Ontwikkelingen in 2020

Het jaar 2020 was door corona een bijzonder jaar in het veiligheidsdomein. Er is veel aandacht geweest voor de aanpak van de coronacrisis en de gevolgen daarvan in de stad. In eerste instantie, opererend vanuit een crisissituatie in de GRIP structuur, is er veel regie geweest vanuit het veiligheidsdomein rondom alle maatregelen ter voorkoming van drukte in de stad, de juridische interpretatie van de maatregelen uit de noodverordeningen en de tijdelijke wet maatregelen covid-19 en de handhavingsstrategie die daarbij hoort.

Daarnaast was 2020 ook het eerste volledig jaar van de uitvoering van het plan aanpak van het tegengaan van ondermijning. Er is veel bewustwording gecreëerd in en buiten onze gemeente. De integrale samenwerking met onze partners als politie, Openbaar Ministerie en de belastingdienst heeft nog nadrukkelijker vorm gekregen en de eerste succesvolle interventies zijn een feit.

Het jaar 2020 gaat ook qua criminaliteitscijfers de boeken in als het jaar van corona. We zien een daling van de criminaliteitscijfers. Het totaal aantal misdrijven is in 2020 in Leiden, na een eerste stijging in 10 jaar, in 2019 gedaald. (6307 in 2018, 6665 in 2019 en 6083 in 2020). De cijfers in Leiden liggen in lijn met de landelijke trend. De daling in 2020 in Leiden (-9%) is sterker dan landelijk (-1%) en in het gebied van de politie-eenheid Den Haag (-2%). Dat heeft te maken met het feit dat zaken als winkeldiefstal, fietsendiefstal, geweldsincidenten in het uitgaansgebied en woninginbraak in Leiden meer zijn gedaald dan in de eenheid en het land.

Beleidsterrein 2A Veiligheid

Toelichting op prestaties

2A1.1 Aanpak ondermijning

Binnen het programma aanpak ondermijning zijn in 2020 mooie resultaten behaald. Zowel als het gaat om het voorkomen van ondermijnende criminaliteit als het inzetten van repressieve interventies. Zo werden er nieuwe digitale manieren gevonden om nog meer ambtenaren te trainen in het herkennen van signalen van ondermijning. Het aantal signalen nam daarmee ook behoorlijk toe. In het kader van het voorkomen van ondermijnende criminaliteit valt ook de forse toename van het aantal BIBOB onderzoeken op. Deze onderzoeken hebben in meerdere gevallen geleid tot een weigering of intrekking van een vergunning. Ook maakte de gemeente samen met de partners een start met het uitvoeren van integrale controles, een mooie manier om zichtbaar op te treden tegen mogelijk ondermijnende activiteiten. De aanpak van ondermijning wordt steeds meer informatie-gestuurd. Deze manier van werken werd in 2020 versterkt door het aantrekken van analysecapaciteit en ondersteunende ICT-faciliteiten. De focus op vastgoedcriminaliteit is verder toegenomen door een stevige inzet binnen het project ‘Geldstromen in de Leidse vastgoedwereld’. Met een toegenomen expertise en samenwerking, meer inzicht en creatieve interventies werd een start gemaakt met het elimineren en weren van crimineel vermogen in het vastgoed.

2A1.3 Voorkomen cybercrime/gedigitaliseerde criminaliteit

We zien we een sterke stijging van de cijfers met betrekking tot overlast en cybercrime. Door corona zijn mensen meer actief op internet. Des te vaker je online bent, des te groter de kans dat je slachtoffer wordt van cybercriminaliteit. Fraude (waaronder cybercriminaliteit in de politieregistratie grotendeels valt) is zowel in Leiden als in de eenheid als in Nederland met bijna de helft gestegen. (+43 % in Leiden van 688 naar 909 en +44% in de eenheid en Nederland). Fraude totaal bestaat uit alle soorten fraude zowel verticale fraude (burgers/instellingen/bedrijven tegen overheid – uitkeringsfraude/subsidiefraude) als horizontale fraude (tussen burgers en/of bedrijven of instellingen onderling). Verticale fraude is maar een klein onderdeel van dit aantal. Onderdeel van horizontale fraude is de online fraude die sterk bijdraagt aan de stijging van fraude.

