Toelichting op de passiva

Vaste passiva

Eigen vermogen

Het samenwerkingsorgaan Servicepunt71 is per 31-12-2022 opgeheven. Alle bezittingen en schulden zijn vanaf 2023 onderdeel van de balans van Leiden. De eindbalans uit de jaarrekening 2022 wijkt daardoor af van de beginbalans per 31-12-2022. Met behulp van onderstaande tabel kan die aansluiting alsnog gemaakt worden.

	Leiden 31-12-2022	Servicepunt71 31-12-2022	Leiden 1-1-2023
Algemene reserve	20.304	3.747	24.051
Bestemmingsreserve	288.972	2.350	291.322
Gerealiseerd resultaat	20.045	815	20.860
Totaal	329.322	6.912	336.233

Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten:

	Boekwaarde 31-12-2022	Boekwaarde 31-12-2023
Algemene reserve	24.051	27.073
Bestemmingsreserves	291.322	296.386
Gerealiseerd resultaat	20.860	19.607
Totaal	336.233	343.066

Het verloop in 2023 wordt in onderstaand overzicht per reserve weergegeven. Zoals gebruikelijk zijn hierin de bestemmingsvoorstellen bij de jaarrekening 2023 nog niet verwerkt.

Toelichting op de mutaties van en over de aard en reden van de reserves:

Omschrijving	Boekwaarde 1-1-2023	Toevoeging	Onttrekking	Vermindering ivm afschrijving op activa	Bestemming resultaat vorig boekjaar	Boekwaarde 31-12-2023	Functie, doel en minimale/maximale omvang
Algemene reserve
Algemene reserve	24.051	1.321	19.159		20.860	27.073	Functie: Bufferfunctie Doel: De concernreserve dient als buffer voor de afdekking van niet-kwalificeerbare risico’s en de egalisatie van het exploitatieresultaat. Minimale omvang: gelijk aan benodigd weerstandsvermogen
Totaal Algemene Reserve	24.051	1.321	19.159	-	20.860	27.073

Bestemmingsreserve
Reserve publicaties Erfgoed Leiden e.o.	220	18	-			238	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van initiatieven voor publicaties.
Reserve raad	68	103	-			171	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Het bekostigen van uitgaven van de Raad voor verkiezingen, opleiding/begeleiding van nieuwe raadsleden en technische apparatuur voor commissie- en raadsvergaderingen. Maximale omvang: € 150.000
Reserve Holland Rijnland	4.057	-	1.883			2.174	Functie: Financieringsfunctie Doel: Het financieren van de gemeentelijke bijdrage aan het regionaal investeringsfonds Holland Rijnland.
Reserve flankerend beleid	1.605	-	18			1.587	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van het flankerend beleid bij de taken- en efficiencydiscussie; dekken van kosten voor maatregelen die de verlaging van de formatie moeten realiseren en de bijbehorende personeelsomvang.
Bedrijfsvoeringsreserve concern	4.949	1.209	2.263			3.895	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Het egaliseren van resultaten op de bedrijfsvoering ten opzichte van de begroting over meerdere jaren en het oplossen van incidentele knelpunten in de bedrijfsvoering. Maximale omvang: 3,5% van de personele lasten van de ambtelijke organisatie Minimale omvang: 1,0% van de personele lasten van de ambtelijke organisatie
Egalisatiereserve verkiezingen	219	-	68			151	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van verkiezingen.
Reserve parkeren	18.981	-	1.757			17.224	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van parkeervoorzieningen en egaliseren van de exploitatieresultaten over meerdere jaren.
Reserve bereikbaarheids- projecten	9.573	309	3.387			6.495	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de bereikbaarheidsprojecten.
Reserve asbestsanering	70	106	-			176	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de sanering van asbest in gemeentelijk vastgoed

Omschrijving	Boekwaarde 1-1-2023	Toevoeging	Onttrekking	Vermindering ivm afschrijving op activa	Boekwaarde 31-12-2023	Functie, doel en minimale/maximale omvang
Reserve ontsluiting van groengebieden	847	-	820		27	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van een ecologisch en recreatief netwerk vanuit de stad richting kust en landgoederen en richting Duinhorst en Weide.
Reserve Leefbaarheidsprojecten in de wijken	2.405	2	1.024		1.383	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van onderhoud van kapitaalgoederen en noodzakelijke investeringen in de Nieuwe Beestenmarkt, herinrichting van de Breestraat en de begraafplaats Groenesteeg.
Reserve grondexploitaties	5.849	11.617	10.554	32	6.880	Functie: Bestedingsfunctie Doel: De reserve Grondexploitaties wordt gevoed met positieve saldi bij afsluiten of tussentijds winstnemen van grondexploitaties, het exploitatieresultaat van het erfpachtbedrijf en verkoopopbrengsten van vastgoed en gronden. De reserve Grondexploitaties is de overkoepelende reserve van Grondzaken van waaruit de onderliggende voorzieningen en bestemmingsreserves gevoed kunnen worden. Tevens worden vrijvallende gelden uit de onderliggende voorzieningen en reserves teruggestort in deze reserve om herbestemd te worden.
Reserve bovenwijkse voorzieningen grondbedrijf	334	-	40		294	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van een extra kwaliteitsimpuls aan de openbare ruimte, aangepast aan het monumentale karakter van de stad (kunstobjecten, e.d.). Jaarlijks wordt bij Vermogensbeheer Grondexploitaties een voorstel meegenomen voor de te honoreren objecten.
Reserve afkoopsommen erfpacht	104.494	-	1.508		102.986	Functie: Inkomensfunctie Doel:Het financieren van de waarde van de in erfpacht uitgegeven gronden door jaarlijkse vrijval van een deel van de afkoopsommen als dekking van de rentelasten over de onderliggende grondwaarde.
Reserve afkoop administratiekosten Erfpacht	183	-	3		180	Functie: Inkomensfunctie Doel: Het financieren van de administratiekosten van de in erfpacht uitgegeven gronden door jaarlijkse vrijval van een deel van de betaalde afkoopsommen voor administratiekosten.
Egalisatiereserve inkomsten bouwleges	8.077	1.089	-		9.166	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Het bekostigen van niet geraamde incidentele uitgaven voor de optimalisatie van de omgevingsvergunningverlening (onderdeel bouwactiviteiten) en het tegengaan van fluctuaties in de tariefstelling.
Reserve sociale huurwoningen	146	-	130		16	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de uitvoeringsagenda van Nota Wonen.

Omschrijving	Boekwaarde 1-1-2023	Toevoeging	Onttrekking	Boekwaarde 31-12-2023	Functie, doel en minimale/maximale omvang
Reserve Leids Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond	3.336	-	298	3.038	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van sanering bij projecten waarbij bodemverontreiniging wordt aangetroffen.
Reserve herstructurering woongebieden De Sleutels van Zijl en Vliet	16	-	-	16	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het verrekenen van tekorten op de grondexploitatie bij herstructureringsplannen van woongebieden van De Sleutels van Zijl en Vliet waarbij de corporatie zelf de grondexploitatie voert (conform Raamovereenkomst Stedelijke Herstructurering met De Sleutels van Zijl en Vliet).
Reserve herstructurering woongebieden Ons Doel	3.669	26	3.695	0	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het verrekenen van tekorten op de grondexploitatie bij herstructureringsplannen van woongebieden van Ons Doel waarbij de corporatie zelf de grondexploitatie voert (conform conform Raamovereenkomst Stedelijke Herstructurering met Ons Doel).
Reserve risico's projecten in uitvoering	211	4.117	-	4.328	Functie: Bufferfunctie Doel: Het dekken van algemene- en projectspecifieke risico’s binnen grondexploitaties in uitvoering (BIE).
Reserve risico's bijzondere projecten	2.300	-	2.300	0	Functie: Bufferfunctie Doel: Het dekken van risico’s bij bijzondere projecten (Leiden Centraal Project, Oostvlietpolder en Lammenschansdriehoek (inclusief Betaplein).
Reserve combinatiefuncties	169	-	-	169	Functie: Egalisatiefunctie Doel: In het kader van de rijksregeling Impuls Brede Scholen Sport en Cultuur ontvangt de gemeente een bijdrage voor het realiseren van combinatiefuncties in het onderwijs en de sectoren sport en cultuur.
Reserve onderwijshuisvesting	570	-	55	515	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van beleid en uitvoering van onderwijshuisvesting
Reserve aankopen kunst Museum de Lakenhal	75	-	23	52	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Aankopen kunst voor museum De Lakenhal middels door de gemeente beschikbaar gestelde gelden.
Bedrijfsreserve Museum De Lakenhal	111	-	111	0	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Het egaliseren van resultaten op de bedrijfsvoering en afgesloten projecten over meerdere jaren en oplossen van incidentele knelpunten in de bedrijfsvoering. Maximale omvang: 15% van de totale exploitatielasten voor de periode 2019-2026.
Reserve exploitatie De Nobel	181	-	-	181	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de jaarlijkse bijdrage aan de exploitatie van muziekcentrum De Nobel.

Omschrijving	Boekwaarde 1-1-2023	Toevoeging	Onttrekking	Boekwaarde 31-12-2023	Functie, doel en minimale/maximale omvang
Reserve sociaal-maatschappelijke en culturele voorzieningen	1.677	40	60	1.657	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van aanvullingen op de beschikbare sociaal-maatschappelijke voorzieningen.
Bedrijfsreserve DZB-Leiden WSW	5.717	104	1.373	4.448	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Het egaliseren van de jaarlijkse schommelingen in de bedrijfsvoeringkosten van de DZB en oplossen van knelpunten in de exploitatie.
Reserve GSB-middelen ISV/EZ	1.299	-	72	1.227	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het realiseren van prestatieafspraken in het kader van het grotestedenbeleid (GSB) met het Rijk. De volgende projecten worden bekostigd: verbeterplan bomen, gebiedsvisies en gevelsanering.
Reserve zachte landing WSW/DZB	1.147	-	158	989	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de herstructurering DZB.
Reserve bedrijfsvoering plankosten	3.453	828	1.777	2.504	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het dekken van de plankosten van projecten in de definitiefase en het egaliseren van fluctuaties in de exploitatie als gevolg van de plankostensystematiek.
Reserve exploitatie Oppenheimstraat	152	-	-	152	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Het bekostigen van de jaarlijkse bijdrage aan de exploitatie van de Oppenheimstraat.
Reserve rekenkamer	117	16	-	133	Functie: Egalisatiefuntie Doel: Het financieren van de uitgaven voor onderzoek en de mogelijkheid tot extra onderzoek. Maximale omvang: nader te bepalen.
Reserve bedrijfsvoering Erfgoed Leiden en omstreken	538	364	-	902	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Het egaliseren van jaarlijkse schommelingen in de bedrijfsvoeringskosten van Erfgoed Leiden en omstreken. Maximale omvang: 10% van de begrote exploitatielasten
Reserve Sociaal Domein	53.236	15.303	17.822	50.717	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het dekken van bijsturingsmaatregelen die (op termijn) leiden tot kostenreductie en opvangen van tekorten en overschotten in het sociaal domein.
Reserve Informatisering	68	-	-	68	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de digitalisering van werkprocessen, ontwikkelen van informatiebeleid en vernieuwen van de gemeentelijke website.
Reserve programma binnenstad	595	-	253	342	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van projecten voor een economisch vitale binnenstad

