Ontwikkelingen in 2023

In juni 2023 is het Integraal Veiligheidsplan 2023-2026 (IVP) vastgesteld door de gemeenteraad. Daarmee zijn als prioriteiten voor het veiligheidsdomein voor de aankomende jaren de volgende thema's vastgesteld: de integrale wijk- en buurtaanpak, aanpak woonoverlast, veiligheid in de openbare ruimte, regie op jeugd / jeugdoverlast, preventie brandveiligheid, digitale veiligheid en aanpak van ondermijning. De inzet en ontwikkelingen in 2023 in het kader van een aantal prioriteiten worden in de onderstaande paragraaf weergegeven.

Binnen de uitwerking van veel thema’s in het IVP geldt preventie als een sleutelwoord. Door vroegtijdig te acteren kunnen veiligheidsvraagstukken vaak voorkomen - of tijdig opgelost worden. Dit geldt ook voor de aanpak op het gebied van brandpreventie. Na de succesvolle afronding van het project 'Leidse Zorg Brandveilig' is de focus in de aanpak inmiddels verlegd naar langer zelfstandige wonende ouderen. Als aftrap is hiervoor het evenement 'broodje brandweer' georganiseerd. Hierbij hebben ouderen onder het genot van een lunch in de brandweerkazerne voorlichting hebben gekregen wat te doen in geval van brand, maar in het bijzonder ook hoe dit te voorkomen.

Het belang van goede voorbereiding is in 2023 ook gebleken toen op 4 april 2023 een intercitytrein ontspoorde op het spoor bij station Voorschoten, nadat eerder een goederentrein op een spoorkraan was gebotst. De acute hulpverlening is professioneel, snel en in goede harmonie verlopen. Dit is in belangrijke mate ook te danken aan de grote hoeveelheid tijd en energie die binnen de Veiligheidsregio Hollands Midden wordt gestoken in het voorbereiden, trainen en oefenen met verschillende type incidenten.

Uit de politiecijfers volgt dat in 2023 wederom sprake was van een forse toename van het aantal overlastmeldingen van personen die verward gedrag vertonen. Veelal is hierbij sprake van een combinatie met alcohol- en drugsgebruik. Zowel de politie en de gemeentelijke handhaving ervaren dat zij deze personen steeds vaker op straat tegenkomen en dat de afhandeling van deze meldingen dagelijks een behoorlijk beslag legt op de politie- en handhavingscapaciteit. Helaas is een uiteindelijke oplossing voor dit probleem niet direct voorhanden, aangezien hier sprake is van een landelijk zorg- en veiligheidsvraagstuk.

Beleidsterrein 2A Veiligheid

Toelichting op prestaties

2A1.1 Aanpak Ondermijning

Na 5 jaar aanpak ondermijning is de aanpak van een programma uitgegroeid tot een stevige en structurele aanpak door de gemeente Leiden. In 2023 werden 123 signalen van ondermijning ontvangen, onder meer van de politie, team Bouwtoezicht en team Veiligheid. 33 signalen werden in onderzoek genomen. Dit betrof onder meer signalen van witwassen, mensenhandel en georganiseerde drugscriminaliteit. Ook werd een aantal grote casussen gedraaid in nauwe samenwerking met politie, Openbaar Ministerie en Belastingdienst. Interventies werden gericht op het verstoren van criminele bedrijfsprocessen en het aanpakken/voorkomen van de ondermijnende effecten van georganiseerde criminaliteit. Zo werden Bibob onderzoeken gestart, integrale controles uitgevoerd en panden gesloten. Door de nog verder versterkte informatiepositie konden deze interventies heel gericht worden ingezet en kon informatie in veel gevallen ook leiden tot fiscale of strafrechtelijk acties. In 2023 werd de aanpak mensenhandel vastgesteld. Deze aanpak is gericht op bewustwording, signalering en het oppakken van signalen van mensenhandel. In het kader van het het project Geldstromen in de Leidse vastgoedwereld werd verder gewerkt aan het voorkomen van witwassen via Leids vastgoed. Binnen de aanpak Dealbreakers werd het interventiepalet verder uitgebreid ter voorkoming van jonge aanwas in de georganiseerde drugscriminaliteit.

2A1.3 Inzet Wet Bibob

In 2023 is het instrument Bibob opnieuw stevig ingezet ter voorkoming van misbruik van onder meer vergunningen voor criminele doeleinden. Door het uitvoeren van deze integriteitsonderzoeken werd vanuit Bibob een bijdrage geleverd aan een veilige, leefbare en eerlijke stad. Er werden in 2023 55 Bibob onderzoeken gedraaid. Dat zijn er minder dan in 2022 (73). Van de 55 Bibob onderzoeken werd in 14 gevallen de vergunningaanvraag buiten behandeling gesteld, werd 5 maal de vergunningaanvraag ingetrokken en 4 keer een vergunning ingetrokken of geweigerd. Daarnaast werd in een aantal gevallen maatwerk geleverd door voorschriften aan de vergunning te verbinden die de gesignaleerde risico’s weg hebben genomen.

In de voortgangsrapportages in 2023 is aangegeven dat door onder meer onderbezetting de druk op de capaciteit groot is. Alhoewel het aantal onderzoeken in 2023 lager ligt dan het aantal in 2022, nam de complexiteit van de dossiers toe, nam het aantal bezwaarprocedures toe naar aanleiding van een Bibob onderzoek en werd inzet gevraagd bij de totstandkoming en controle op de hierboven genoemde voorschriften. Het proces van weging en sturing ten aanzien van Bibob signalen en onderzoeken werd in 2023 verder geprofessionaliseerd. Op die manier konden keuzes over het wel of niet opstarten van onderzoeken nog beter worden onderbouwd. Door de sterke informatiepositie en toegenomen bewustwording binnen de organisatie steeg het zogenaamde ‘effectiviteitsratio Bibob’ in 2023 naar 89%. Dat wil zeggen dat - afgezet tegen het totaal aantal afgeronde onderzoeken - er in 89% van die gevallen sprake was van een buiten behandeling stelling -, een ingetrokken dan wel geweigerde vergunning, of dat een vergunning onder voorwaarden werd verleend.

2A2.3 Inzet preventie en weerbaarheid gedigitaliseerde criminaliteit

Afgelopen jaar zijn de eerste stappen gezet om digitale veiligheid meer onder de aandacht te brengen van inwoners en en ondernemers. In samenwerking met Economie071 en het Platform Veilig Ondernemen Den Haag zijn de voorbereidingen getroffen om een workshop te organiseren voor ondernemers uit Leiden en Zoeterwoude over cybersecurity en het gebruik van ChatGPT. Sinds 2023 is de gemeente ook aangehaakt bij re_B00Tcmp, een ethisch hackevenement voor jonge ICT talenten tussen de 12 en 25 jaar. Ook is er breder ingezet op bewustwording rondom digitale veiligheid door een vernieuwde berichtenreeks te publiceren in het Stadsnieuws.

2A2.5 Inzet buurt & wijkveiligheid en integrale wijkaanpak

In 2023 is de intensieve wijkaanpak in de Slaaghwijk en het Jacques Urlusplantsoen (JUP) voortgezet. In de Slaaghwijk is verder gewerkt aan de zichtbaarheid en aanwezigheid van de partners in de wijk. Zo is er in samenwerking met politie een koffiekar de wijk ingaan om op te halen hoe bewoners de Slaaghwijk ervaren. Verder is door de SJA, samen met politie en SOL in 2023 ingezet op jeugdoverlast. Er wordt gekeken naar aan eigen plek waar deze jongeren terecht kunnen. In november 2023 heeft een bestuurlijke bijeenkomst plaatsgevonden met de betrokken samenwerkingspartners. Hierbij is nogmaals afgesproken te focussen op het verbeteren van de fysieke leefomgeving en om hier ook bewoners actief bij te betrekken. Een concreet actieplan wordt uitgewerkt en start in 2024. Een punt van aandacht is en blijft het aantal winkelkarren dat vanuit de Kopermolen wordt meegenomen de wijk in. Gesprekken hierover vinden plaats met onder andere de supermarkteigenaren.

Voor het JUP ligt het zwaartepunt op het voorkomen en aanpakken van drugscriminaliteit. Op een aantal jongeren afkomstig van het JUP liep in 2023 (en loopt nog steeds) een persoons/groepsgerichte aanpak, gecoördineerd door de SJA. Het zorgen voor structurele aanwezigheid en zichtbaarheid van de partners in de wijk is van groot belang. Er hebben in 2023 verschillende activiteiten/evenementen op het JUP plaatsgevonden, bijvoorbeeld een geldfestival en een lentefeest, georganiseerd door de sociale partners, SOL, BuZz en Incluzio. Hier waren veel bewoners van het JUP aanwezig. Er is gestart met de verbouwing van de Kiosk (voormalig speeltuingebouwtje) tot een buurtontmoetingsplek. In oktober 2023 heeft de bestuurlijke bijeenkomst plaatsgevonden. Hieruit is naar voren gekomen dat er tussen de partners onduidelijkheid bestaat over ieders rol en taken binnen de wijkaanpak. In 2024 gaan we hier verder over in gesprek om te komen duurzame werkafspraken.

2A3.1 Inzet Stedelijke Jeugdaanpak

De Stedelijke Jeugdaanpak (SJA) heeft reguliere inzet in de wijken (Noord, Slaaghwijk, Zuid West en de Mors). Daarnaast is ook extra inzet gepleegd in de Stevenshof. Er is door de jeugdregisseur veel geïnvesteerd in het opzetten van een netwerk en samenwerking tussen onderwijs, sociaal domein en het veiligheidsdomein. Dit heeft erin geresulteerd dat alle jongeren om wie zorgen/meldingen zijn, goed in beeld zijn. Alle ouders zijn erbij betrokken en gesproken. Desalniettemin bleek afgelopen jaar dat de inzet nog onvoldoende effect heeft gehad en is er meer inzet nodig om de overlast, onveiligheidsgevoelens en zorgen om de jeugd structureel aan te pakken.Dit vraagt in het bijzonder om een sterkere verbinding tussen de verschillende onderdelen van de aanpak rondom jeugd. Daarom is een analyse gemaakt en samen met experts en wetenschappers (Leiden Kennisstad) gekeken naar mogelijke oplossingen. Ook raadsleden hebben meegedacht over oplossingen. Dit traject heeft tot inzichten geleid die breed door de SJA worden ingezet. Inmiddels is een plan van aanpak opgesteld waarvoor middelen worden gezocht om dit te kunnen uitvoeren.

2A5.2 Inzet landelijke programma Veilige Steden

In 2023 is de Leidse aanpak seksueel grensoverschijdend gedrag en seksueel geweld ('Wensen en Grenzen in Leiden') vastgesteld. In deze aanpak zijn verschillende ambities opgenomen om seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld in Leiden zoveel mogelijk te voorkomen en, wanneer het toch voorkomt, goed te reageren en slachtoffers te verwijzen naar hulp.Het afgelopen jaar is hier op ingezet door de inzet van de 'Ben je Oké'-campagne tijdens de introductieweek voor eerstejaarsstudenten in de horeca en studentenverenigingen, in combinatie met een workshop 'Our Bodies our Voices' voor vrijwilligers van deze introductieweken. Om straatintimidatie tegen te gaan is de Ben je Oké-campagne ook ingezet op straat en hebben de boa’s twee workshops gevolgd om straatintimidatie beter te herkennen. Ook zijn daarbij handvatten geboden om hierover met het slachtoffer in gesprek te gaan. Verder heeft Leiden actief deelgenomen aan ‘Orange the World’, de internationale campagne tegen geweld tegen vrouwen en meisjes. Ten slotte zijn in het ‘lokale’ vragenblok van de Veiligheidsmonitor vragen toegevoegd over straatintimidatie om meer inzicht te krijgen in de aard en omvang van straatintimidatie in Leiden. Dit wordt ook met de programmabegroting opgenomen als een nieuwe effectindicator.

Verbonden partijen

1. ¹ In verband met de coronacrisis zijn in de Veiligheidsmonitor van 2021 geen vragen opgenomen over de overlast van evenementen, aangezien deze niet konden plaatsvinden vanwege geldende coronamaatregelen.
2. ² De data voor deze effectindicator kan door de politie niet meer worden aangeleverd, deze effectindicator komt te vervallen bij de eerstvolgende programmabegroting.
3. ³ Ibid.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

• In 2023 is het nieuwe Integraal Veiligheidsplan 2023-2026 (rv. 23.0043) vastgesteld.

Programmabudget

BELEIDSTERREINEN

Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op baten en lasten) > € 250.000.

2A Veiligheid
Op Dealbreakers (voorkomen criminaliteit onder jongeren) zijn € 73.000 minder kosten geweest, waardoor de declarabele opbrengsten ook € 73.000 lager zijn. De uitgevoerde activiteiten ter voorkoming van ondermijning hebben niet geleid tot een financiële opbrengst op dit programma waardoor een nadeel is ontstaan van
€ 131.000. Daartegenover staat dat de kosten ondermijning € 94.000 lager zijn uitgevallen. Daarnaast zijn er diverse meevallers van incidentele aard: veiligheidsprojecten (€ 62.000), crowdmanagement (€ 37.000), veiligheidshuis (€ 29.000) en Veiligheidsregio Hollands Midden (€ 24.000).

RESERVES
Toelichting op afwijkingen Reserves > € 250.000.
Niet van toepassing

INVESTERINGEN

Overschrijdingen op investeringskredieten
Niet van toepassing

Toelichting op investeringskredieten die worden afgesloten met een opvallend overschot
Niet van toepassing

Toelichting op investeringskredieten ouder dan drie jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening
Niet van toepassing