2A1.4 Inzet Veilig Thuis

In 2020 is de stijging van de meldingen bij Veilig Thuis (VT) niet doorgezet. Na een aanvankelijke dip in het aantal meldingen tijdens de eerste lockdown, is er sprake van stabilisatie. Door corona zijn er zorgen over toename van huiselijk geweld nu meer mensen gedwongen thuis zijn. Het lijkt echter moeilijker goed zicht te krijgen op wat zich achter de voordeur afspeelt. Veel contacten zijn online of telefonisch, waarbij er minder zicht lijkt te zijn op de thuissituatie en het moeilijk is om de sfeer te proeven. De politie, altijd de belangrijkste melder bij VT, meldt minder en omstanders melden iets meer. De meldingen leiden bij VT vaker tot spoed en crisiszaken, wat er op kan wijzen dat het geweld langer buiten beeld blijft en al meer is geëscaleerd. Het gehele jaar heeft VT indien dat nodig geacht werd huisbezoeken afgelegd om betrokkenden op locatie uitgenodigd met inachtneming van de RIVM-regels. Vanaf mei 2020 kent VT een chatfunctie om het contact met VT voor betrokken bij huiselijk geweld en omstanders gemakkelijker te maken (NB In het 3e kwartaal ging het om 131 chatgesprekken). De kosten van VT zijn door bovenstaande ontwikkelingen over 2020 lager uitgevallen. Het positieve resultaat zal aan gemeenten gerestitueerd worden.

2A2.1 Beperken van overlast van personen die verward gedrag vertonen

We zien een toename in de complexiteit van de problematiek en het aantal procedures zorgmachtiging en crisismaatregelen in het kader van de Wet verplichte GGZ is in 2020 hoger dan het aantal procedures tot in bewaring stellingen in voorgaande jaren bij de BOPZ. Het thema is nu geborgd in het Zorg- en Veiligheidshuis alwaar niet alleen de casuïstiek, maar ook ontwikkelingen en beleidsvraagstukken (kunnen) worden besproken. Daarnaast biedt het handelingskader woonoverlast dat in de zomer van 2020 in werking is getreden ook instrumenten om te acteren op personen met verward gedrag in hun eigen woonomgeving.

2A2.2 Beperken van overlast in de woonomgeving 

Het aantal overlastmeldingen drugs, burenruzie/conflictbemiddeling en geluid is gestegen van 3335 naar 4025 (+20%). Verreweg het grootste deel van deze stijging komt door de toename van geluidsoverlast. De overlastmeldingen drugs zijn met ongeveer een derde gestegen in Leiden (+34% van 65 naar 87). Dat is ongeveer twee keer zoveel als in de eenheid (+18%) en Nederland (+15%). De absolute getallen zijn in Leiden echter niet groot, waardoor de relatieve verandering zich moeilijk laat vergelijken met de eenheid/Nederland, waar de absolute aantallen veel groter zijn. De politie in Leiden is actief in de opsporing van drugshandel op straat en houdt steeds meer personen staande die meer dan een gebruikershoeveelheid drugs bij zich hebben. Dit is een overtreding van de Algemene plaatselijke verordening. Door goede samenwerking tussen de gemeente en de politie leidt dit in vrijwel alle gevallen tot het opleggen van een bestuurlijke maatregel (last onder dwangsom). Het doel van het opleggen van een last onder dwangsom is om herhaling van deze overtreding te voorkomen, waardoor er van deze maatregel ook een preventieve werking uitgaat. In 2020 zijn er in totaal 23 lasten onder dwangsom aan personen opgelegd. Als een persoon na oplegging van een last onder dwangsom nogmaals dezelfde overtreding begaat, verbeurt de dwangsom en zal de persoon de dwangsom moeten betalen.

2A2.4 Regievoering samenwerking jaarwisseling/vuurwerk

De bijzondere omstandigheden dit jaar maakten het verloop van oudjaarsavond vooraf onvoorspelbaar. Dit jaar was er sprake van een lockdown (horeca was gesloten en er was een verbod op evenementen en feesten) en een vuurwerkverbod. We kijken terug op een rustige en gemoedelijke oud en nieuwviering. De schade aan gemeentelijke eigendommen is hoger dan vorig jaar, dit komt met name door een opgeblazen parkeerautomaat en schade aan een brug. Het aantal politie-incidenten is flink afgenomen en ook het aantal brandweermeldingen (van 22.00 uur tot 5.00 uur) is afgenomen ten opzichte van de jaarwisseling 2019-2020.

