakten de gemeenten onder andere aan door aanbieders met elkaar in contact te brengen. Zo zorgden we ervoor dat cliënten bij een andere aanbieder terecht kunnen (jeugdzorg) of door de inzet van een noodproduct (Wmo), zodat de meest noodzakelijke ondersteuning doorgang vond.
Een aantal resultaten uit 2022:
1.3. Internationale stad van kennis en cultuur
In 2022 zorgde de oorlog in Oekraïne internationaal voor grote onrust. Ook in Nederland zorgt de oorlog voor problemen, door een grote opvangbehoefte van ontheemden en – indirect – door stijgende energieprijzen en inflatie. Die kostenstijgingen vormden (en vormen) een fikse uitdaging voor allerlei partijen in de stad, van ondernemers tot culturele instellingen, en maakten nog duidelijker hoe belangrijk het is om snel stappen te zetten in duurzame energie en energiebesparing.
Leiden heeft zich in deze turbulente tijd weerbaar getoond, en is relatief snel opgekrabbeld na de diverse crises van de afgelopen jaren. Dat heeft te maken met een sterke infrastructuur en een goed vestigingsklimaat, waarin stadspartners elkaar weten te vinden. Ondernemers, onderwijs- en kennisinstellingen, culturele partners en de gemeente werken samen in diverse verbanden, zoals Leiden Kennisstad, de Stagewijzer071 en de Human Capital Agenda.
Een mooi voorbeeld van de impact van kennis en cultuur was het ‘wetenschapsjaar’ 2022. Leiden mocht zich afgelopen jaar European City of Science (ECS) noemen, en haalde het prestigieuze ESOF-congres naar Leiden. De aantrekkingskracht van dit jaar zorgde voor een historische hoeveelheid congressen (85) en een recordaantal museumbezoeken (1,3 miljoen, meer dan voor corona), en had daarnaast een enorme economische impact op de regio (20 à 26 miljoen euro). Ook ondernemers profiteerden hiervan, en Leiden heeft zich echt als stad van kennis en cultuur geprofileerd.
Voor de gemeente lag de nadruk binnen ECS met name op het verbinden van samenleving en wetenschap. Na de pandemie was dit extra urgent: het vertrouwen in de wetenschap bleek tijdens corona herhaaldelijk onder druk te staan. Leiden kan daar met haar kennis en cultuur goed op inspelen. Daarvoor vormde het programma ‘Kennis door de Wijken’ een mooie testcase. Binnen dit programma werden kennis- en culturele activiteiten georganiseerd in de wijken van Leiden. De programmering trok meer dan 10.000 deelnemers gedurende het jaar.
Tot slot willen we twee ontwikkelingen uitlichten waar we in 2022 en de komende jaren ons sterk voor maken. Zo gaan we – als gepland – verder met het ontwikkelen van het Leiden Bio Science Park (LBSP) tot een bruisend innovatiedistrict, waar ruimte is voor laboratoria en kantoren, maar ook voor woningen en restaurants. Een ander speerpunt van het college is dat we hard werken aan de gelijkwaardigheid van het mbo-onderwijs ten opzichte van het hbo- en wo-onderwijs. Op dat vlak hebben we de eerste belangrijke stappen gezet, waar we de komende tijd mee verder gaan.
Een aantal resultaten uit 2022:
1.4. Organisatie en financiën
Op 13 oktober 2022 heeft de Leidse gemeenteraad de visie op dienstverlening ‘Leiden: goed voor elkaar’ vastgesteld. Met dit plan zet de gemeente de Leidenaar centraal in het verbeteren van onze dienstverlening. Dat doen we op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door duidelijke taal te gebruiken. Afgelopen jaar hebben vijfhonderd medewerkers de training Duidelijk Taal gevolgd. Verder is een lezerspanel opgezet waarvoor honderdvijftig Leidenaars zich hebben aangemeld. Het lezerspanel geeft feedback op onze brieven. Aan de hand daarvan verbeteren we onze communicatie. Ook bij het inrichten van nieuwe systemen werken we aan het verbeteren van de dienstverlening. We zetten de klantervaring centraal en we verbeteren de digitale toegankelijkheid.
Begin 2022 hebben de colleges van de gemeenten Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest en Zoeterwoude definitief besloten om de regionale bedrijfsvoering per 1 januari 2023 onder te brengen bij Leiden en om Servicepunt71 op te heffen. Dit besluit heeft vorm gekregen in een nieuwe centrumregeling en dienstverleningsovereenkomsten met alle drie de regiogemeenten. De nieuwe centrumregeling is op 1 januari 2023 van start gegaan.
Een aantal resultaten uit 2022: