2.3.3 Onderhoud kapitaalgoederen

In deze paragraaf wordt aangegeven hoe kapitaalgoederen in gemeentelijk eigendom worden beheerd. In de Financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet (RV 13.0017), staat in artikel 13 dat er een actueel beleidskader onderhoud kapitaalgoederen is.

Voor de vervangingsinvesteringen wordt u verwezen naar Bijlage 5.4 Staat van Investeringskredieten. Het verloop van de voorzieningen wordt toegelicht in de balans/financiële positie.

Beleidskader
De Beleidsnota Onderhoud kapitaalgoederen vormt het beleidskader voor de uitvoering van het onderhoud en het beoogde onderhoudsniveau. Uitvoering van dit beleidskader leidt tot een bestendige situatie waarin de kapitaalgoederen worden onderhouden conform vastgestelde functionaliteit en kwaliteitsniveau (ambities bijvoorbeeld schoon en veilig) waarbij de totale kosten worden geoptimaliseerd.

De beleidskaders en de bijbehorende beheerplannen van de kapitaalgoederen bevatten per kapitaalgoed:

• de werkzaamheden die in het kader van de instandhouding van het kapitaalgoed gedaan worden;

• het onderhoudsniveau;

• de grootte van het areaal;

• de kosten voor de instandhouding van het kapitaalgoed zoals klein- en groot onderhoud en vervangingskosten;

• de huidige staat van onderhoud zoals een technische beoordeling en schouw van de kwaliteit van het kapitaalgoed;

• een scenario voor het onderhoud van kapitaalgoederen.

Binnen Leiden is in 2024 sprake van de volgende kapitaalgoederen:

1. Water (o.a. baggeren)

2. Openbare verlichting

3. Groen ( inclusief bomen)

4. Kunstwerken

5. Walmuren, beschoeiingen en natuurvriendelijke oevers

6. Straatmeubilair

7. Spelen

8. Wegen

9. Riolering

10. Vastgoed

11. Sportaccommodaties

Overzicht beheerplannen

In 2021 zijn de nieuwe Uitvoeringsprogramma's Beheer (verder beheerplan genoemd) 2022-2026 voor de kapitaalgoederen vastgesteld. In 2023 is het nieuwe Integraal Waterketenplan 2024-2028 vastgesteld. De volgende beheerplannen worden per programma opgenomen.

Onderstaand wordt per kapitaalgoed ingegaan op: Beleidskader, Doelen en Financiën en Prestaties.

Water

Gewenst kwaliteitsniveau.

De gemeente onderhoudt de watergangen op het niveau van beeldkwaliteitsniveau B CROW. En we doen dit om de waterkwantiteit te borgen en de waterkwaliteit te verbeteren. Het reguliere onderhoud en het groot onderhoud van watergangen wordt uitgevoerd volgens het Uitvoeringsprogramma Water 2022-2026, conform de “Legger” en de gedragscode “Wet Natuurbescherming voor waterschappen”.

Wat hebben we er voor gedaan?

• Het regulier onderhoud fonteinen.

• Het 'vissen van bladafval/zwerkvuil'.

• De jaarlijkse "Schouw Rijnland", hierbij is circa 110 km watergang geschoond van vegetatie binnen de grenzen van de Wet Natuurbescherming, volgens het ecologisch werkprotocol van waterschappen.

• Voorbereiding baggercluster 2024/2025 van diverse watergangen.

• Reinigen van duikers en waar nodig herstellen.

­Openbare Verlichting

Gewenst kwaliteitsniveau.

Voor nieuw aan te brengen openbare verlichting past de gemeente Leiden de landelijk geaccepteerde Richtlijn Openbare Verlichting (ROVL-2011) toe. Het garanderen van veiligheid, van iedereen die zich in de buurt van elektrische installaties bevindt of er arbeid aan verricht, wordt geregeld door het toepassen van de normen NEN 1010 (voor de aanleg van installaties) en NEN 3140 (voor de bedrijfsvoering van bestaande installaties). Voor lichtmasten streven we visueel naar beeldkwaliteitsniveau B conform CROW.

Wat hebben we er voor gedaan?

• Wijkgerichte vervanging uitgevoerd van masten en armaturen op basis van levensduur (waar mogelijk in combinatie met andere domeinen/projecten);

• Wijkgericht conservering van lichtmasten.

• De geplande vervangingen conform het Beheerplan OVL zijn uitgevoerd.

• De reguliere werkzaamheden (dagelijks- en grootonderhoud) zijn verspreid over het gehele gebied van de gemeente uitgevoerd.

• Bij vervanging van illuminatieverlichting van bijzondere gebouwen en objecten blijft de doelstelling om bij vervanging in een eigen aan/uitschakeling in de installatie te voorzien. In de praktijk wordt per geval bekeken of dit haalbaar is tegen acceptabele kosten. In 2024 zijn 3 schakelingen vervangen.

• De energielevering van elektriciteit (2024) is contractueel geregeld. Leiden kocht en koopt haar elektriciteit 100% duurzaam in.

Groen 

Gewenst kwaliteitsniveau.

Voor groen geldt de onderhoudsambitie “beeldkwaliteitsniveau B CROW” (en voor 3 parken beeldkwaliteit A). Daarnaast zijn er in 2024 werkzaamheden uitgevoerd om de kwaliteit van het groen te verbeteren en te vergroten.

Wat hebben we er voor gedaan?

• Ook in 2024 zijn locaties in Leiden vergroend. Naast de vele geveltuinen en boomspiegels zijn de onderstaande versteende locaties omgezet naar een groenere plek

  • Alexandrine Tinneplein

  • Potgieterslaan (bij Appartementencomplex)

  • Cornelie van Zantenstraat

  • Kruising Morsweg – Leeghwaterstraat

  • Tjotterwerf

  • Lindestraat

  • Pieter de la Courtstraat (hoek)

  • Ververstraat

  • Franchimontlaan – Melchior Treublaan

  • Fitterstraat

• De biodiversiteit verbetert door ecologischer te maaien;  diverse gazons zijn omgevormd naar bermen of sommige bermen maaien we inmiddels met een andere maaifrequentie. Er is het afgelopen  jaar ca 84.000 m2 (8 ha) aan oppervlakte berm bijgekomen in plaats van verharding, plantvakken, weide en/of gazon. Hierdoor krijgen kruiden meer kans en ontstaan voedselcorridors voor insecten.

• Het  sinusbeheer (maaien in sinusvormige patronen) is overgezet naar mozaïek maaien. Met mozaïek maaien wordt er in delen gemaaid. Hierdoor ontstaat er een variatie in de berm. Zo is er op elk moment van het jaar voor insectensoorten wat wils; van nectarplanten tot overwinteringsplekken.

• Op diverse locaties in de stad is gewerkt aan groeiplaatsverbetering van bomen. Hierbij wordt een afweging gemaakt op basis van doelmatigheid. Bij een klein aantal bomen met een lage levensverwachting wordt de groeiplaats niet meer verbeterd en is het vertrekpunt beter om in een later stadium goed opnieuw te beginnen. Over het algemeen worden de bomen die wortelproblemen geven, voorzien van voeding om wortelopdruk in de toekomst te voorkomen.

• Er is uitvoering gegeven aan het beheerbewust inrichten. Vanuit groenbeheer houdt dit in dat bij reconstructievakken gestreefd wordt naar een inrichting die zowel extensief in beheer is, als vormgegeven wordt met soorten die de biodiversiteit bevorderen.

• In het plantseizoen 2024/2025 zijn er 49 extra bomen geplant waarbij altijd gekeken is wat ecologisch waardevol is voor die locatie zonder daarmee punten te vergeten zoals juiste standplaats, gebruiksdruk, schaduw, vruchtvallen en functie van de boom voor die locatie.

• Ook in Leiden zien we de laatste jaren een toename van (ongewenste) exotische planten. Hierbij moet onder andere gedacht worden aan de reuzeberenklauw en de Japanse duizendknoop. Niet alleen andere planten en diersoorten ervaren hier hinder van maar ook privébezittingen kunnen hierdoor aangetast worden. In 2024 zijn locaties waar de Japanse Duizendknoop groeit aangepakt om verdere verspreiding te voorkomen.

Kunstwerken 

Gewenst kwaliteitsniveau.

De bruggen, tunnels en viaducten worden beheerd en onderhouden op het vastgestelde onderhoudsniveau B CROW. De specifieke NEN-normen staan in het beheerplan Kunstwerken 2022-2026.

Wat hebben we er voor gedaan?

• Cyclisch onderhoud conserveren, slijtlagen, metselwerk en remmingswerken. De poppenleuningen van de historische poppenleuningen zijn in de originele zwarte kleur geschilderd.

• Vernieuwing elektromechanica (conform machinerichtlijn) Grote Havenbrug, Rijnzichtbrug en Singelbrug is met een jaar uitgesteld

• Groot onderhoud diverse viaducten en tunnels;

• Groot onderhoud vlonders bij Annies Verjaardag;

• Voorbereidend werk Julius Caesarbrug in samenwerking met de Provincie Zuid-Holland. Realisatie uitgesteld naar 2025.

Walmuren, beschoeiingen en Natuurvriendelijke oevers 

Gewenst kwaliteitsniveau.
De gemeente onderhoudt de walmuren op beeldkwaliteitsniveau B CROW.

Wat hebben we er voor gedaan?

• Cyclisch groot onderhoudsprogramma aan beschoeiingen en damwanden;

• Uitvoering vervangingsprogramma beschoeiing en damwanden.

• Realisatie vervanging damwand Cronesteijnkade, Schelpenkade en Zijlsingel. De vervanging van de damwand Schelpenkade wordt in Q1 2025 afgerond. De vervanging van de damwand Zijlsingel is Q2 2025 afgerond.

• Continuering 10-15 jarige Levensduur Verlengend Onderhoud programma herstel achterschotten L-wanden kademuren,

• Afronden Ontwerpvisie Kades Binnenstad 2050 als onderdeel van het LVO programma.

• Klimaatadaptie wordt meegenomen bij de werkzaamheden aan kades, bijvoorbeeld het ondersteunen van het grondwater regulerend systeem en waar mogelijk vergroenen langs grachten, beschoeiing en damwanden.

Straatmeubilair

Gewenst kwaliteitsniveau.
Het straatmeubilair in de openbare ruimte wordt onderhouden op beeldkwaliteitsniveau B CROW, conform het beleidskader openbare Ruimte, Straatmeubilair.

Wat hebben we er voor gedaan?

• Het straatmeubilair wordt cyclisch onderhouden.

• Er zijn verbeteringen doorgevoerd voor de uitvoering van het dagelijks onderhoud. Een aantal beeldmeetlatten van straatmeubilair voldeed niet aan beeldkwaliteit B CROW. In 2024 is daarmee voor Straatmeubilair Leiden breed weer voldaan aan beeldkwaliteit B.

Spelen 

Gewenst kwaliteitsniveau. 
Voor Spelen geldt beeldkwaliteitsniveau B CROW. Daarnaast dienen speeltoestellen te voldoen aan de Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen.

Wat hebben we er voor gedaan?

• Het onderhoud aan de speeltuinen en openbare speelplekken is uitgevoerd conform het beheerplan spelen 2022-2026.

• In 2024 zijn 14 speelplekken vervangen, of deels vernieuwd/gerenoveerd. De betrokkenheid vanuit de wijk bij deze vervangingen is toegenomen. Extra aandacht wordt gevraagd en is geleverd op het participatieproces.

• Er is veel aandacht geweest (nog steeds) voor duurzaamheid en het circulair gebruik  materialen en toestellen. Dit doen we door verouderde toestellen compleet te renoveren en te herplaatsen.

• Er is extra aandacht besteed aan het onderhoud van de valondergronden waarmee de levensduur wordt verlengd en het gebruik van materiaal verminderd.

Wegen 

Gewenst kwaliteitsniveau
Het kapitaalgoed wegen wordt onderhouden en in stand gehouden op beeldkwaliteitsniveau B CROW.

Wat hebben we er voor gedaan?

• Het is de ambitie van het college meer groen in de stad te krijgen. Dat betekent dat we ook bij onderhoud en vervangingen is gekeken waar meer groen aangelegd kan worden.

• Voornamelijk in de wijken Binnenstad Noord en Roodenburgerdistrict is groot onderhoud uitgevoerd. De werkzaamheden in Binnenstad Zuid hadden vanuit 2023 een doorloop in 2024

• Het vervangingsonderhoud aan de Doctor Lelylaan en Kanaalweg is in voorbereiding, maar uitvoering is (in overleg met verkeersregie en in relatie tot andere werkzaamheden en bereikbaarheid) uitgesteld tot het 2e kwartaal van 2025.

• Voor de Zoeterwoudsesingel bleek in 2024 dat er geen extra geld beschikbaar was gesteld om er een ‘Singelparkproject’ van te maken. Dit betekent dat er in 2025 vervangingsonderhoud wordt uitgevoerd

• Tegelijk met de onderhoudswerkzaamheden is groeiplaatsverbetering toegepast voor bomen die wortelopdruk veroorzaken.

• Tijdens de onderhoudswerkzaamheden zijn waar mogelijk (kleine) verkeerskundige verbeteringen uitgevoerd.

• Ook was de Groene Kansenkaart een integraal onderdeel van de werkzaamheden.

Riolering 

Gewenst kwaliteitsniveau
De rioolreinigingen en rioolinspecties worden uitgevoerd op basis van de hiervoor geldende landelijke beoordelingsrichtlijnen (BRL) en de NEN 3399 en NEN 13508.

Wat hebben we ervoor gedaan?

• Reiniging en inspectie van circa 54 km lengte aan riolering in Roodenburgerdistrict, Leiden Noord en Boerhaavedistrict;

• het renoveren van 14 gemalen;

• reinigen kolkafvoerleidingen;

• onderhoud zinker- en gemaalschuiven;

• reinigen circa 43.000 straat- en trottoirkolken.