2A2.6 Aanpak fietsendiefstal

De daling van het aantal fietsdiefstallen die al enige tijd was ingezet, zet in 2020 door (1073 in 2018, 944 in 2019 en 718 in 2020). Daarentegen is diefstal van brom- en snorfietsen met 23% gestegen. Absoluut gaat het bij de laatste categorie om een veel kleiner aantal dan bij de fietsen (202 brom/snorfietsen tegenover 718 fietsen). Door de gestage toename van de verkoop van elektrische fietsen zal dit verschil mogelijk de komende jaren snel kleiner worden. In de landelijke tabellen zijn de cijfers van brom- en snorfietsen en gewone fietsen niet onderscheiden maar als één categorie benoemd (stijging van 23% in 2020 t.o.v.2019). In verband met de coronamaatregelen zijn de fietsgraveeracties dit jaar niet doorgegaan. Desondanks is het aantal gestolen fietsen afgenomen (zie ontwikkelingen in 2020 hierboven). Hoewel dit aantal de laatste jaren al aan het dalen is, zal dit nu ook te maken hebben met de coronamaatregelen en er minder fietsverkeer van forenzen was. Om deze reden is het afgelopen jaar ook minder ingezet op weesfietsen en foute fietsen. Daarentegen is wel meer inzet geweest op het verwijderen van wrakfietsen.

2A3.1 Stedelijke jeugdaanpak

Overlast jeugd is sterk gestegen in Leiden (+60 % van 1019 naar 1630). Deze stijging komt overeen met de stijging in de eenheid en is lager dan in heel Nederland (+80%). Door de beperkingen van de coronamaatregelen vervelen jongeren zich en ze zijn meer gaan ‘ hangen’ in de openbare ruimte wat heeft geleid tot de meer overlast.

2A4.2 Planvorming rondom grootschalige risicovolle evenementen

Vanwege de covid-maatregelen hebben er vanaf april 2020 geen grootschalige evenementen plaatsgevonden. Er is wel planvorming en inzet tijdens 2 en 3 oktober gerealiseerd ten behoeve van mogelijke escalaties als reactie op het niet doorgaan van de evenementen. Afgelopen jaar heeft corona ook veel invloed gehad op het voorbereiden van demonstraties. Organisatoren moesten zich aan verschillende extra regels houden en ook bij het faciliteren van de demonstraties is extra inzet van team veiligheid nodig geweest.

2A4.3.Inzet bij rampen en crises

Vanaf maart 2020 was er sprake van een GRIP 4 situatie waardoor er veel extra werkzaamheden waren op het gebied van de crisisorganisatie. Daarbij is ook veel inzet vanuit de gemeente geleverd aan de Veiligheidsregio op allerlei vlakken.

2A4.4. Optimale preventie brandveiligheid

Door de coronacrisis werd de startbijeenkomst van het project de Leidse Zorg Brandveilig verschoven van het voorjaar naar het najaar van 2020. Deze bijeenkomst vond online plaats. Het doel van dit project, waarbij alle zorginstellingen in Leiden zijn betrokken, is een risico gestuurde aanpak van brandveiligheid waarbij wordt gekeken binnen woonlocaties van zorginstellingen met kwetsbare personen naar risico’s die kunnen leiden tot brand en risico’s bij de bestrijding van brand. Naast bouwkundige en technische risico’s gaat het daarbij om risico’s ten gevolge van onveilig gedrag en onvoldoende kennis over hoe te handelen bij incidenten. Tijdens de startbijeenkomst is door alle zorginstellingen, brandweer Hollands Midden en gemeente Leiden commitment uitgesproken voor dit project. In de eerste helft van 2021 worden afspraken vastgelegd en kan het project van start gaan.

2A5.5 Coördinatie vergunningverlening horeca

Door de coronacrisis is het aantal afgegeven vergunningen in 2020 een stuk lager geweest.

2A5.6 Handhaven horecaregelgeving

De horeca is vijf maanden gesloten geweest in 2020 (15 maart – 1 juni en 14 oktober – 31 december) en vervroegd gesloten van 29 september tot 14 oktober. Het aantal waarschuwingen is daardoor in 2020 meer dan gehalveerd.

Verbonden partijen

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers. De Veiligheidsmonitor vindt alleen in oneven jaren plaats.

Kaderstellende beleidsstukken

In 2020 zijn voor het Programma Veiligheid geen kaderstellende beleidstukken vastgesteld:

Programmabudget

Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op de lasten en/of baten) > € 250.000

Veiligheid
Er zijn geen relevante afwijkingen.

INVESTERINGEN

Overschrijdingen op investeringskredieten
Binnen dit programma zijn per 31-12-2020 geen overschrijdingen op investeringskredieten.

Toelichting op investeringskredieten ouder dan drie jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening
Binnen dit programma zijn geen investeringskredieten ouder dan drie jaar.