Omschrijving	Boekwaarde 1-1-2023	Toevoeging	Onttrekking	Vermindering ivm afschrijving op activa	Boekwaarde 31-12-2023	Functie, doel en minimale/maximale omvang
Reserve stedelijke ontwikkeling	561	-	51		510	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van investeringsinitiatieven in de stad.
Reserve afschrijvingen investeringen	24.127	7.564	3.586	210	27.895	Functie: Financieringsfunctie Doel: Het dekken van de jaarlijkse kapitaallasten vanuit incidentele middelen.
Reserve economische impulsen en Kennisstad	792	-	436		356	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van impulsen voor duurzame, economische ontwikkelingen en initiatieven in de stad.
Reserve budgetoverheveling	11.503	13.817	10.575		14.745	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het faciliteren van budgetoverhevelingen.
Bestemmingsreserve frictiekosten ID/WIW-banen	236	-	29		207	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het dekken van kosten die gemoeid zijn met een raadsbesluit dat geleid heeft tot 'geen gedwongen ontslagen WIWmedewerkers'
Reserve sportstimulering	211	15	-		226	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van een sportstimuleringsfonds voor een betere uitvoering van de Leidse sportvisie onder nader vast te stellen voorwaarden van cofinanciering met inzet private middelen.
Reserve Fonds Debt? to no Debt!	154	-	154		0	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het dekken van projectkosten en eventuele oninbare vorderingen.
Reserve herontwikkeling Stationsgebied eo	3.499	-	9		3.490	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de uitvoering masterplan Stationsgebied
Reserve restauratie collectie De Lakenhal	0	19	-		19	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de restauratie van collectie van Museum De Lakenhal.
Reserve Molen de Valk / Erfgoed Leiden	293	-	-		293	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van de salarislasten van een derde molenaar bij molen de Valk
Reserve Duurzame Stad	4.991	1.901	539		6.353	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het bekostigen van investeringen en uitgaven die om doelstellingen te realiseren op het gebied van verstedelijking, duurzame mobiliteit, energietransitie, klimaatadaptatie en biodiverse vergroening en circulaire economie en afval.
Reserve projecten en tentoonstelling Museum de Lakenhal	406	-	198		208	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Meerjarig beschikbaar houden van gemeentelijke middelen voor meerjarige projecten en tentoonstellingen van Museum de Lakenhal Maximale omvang: € 600.000
Reserve regionale verkeers- en milieukaart	289	-	15		274	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Alle regionale verkeers- en milieukaart (RVMK) taken zijn belegd bij de gemeente Leiden. Zoals afgesproken met de regiogemeenten in de dienstverleningsovereenkomst wordt een reserve RVMK gevormd. Hiermee kunnen eventuele risico's worden gedekt.
Reserve Bomenfonds	332	263	178		417	Functie: Bestedingsfunctie Doel: De versterking van het bomenbestand van Leiden.

Omschrijving	Boekwaarde 1-1-2023	Toevoeging	Onttrekking	Vermindering ivm afschrijving op activa	Bestemming resultaat vorig boekjaar	Boekwaarde 31-12-2023	Functie, doel en minimale/maximale omvang
Reserve beheerkosten	0	-	-			0	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Instellen centraal budget (reserve) voor stijging van beheerkosten als gevolg van klimaatadaptieve maatregelen en vergroening bij projecten.
Reserve specialistische voorzieningen maatschappelijke zorg	0	1.200	-			1.200	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Egaliseren van verschillen tussen begrote en gerealiseerde lasten voor specialistische voorzieningen Maatschappelijke Zorg die in afzonderlijke boekjaren ontstaan, conform de Samenwerkingsovereenkomst Maatschappelijke zorg (MZ) 2023 Holland Maximale omvang: 10% van het jaarlijkse budget voor de specialistische voorzieningen en de uitvoeringskosten.
Reserve Oekraïne asielzoekers statushouders	864	12.077	1.071			11.870	Functie: Egalisatie- en bestedings-/bestemmingsfunctie Doel: Het egaliseren van verschillen tussen de lasten en de (rijks)baten
Reserve maatschappelijke zorg Leidse Regio	0	523	-			523	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Egaliseren van verschillen tussen het Leidse aandeel van de begrote en gerealiseerde lasten voor Maatschappelijke Zorg binnen de Leidse Regio die in afzonderlijke boekjaren ontstaan, conform de Samenwerkingsovereenkomst Maatschappelijke Zorg 2023 Leidse regio.
Reserve OV Knoop Leiden CS	0	-	-			0	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Dekking van de investeringsambities OV knoop Leiden Centraal station.
Reserve egalisatie kapitaallasten centrumregeling	2.350	684	614			2.420	Functie: Egalisatiefunctie Doel: Egaliseren van verschillen tussen begrote en gerealiseerde kapitaallasten die in afzonderlijke boekjaren ontstaan binnen de centrumregeling bedrijfsvoering.
Reserve risicobijdrage centrumregeling	0	355	-			355	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het beschikbaar houden van het in een boekjaar niet bestede deel van de risicobijdrage van partnergemeenten voor de continuïteit en kwaliteit van de dienstverlening aan deze partnergemeenten.
Reserve sportstimulering schaatsen	0	-	-			0	Functie: Bestedingsfunctie Doel: Het continueren van de schaatssport
Reserve bedrijfsvoering centrumregeling	0	544	-			544	Functie: Egalisatie- en bestedingsfunctie De Bedrijfsvoeringsreserve Centrumregeling heeft als functie het opvangen van jaarlijkse fluctuaties (egalisatiefunctie) en knelpunten in de bedrijfsvoering voor de werkzaamheden die binnen de centrumregeling vallen. Daarnaast kan de reserve worden ingezet voor het ontwikkelen van innovaties en aanpassingen in de bedrijfsvoering, voor zover die ten goede komen aan de dienstverlening in het kader van de centrumregeling.
Totaal Bestemmingsreserves	291.322	74.213	68.907	242	-	296.386

Totaal Reserves	315.373	75.534	88.066	242	20.860	323.459

Voor de reserve raad is de maximale omvang € 150.000, de stand van de reserve op 31-12-2023 is € 171.000. In 2023 is het amendement ''Raad op Social Media'' aangenomen, in 2024 zal er € 21.000 onttrokken worden aan de reserve voor de uitvoering hiervan. Na deze onttrekking voldoet de reserve weer aan de gestelde maximering.

Voorzieningen

Het verloop van de voorzieningen in 2023 wordt in onderstaand overzicht weergegeven:

Toelichting op de mutaties binnen, en over de aard en reden van de voorzieningen:

Prg.	Naam Voorziening	Boekwaarde 1-1-2023	Toevoeging	Aanwending	Vrijgevallen bedragen	Boekwaarde 31-12-2023	Doel
Egalisatievoorzieningen
5	Voorziening groot onderhoud riolering	603	663	421		845	Spaarvoorziening voor toekomstige vervangingsinvesteringen rioleringen, overeenkomstig regelgeving in het BBV.
5	Voorziening waterkwaliteit	747	274	185		836	Egalisatie van de kosten van onderhoudsachterstand en voor het op orde houden van de waterkwaliteit voor die onderdelen die groot onderhoud nodig hebben, waarvan de omvang jaarlijks niet gelijk is.
5	Voorziening groot onderhoud kunstwerken	1.169	1.443	858		1.754	Egalisatie van de kosten van onderhoudsachterstand en voor het op orde houden van de kunstwerken voor die onderdelen die groot onderhoud nodig hebben, waarvan de omvang jaarlijks niet gelijk is.
5	Voorziening groot onderhoud walmuren en beschoeiing	503	375	304		574	Egalisatie van de kosten van onderhoudsachterstand en voor het op orde houden van walmuren en beschoeiingen voor die onderdelen die groot onderhoud nodig hebben, waarvan de omvang jaarlijks niet gelijk is.
5	Voorziening groot onderhoud wegen	1.974	2.582	2.382		2.174	Egalisatie van de kosten van onderhoudsachterstand en voor het op orde houden van de wegen voor die onderdelen die groot onderhoud nodig hebben, waarvan de omvang jaarlijks niet gelijk is.
5	Voorziening groot onderhoud gemalen	44	84	95		33	Egalisatie van de kosten voor het groot onderhoud van de gemalen
5	Egalisatievoorziening riolering	0	0	0		0	Egaliseren van de saldi van de exploitatie van de gemeentelijke riolering zodat de middels de rioolheffing ontvangen middelen beschikbaar blijven voor het in stand houden van de gemeentelijke riolering.
6	Voorziening onderhoud gemeentelijk vastgoed	8.164	2.952	3.552		7.564	Egalisatie van de kosten voor (groot)onderhoud van gemeentelijk vastgoed
8	Voorziening groot onderhoud lakenhal	587	79	64		602	Egalisatie van de kosten voor onderhoud van Museum de Lakenhal en voorzien in dekking voor meerjarige uitgaven in beveiligingssysteem en -apparatuur.
8	Voorziening groot onderhoud sportaccommodaties	4.271	1.150	1.129	1.161	3.131	Egalisate van kosten van het groot onderhoud aan de sportaccomodaties die in het eigendom zijn van de gemeente Leiden.
AD	Voorziening onderhoud gebouwen DZB	685	42	0		727	Egalisatie van de kosten voor groot onderhoud gebruikersdeel van de bedrijfspanden aan Le Pooleweg 6 en 11 en Nachtegaallaan 41-43.
Totaal Egalisatievoorzieningen		18.748	9.644	8.990	1.161	18.240
Voorzieningen van derden verkregen middelen
5	Voorziening boomregeling wijk	2.306	909	51	32	3.132	Egalisatie van de kosten voor het duurzaam in stand houden van bepaalde monumentale, bijzondere of waardevolle bomen, boomgroepen of houtopstand en dergelijke.
8	Voorziening bijdrage derden Museum De Lakenhal	913	17	53		877	Het uitvoeren van geoormerkte activiteiten in Museum De Lakenhal middels door derden beschikbaar gestelde gelden.
AD	Voorziening van derden verkregen middelen	64	145	55	3	151	Van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden en die nog niet als opbrengst verantwoord kunnen worden, moeten conform artikel 44 lid 2 van de BBV in een voorziening worden gestort.
Totaal Voorzieningen van derden verkregen middelen		3.283	1.071	159	35	4.160