• De rioolvervangingsprojecten zijn integraal aangepakt waarbij in de ondergrond de energietransitie een plaats krijgt door ruimtereservering en tegelijkertijd een klimaatrobuust gescheiden systeem wordt aangelegd. Bovengronds wordt de openbare ruimte klimaatadaptief, biodivers en groener ingericht.

• Het regulier onderhoud alsmede het groot onderhoud van het rioolsysteem is volledig uitgevoerd.

Vastgoed

Het niveau waarop het vastgoed (maatschappelijk vastgoed en ambtelijke huisvesting) in stand gehouden wordt, is vastgesteld aan de hand van een objectief meetinstrument voor het inspecteren en onderhouden van vastgoed. Een instrument dat is gebaseerd op de Conditiemetingsmethodiek volgens NEN 2767. Het niveau waarop het vastgoed onderhouden wordt is vastgesteld op conditieniveau 3. Voor de in stand houding van Rijksmonumenten wordt naast de NEN 2767 methodiek een specifieke methode toegepast voor het behouden van cultureel erfgoed. Deze systematiek wordt gehanteerd om een inschatting te kunnen maken van de kosten van het planmatig onderhoud. In deze systematiek wordt geen rekening gehouden met benodigde investeringen in het vastgoed zoals bijvoorbeeld verduurzaming van het vastgoed, vervangingsinvesteringen of voor het doorvoeren van verbeteringen in het vastgoed. Ook het huurdersonderhoud is niet meegenomen in het MJOP omdat dit een taak is van de huurders.

In 2021 is het meerjaren onderhoudsplan (hierna: MJOP) opgesteld voor het gemeentelijk vastgoed. Middels het MJOP wordt inzichtelijk gemaakt hoe het beheer en onderhoud voor de periode 2022-2031 wordt vormgegeven en hoe de hiervoor benodigde structurele middelen zich verhouden tot de beschikbare structurele middelen. Iedere 5 jaar wordt het MJOP geactualiseerd zodat een goede aansluiting met marktontwikkelingen gemaakt kan worden. Dit draagt bij aan goed inzicht in de lange termijn ontwikkeling van de gemeentefinanciën, met name de lange termijn kosten voor het onderhoud van het gemeentelijk vastgoed. Uit de analyse van het MJOP is gebleken dat extra budget nodig is om het vastgoed te onderhouden.

Daarnaast wordt gewerkt aan het verduurzamen van het vastgoed conform de routekaart verduurzaming vastgoed. Er is gekozen voor een gefaseerde aanpak omdat niet alle panden tegelijkertijd verduurzaamd kunnen worden en hierdoor de financiering ook gefaseerd kan worden geregeld. Tijdens de vorige coalitie (2018-2022) is voor de verduurzaming van het vastgoed een krediet beschikbaar gesteld van circa € 4,3 miljoen voor de verduurzaming van ongeveer 15 panden. We verwachten dat deze werkzaamheden in 2024 zijn afgerond. Voor de verduurzaming van de volgende fase (fase 3) is een krediet beschikbaar gesteld van € 4.983.000 (inclusief indexatie). De start van de werkzaamheden voor verduurzaming van een aantal volgende locaties is 2025.

Sportaccommodaties

Gewenst kwaliteitsniveau

De te handhaven kwaliteitsnormen zijn conditie score 3 van de NEN2767 voor gebouwen. Voor de sportvelden gelden de vastgestelde kwaliteitseisen van NOC-NSF en het voldoen aan de richtlijnen en de functionele eisen van de betreffende sportbonden voor het beoefenen van hun sport op de sportvelden. Voor de omliggende buitenterrein is dit volgens de CROW-beheersystematiek, beeldkwaliteitsniveau B.

Wat hebben we ervoor gedaan?

• De verduurzamingsmaatregelen die in ons Duurzaam MeerJarenOnderhoudsProgramma zijn opgenomen zijn uitgevoerd. Dit sluit aan op de doelen die zijn opgenomen in de routekaart  en onze ambities voor een klimaat-neutrale en klimaat-ingerichte stad in 2050 .

• Er is invulling gegeven aan de aanbevelingen uit de eindrapportage ‘Toekomstperspectief binnensport Leiden’ (BW 18.0562), waaronder het komen tot een optimalisatie van de bezetting van de accommodaties (het rooster) binnen sport.

• De volgende opdrachten zijn gerealiseerd:

  • tennis gravel plus velden Merenwijk;

  • toplaag vervanging  kunstgrasvelden op meerdere buitensport accommodaties;

  • het zoeken van een locatie voor een 4e veld voor hockey is gestart, dit loopt momenteel nog door;

  • realisatie renovatie van 2 kleedvoorzieningen op Kikkerpolder I UVS en Noord Roodenburg om te voldoen aan nieuwe normering en eisen.

Financieel overzicht x € 1.000