Prg.	Naam Voorziening	Boekwaarde 1-1-2023	Toevoeging	Aanwending	Vrijgevallen bedragen	Boekwaarde 31-12-2023	Doel
Voorzieningen toekomstige verplichtingen
1	Voorziening pensioenen wethouders	6.196	39	178	205	5.852	Voorziening om de toekomstige pensioen verplichtingen van (oud)-wethouders af te dekken.
1	Voorziening wachtgeld oud wethouders	241	0	42	199	0	Voorziening om de toekomstige wachtgeldverplichtingen van (oud)wethouders af te dekken.
2	Voorziening veiligheidsbeleid	72	0	10	50	12	Egalisatie van kosten programma veiligheid, camera toezicht en tussentijdse evaluatie veiligheidsprogramma.
6	Voorziening negatieve grondexploitaties	5.094	62	878	0	4.278	Voorziening om verwachte verliezen van grondexploitaties op te vangen.
9	Voorziening huisvesting statushouders	2.065	0	4		2.061	Het bekostigen van extra (tijdelijke) woningen voor vergunninghouders en/of bijzondere doelgroepen.
AD	Voorziening loga-gelden	93	0	0		93	Egalisatie van de kosten die voortvloeien uit spaarcontracten met personeel voor verlofrecht en dergelijke (voorheen M&B).
Totaal voorzieningen toekomstige verplichtingen		13.761	101	1.112	454	12.296
Voorzieningen ter dekking van risico's
3	Voorziening Garantstelling Biotech Training Facility	257	0	0		257	Afdekken risico garantstelling Biotech Training Facility
	Voorziening Stadsbank Schuldbemiddeling	0	258	0		258	Voorziening van de Stadsbank voor het bekorten van de Schuldbemiddelingstrajecten
Totaal voorzieningen ter dekking van risico's		257	258	0	0	515
Totaal voorzieningen		36.049	11.074	10.261	1.650	35.211

Voorziening negatieve grondexploitaties
Voor Lammenschansdriehoek wordt een negatief resultaat verwacht ad € 5.884.000. Hier is een voorziening voor getroffen. De boekwaarde van deze grondexploitatie bedraagt per 31-12-2023 € 1.668.000. Dit bedrag wordt met de voorziening verrekend tot € 0. Het restant van de voorziening wordt onder de voorzieningen voor toekomstige verplichtingen gepresenteerd.
Ook voor Rhijnvreugd wordt een negatief resultaat verwacht waar een voorziening voor is getroffen. (€ 62.000) Deze grondexploitatie heeft een negatieve boekwaarde per 31-12-2023. Het gevolg is dat de gehele voorziening voor deze grondexploitatie wordt gepresenteerd onder de voorzieningen voor toekomstige verplichtingen.
Totaal wordt € 4.278.000 per 31-12-2023 onder de voorzieningen voor toekomstige verplichtingen gepresenteerd. (per 31-12-2022 was dit € 5.094.000)

Voorziening groot onderhoud sportaccommodaties
Bij de kaderbrief 2023-2027 is besloten om de kleedkamergebouwen op Sportpark Kikkerpolder I, Kikkerpolder II en Sportpark Noord te vervangen. Het bedrag dat daarvoor binnen de voorziening groot onderhoud sportaccomodaties beschikbaar was kon daardoor vrijvallen.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar

De onderverdeling van de in de balans opgenomen vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar is als volgt (de stand van de leningenportefeuille is nader gespecificeerd in de paragraaf Financiering):

	Boekwaarde 31-12-2022	Boekwaarde 31-12-2023
Onderhandse leningen
- binnenlandse banken en overige financiële instellingen	404.495	461.102
- binnenlandse bedrijven	3	3
- openbare lichamen	85.500	111.750
- binnenl.pens./verz.inst.	63.333	60.417
	553.331	633.272
Door derden belegde gelden	113	117
Waarborgsommen	754	790

Totaal	554.198	634.179

In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar over het jaar 2023:

	Saldo 31-12-2022	Vermeer - deringen	Aflossingen	Saldo 31-12-2023	Rentelast 2023
Onderhandse leningen	553.331	110.000	30.059	633.272	6.047
Door derden belegde gelden	113	4		117	4
Waarborgsommen	754	36		790
Totaal	554.198	110.040	30.059	634.179	6.051

Toelichting

In 2023 zijn 2 langlopende geldleningen aangetrokken met een totale hoofdsom van € 110 miljoen. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de financieringsparagraaf. Daar wordt ook meer inzicht gegeven in de rentelasten van de vaste schulden.

Vlottende passiva

Onder de vlottende passiva zijn opgenomen:

	Boekwaarde 31-12-2022	Boekwaarde 31-12-2023
Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar	82.302	63.792
Overlopende passiva	56.179	85.607
Totaal	138.481	149.399

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar

	Leiden 31-12-2022	Servicepunt71 31-12-2022	Onderlinge schulden	Leiden 1-1-2023
Banksaldi	29.675			29.675
Overige schulden	51.872	5.094	-/- 4.339	52.627
Totaal	81.547	5.094	-/- 4.339	82.302

De in de balans opgenomen netto-vlottende schulden kunnen als volgt worden gespecificeerd :

	Boekwaarde 31-12-2022	Boekwaarde 31-12-2023
Bank- en girosaldi	29.675	7.142
Overige schulden	52.627	56.650
Totaal	82.302	63.792

De post 'Overige schulden' bestaat uit:

Crediteuren € 24 mln
Nog te betalen kosten € 33 mln

Ten opzichte van 2022 is de post crediteuren met ongeveer € 2,7mln gestegen. De post nog te betalen posten is met ongeveer € 1,0 mln gestegen.

De post crediteuren bevat als belangrijkste posten:

Bijdrage in het kader van Gezond Ouder worden (€ 650.000)
Bijdrage voor Sociaal werk in Zuid Holland Noord in het kader van het Intergraal Zorg Akkoord (€ 600.000)
Diverse facturen van AVR Afvalverwerking BV (€ 609.000)

De rest van het saldo op de post crediteuren betreft posten die individueel lager zijn dan € 0,5 mln.

De post 'nog te betalen kosten' bevat als belangrijkste posten:

Wet Maatschappelijke Opvang (WMO) € 5.5 mln (per 31-12-2022 € 1,8 mln)
Met ingang van september 2023 is overgegaan op een nieuw subsysteem voor de WMO. TCare is vervangen door CSam. Daarnaast is overgegaan op het zogenaamde “Arrangementenmodel” voor de WMO. Hierdoor zijn achterstanden opgelopen in de verwerking van WMO declaraties over 2023. Veel van deze achterstanden zijn ingehaald in januari en februari 2024. Als gevolg hiervan was het saldo van de NTB boekingen over 2023, die betaald en dus tegen geboekt zijn in januari en februari 2024 (op 14329 Crediteuren WMO) zeer hoog.
Rente langlopende geldleningen € 3,6 mln (per 31-12-2022 € 2,8 mln)
Onderwijshuisvesting € 1,7 mln (vorig jaar € 2,0 mln)
Doorbetalen subsidies project 'REACT EU Holland Rijnland Gemeenten' € 1,5 mln (gelijk aan per 31-12-2022)
Algemene uitkering € 5,7 mln (vorig jaar nog een vordering) (zie ook de toelichting bij vorderingen op openbare lichamen)
Diverse uitgaande subsidies (Easy Funders) € 4,0 mln (per 31-12-2022 € 4,4 mln)
Compensatie zorgaanbieders Leidse Regio 2023 (€ 1,3 mln)
In de loop van 2023 is gebleken dat de nieuwe indiceringen voor Beschermd wonen Leidse regio lager uitvielen t.o.v. de oude beschikkingen. Aangezien er achterstand was in het her-indiceren van cliënten hebben zorgaanbieders hogere kosten gemaakt op basis van oude beschikkingen, die ze vervolgens niet vergoed konden krijgen op basis van de nieuwe indiceringen. Met de zorgaanbieders is afgesproken dat zij mogelijk gecompenseerd zullen worden voor dit "verlies". Spelregels, hoe een eventuele compensatie wordt berekend zijn opgesteld in het MO Sociaal domein Leidse regio (= ambtelijk opdrachtgever), in overleg met de zorgaanbieders. Onderdeel van deze afspraken is dat de zorgaanbieders maximaal gecompenseerd worden tot de hoogte van de zorgkosten over 2022.
Jeugdzorg (€ 2,2 mln) (vorig jaar € 0,1 mln)
Jeugdzorg wordt voor de gemeente Leiden uitgevoerd door Serviceorganisatie Zorg Holland Rijnland (SOZ). Gedurende het jaar zijn voorschotbedragen aan SOZ betaald. Begin juni 2024 is de afrekening van de kosten over 2023 van SOZ ontvangen. Daaruit is gebleken dat over 2023 nog € 2,2 mln aan SOZ betaald moet worden. Vorig jaar was de prognose ongeveer gelijk aan de betaalde voorschotten.

Overlopende passiva

	Leiden 31-12-2022	Servicepunt71 31-12-2022	Leiden 1-1-2023
Verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen	10.625	2.375	13.000
Voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel, die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren, ontvangen van:
- het Rijk	32.262		32.262
- Overige Nederlandse overheidslichamen	5.160		5.160
Overige vooruitontvangen bedragen	5.638	119	5.757
Totaal	53.685	2.494	56.179

De specificatie van de post overlopende passiva is als volgt:

	Boekwaarde 31-12-2022	Boekwaarde 31-12-2023
- Verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen met uitzondering van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume	13.000	14.472
- De in de balans opgenomen van EU, Rijk en provincies ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel.	37.422	65.232
- Overige vooruitontvangen bedragen die ten bate van volgende begrotingsjaar komen	5.757	5.902
Totaal	56.179	85.606

De in de balans opgenomen verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen bevat als grootste posten:

Omschrijving	Saldo 31-12-2022	Saldo 31-12-2023
Nog te betalen ingehouden loonheffing	9.654	10.648
Gelden van derden in beheer bij de stadsbank in het kader van budgetbeheer	826	1.044
Nog te betalen pensioenpremies	1.932	1.983
Overige posten	588	797
Totaal	13.000	14.472

De in de balans opgenomen van EU, Rijk en provincies ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren, kunnen als volgt worden gespecificeerd:

	Saldo 31-12-2022	Terugbetalingen	Bestedingen	Ontvangen bedragen	Saldo 31-12-2023
Ontvangen voorschotten overige overheden	258	30	825	924	327
Vooruitontvangen Subsidies Provincie:	2.819	20	3.089	8.590	8.300
Vooruitontvangen van diverse ministeries	32.261	4.517	73.210	101.661	56.195
Vooruitontvangen van overige overheidsinstanties	2.084		1.947	273	410
Totaal	37.422	4.567	79.071	111.448	65.232

De in de balans opgenomen vooruit ontvangen voorschotbedragen van diverse Ministeries en Provincie kunnen als volgt worden gespecificeerd:

	Saldo 31-12-2022	Terugbetalingen	Bestedingen	Ontvangen bedragen	Saldo 31-12-2023
J&V ondermijning dealbrekers 2021-2022	228		206	85	107
Mondriaan fonds, aanvraagnr 107600091, Compensatieregeling Coronacrisis Musea Vijfde Molen de Valk Steunmaatregel	30	30
HR Polderlab Vennepolder			500	500
J&V ondermijning dealbrekers 2023-2024			119	339	220
Ontvangen voorschotten overige overheden	258	30	825	924	327


PZH Onderhoud Molen De Valk (incl. draaipremie) 2020-2025 DOS-2019-0009001	4		5	4	3
PZH Toegankelijkheid bushaltelocaties Vrijheidslaan DOS-2020-0004400	20	20	20	20
MKB deal Economie 071 DOS-2021-0004591	49		49
PZH Economie071 Rhijnvreugd DOS-2021-0002872	209				209
PZH Verkeerskundige expertise Werninkterrein	93				93
PZH 6 projecten Vliegende brigade	45				45
PZH Turkoois sociale huurwoning DOS-2021-0005026	294		294
PZH Sportbox DOS-2021-0003960	7		7
PZH Knelpuntenpost Bizetpad	100			100	200
PZH Leidse Ring Noord DOS-2021-0007963	1.998		867	2.907	4.038
PZH LRN R-net Leiden-Katwijk			1.308	4.720	3.412
PZH Soc woningbouw HR Sumatrastraat 195			250	250
PZH Actieplan toegankelijke winkelstegen			20	20
PZH project Leids Media Fonds				8	8
PZH Woonblokken W. de Zwijgerlaan				100	100
PZH Laat digitalisering voor je werken				53	53
PZH Biodiversiteit LBSP			33	80	47
PZH Beheer Cronesteyn			234	234
PZH Toegankelijkheid 14 haltes			2	70	68
PZH Verticaal Kabels en Leidingen Syst				24	24
Vooruitontvangen Subsidies Provincie:	2.819	20	3.089	8.590	8.300

VWS SpUK BTW	7.867	3.004	1.610	1.768	5.021
MOCW Onderwijsachterstandenbeleid	443		3.112	3.311	642
MJV JenV VR-training veiligheidshuizen	6	3	3
MSZ Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (TOZO)	706	448	-16		274
VWS Regeling specifieke uitkering stimulering sport (SPUK)	164	53	112
RCI Instandhoudingssubsidie Molen De Valk Subsidieregeling instandhouding monumenten (SIM)	5		7	8	6
BZK Besluit en regeling Woningbouwimpuls 2020 Woningbouwimpuls Lammenschansstrip	6.655				6.655
BZK Besluit en regeling Woningbouwimpuls 2020 Woningbouwimpuls Werninkterrein	2.173		-826		2.999
OCW Regionale meld- en coördinatiefunctie 2021-2024			1.073	1.073
OCW Regionale aanpak voortijdig schoolverlaten 2021-2024			520	520
I&W E20 Stim. Verkeersveiligh 20-21	267				267
OCW D11 extra fin RMC-functie 20-21	103		51		52
SZW Gebundelde uitkering Pw, IOAW, IOAZ en loonkostensubsidies Gebundelde uitkering Pw, IOAW, IOAZ en loonkostensubsidies			53.216	53.216
MJV Versterkingsgelden	111				111
RCE BRIM Woonhuis Rapenburg 22,	13				13
RON Regeling Ventilatie in scholen, Metrum, Schubertlaan	30		30
RONRegeling Ventilatie in scholen, De Delta, Da Costastraat	150		150
BZK Woningbouwimpuls 2020 Campus Stationsgeb	3.142		602		2.540
RON Regeling Ventilatie in scholen, Anne Frank school, Meijboomstraat 00796210	100		100
RON Regeling Ventilatie in scholen, Dukdalf, Regenboogpad, 00795574	80		80
RON Regeling Ventilatie in scholen, Apollo, Strausspad, 00795861	80		80
RON Regeling Ventilatie in scholen, Merenwijkschool, Valkenpad, 00798654	34		34
RON Regeling Ventilatie in scholen - De Pionier 00798649	22		22
RON Regeling Ventilatie in scholen - Lucas van Leyden, Vliet, 00796206	31		31
RON Regeling Ventilatie in scholen - PI De Brug 00798634	70		70
RON Regeling Ventilatie in scholen - Woutertje Pieterse 00798716	88		88
RON Regeling Ventilatie in scholen - Lucas van Leyden, Ursulasteeg 00799420	41		41
RON Regeling Ventilatie in scholen - Da Vinci college 00796165 de morskring	37		37
ZONMW Onbedoeld zwanger			87	87
RON Regeling Schone Lucht Akkoord (SLA) SPUKSLA-21-01264551	133		21	18	130
VWS Lokale Preventieaanpakken - Preventieakkoorden	20		11	60	69
MIW Impulsregeling klimaatadaptatie (DPRA Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie)	463		-398	2.549	3.410
OCW NPOnderwijs	958		1.065	729	622
ZonMW MDT UniverCity			251	470	219
BZKWoningbouwimpuls De Zwijger	3.693				3.693
SISA RON C56 Huisv. aandachtsgr Energiepa	250				250
SISA RON C56 Huisv. aandachtsgr Gooimrln	400		183		217
SZW Wet inburgering 2021	392		709	1.378	1.061
SZW Kwijtschelding kinderopvang			22	22
BZK Energiearmoede	1.929		995	984	1.918
J&V A16 Bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraine		1.008	17	1.025
MIW Tijdelijke regeling specifieke uitkering bodem 2022	231		24		207
OCW Implus jongerencultuur			295	295
SZW Voorlopige uitkering Onderwijsroute 2022	55		119	300	236
VROM RHA 2022 Gooimeerlaan 25	160				160
VROM RHA 2022 M Zeldenrustw 18	112		112
RON SUVIS 2021 2 Da Vinci	6		6
RON SUVIS 2021 2 Korte Vlie	21		21
OCW Tijdelijk onderwijshuisvesting ontheemden	75		104	75	46
VROM RHA 2022 TrienSemlerstraat	35				35
SISA J&V A20 aanpak radicalisering 2023-2026			102	139	37
SISA BZK XXX Infopunt digitale overheid			115	115
J&V Dealbreakers			83	160	77
SISA VWS H26 Randvoorwaarden jeugdhulp			886	886
EZK CDOKE F28			2.280	2.280
EZK CDOKE F28 ZES			387	387
VWS Voorschoolse educatie peuter			26	63	37
VWS Spuk Breed			1.467	1.820	353
SISA VROM C94 Lokale Aanpak Isolatie			7	1.101	1.094
SISA VWS H32 SPUK MEOZ			849	1.157	308
SISA OCW D23 SPUK LBV				220	220
SISA VWS H35 SPUK IZA			904	4.214	3.310
SISA VROM C209 RHA Houtlaan				680	680
SISA BZK C106.1 Stationsplein				1.669	1.669
SISA BZK C106.2 Groene Hartlijn fase 2				1.677	1.677
SISA BZK C105 Start bouwimpuls				10.142	10.142
SISA IenW E104 SPUK WKTBI				4.856	4.856
CDOKE (SPUK)
CDOKE ZES (SPUK)\
Roc	625		2.045	2.095	675
MJV Versterking aanpak ondermijning	285		188		97
PHV Veiligheidshuis				113	113
Vooruitontvangen van diverse ministeries	32.261	4.517	73.210	101.661	56.195

Gemeente Oegstgeest - Bijdrage brugverbinding Poelgeest PZH-2009-525083 / DOS-2009-0014053	1.860		1.947	150	63
HR Capaciteit Beleidsagenda Jeugd	224				224
Kopgroep Beheer (regionale samenwerking)				123	123
Vooruitontvangen van overige overheden	2.084		1.947	273	410

Specificatie overige vooruitontvangen bedragen

Omschrijving	Saldo 31-12-2022	Saldo 31-12-2023

Vooruitontvangen bedragen in het kader van facilitair grondbeleid	2.646	2.524
Parkeervergunningen	1.616	2.016
Vooruitgefactureerde erfpachtcanons	843	854
Overige posten	652	508
Totaal	5.757	5.902

In 2019 is de notitie 'Grondbeleid in begroting en jaarverslaglegging juli 2019' door de commissie BBV uitgebracht. Daarin staat dat de vooruitontvangen bedragen in het kader van facilitair grondbeleid moeten worden opgenomen onder de overige vooruitontvangen bedragen. Hieronder wordt dit bedrag naar locatie gespecificeerd, waarbij bedragen kleiner dan € 100.000 onder de overige posten zijn opgenomen.

Omschrijving	Saldo 31-12-2022	Saldo 31-12-2023
Schipholweg 130 (Brandpunt Leiden B.V.)	107	104
Verbouw en uitbreiding museum Naturalis (Stg Naturalis Biodiversity Center)	341	272
Motorhuislocatie (Spuigroep)	28	109
Hoge Rijndijk 5 (GCCF)		165
STEO - De Geus		205
Lammenschansstrip	1.916	1.447
Overige posten	254	222
Totaal	2.646	2.524