Ontwikkelingen in 2021

Corona
Ondanks corona zijn de meeste activiteiten rond Werk & Inkomen doorgegaan, zij het soms in aangepaste vorm. Bijvoorbeeld bij DZB: versoepelingen of aanscherpingen van maatregelen leidden tot meer respectievelijk minder activiteiten. De in 2021 steeds veranderende omstandigheden hebben veel gevraagd van de mensen van DZB. Ook bij vroegsignalering in de schuldhulpverlening is anders gewerkt als gevolg van corona. Door het benaderen van de inwoner per brief of mail in plaats van het afleggen van een huisbezoek hebben we minder inwoners kunnen bereiken. Via brief en mail is er minder snel tot geen persoonlijk contact waardoor er geen hulp aangeboden kon worden.

Visie DZB vastgesteld
Op 25 maart 2021 heeft het College is de Toekomstvisie DZB Leiden vastgesteld (BW 21.0149). Na vaststelling is met de uitvoering van het plan gestart. De toekomstvisie is een plan voor de komende 10 jaar dat ingrijpt op veel onderdelen van DZB en een zorgvuldige en stapsgewijze uitwerking vraagt. In 2021 lag de focus op het bepalen van prioriteiten en is bepaald welke projecten bijdragen aan de toekomstvisie. Enkele voorbeelden van projecten die al resultaten hebben opgeleverd zijn De brede basis, praktijkleren, en de strategische personeelsplanning. Bij de Brede basis zijn circa 60 leidinggevenden van het leerwerkbedrijf opgeleid om ontwikkelingsgericht leiding te geven. Bij het project praktijkleren zijn bestaande praktijkleerlijnen verbeterd en is het aantal praktijkleerlijnen binnen het leerwerkbedrijf uitgebreid. Beide projecten zorgen voor versterking van de ontwikkelfunctie en dragen bij aan DZB als sociaal ontwikkelbedrijf. Met de strategische personeelsplanning zorgen we ervoor dat nu en in de toekomst de juiste mensen op de juiste plaats werken. De strategische personeelsplanning draagt bij aan een wendbare en toekomstbestendige organisatie.

Regionaal mobiliteitsteam Holland Rijnland
In het kader van de crisisdienstverlening is het Regionaal Mobiliteitsteam Holland Rijnland opgezet. In aanvulling op de reguliere dienstverlening van UWV en gemeenten worden mensen ondersteund die sinds maart 2020 hun inkomen (deels) zijn kwijtgeraakt of gaan kwijtraken en geen recht (meer) hebben op inzet van reguliere middelen van de deelnemende organisaties. Vanaf de start van het RMT Holland Rijnland in augustus tot en met februari 2022 hebben zich 145 personen aangemeld. In 2022 zal het RMT meer zichtbaarheid gaan krijgen (nieuwe website, social media berichten, pers aandacht), wat zal resulteren in meer aanvragen. Er wordt nauw samengewerkt met de verschillende gemeenten in de regio, UWV, vakbonden, het Leerwerkloket en het Werkgevers Servicepunt voor matching.

Maatwerkbudget en evaluatie armoedebeleid
Afgelopen jaar zijn zowel het maatwerkbudget als het gehele armoedebeleid geëvalueerd. Hier zijn meerdere acties uit voortgekomen die in 2022 uitgevoerd worden zoals uitbreiding van het maatwerkbudget, en een communicatiecampagne over de voorzieningen voor inwoners met een laag inkomen. Om sport en cultuur te stimuleren is in 2021 een twee jarige pilot van het Volwassenenfonds Sport en Cultuur gestart

Nieuwe wet inburgering
Sinds 1 januari 2022 is de Wet inburgering 2021 van kracht. De gemeente voert regie op het inburgeringstraject voor statushouders en gezinsmigranten. De gemeente is verantwoordelijk voor de begeleiding en ondersteuning van alle inburgeraars tijdens het inburgeringstraject. In 2021 heeft de gemeente zich hierop voorbereid en zijn consulenten getraind voor het bieden van begeleiding en ondersteuning.
Met de Leidse regio is een dienstverleningsovereenkomst afgesloten om de Wet inburgering 2021 namens de Leidse regio via de gemeente Leiden uit te voeren. Daarnaast heeft er een aanbesteding plaatsgevonden voor het inburgeringsonderwijs. In het inburgeringsonderwijs zijn er drie 'richtingen' of routes mogelijk: 1) route B1, gericht op het zo snel mogelijk beheersen van de Nederlandse taal op taalniveau B1, 2) de zelfredzaamheidsroute, gericht op het beheersen van de Nederlandse taal op taalniveau A1 en 3) de onderwijsroute gericht op de beheersing van de Nederlandse taal om in te kunnen stromen in het beroepsonderwijs). Hogeschool Leiden biedt samen met de Universiteit Leiden en Haagse Hogeschool de onderwijsroute aan.

Volwasseneducatie en laaggeletterdheid
De uitvoering volwasseneneducatie is in 2020 voor de periode 2021-2024 opnieuw aanbesteed. De nieuwe contracten zijn in 2021 ingegaan. Daarnaast zijn partijen verenigd in een taalnetwerk, waarin gezamenlijk afspraken zijn gemaakt om laaggeletterdheid aan te pakken. De afspraken zijn vastgelegd in een zogenaamd ‘Taalpact’. Dit Taalpact is in de zomer van 2021 vastgesteld.

Schuldhulpverlening 
De nieuwe Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is vanaf 1 januari 2021 van kracht. Vroegsignalering is in de wet een verplichte taak van de gemeente geworden. Door de nieuwe wet zijn ‘alle’ verzekeraars, energiebedrijven, verhuurders (en alle andere ‘vaste lasten partners’)verplicht betalingsachterstanden te melden bij de gemeente. Hierdoor is een flinke stijging van het aantal meldingen te zien bij Eerste Hulp Bij Geldzorgen, die voor de gemeente Leiden de vroegsignalering uitvoert. Het aantal aanvragen schuldhulpverlening is weer op het niveau van 2019. Door corona was dit gestagneerd. De verwachting is echter dat er door corona en de bijbehorende lockdowns schulden zijn opgebouwd. Via het programma Social Impact hebben we in 2021 hiervoor het team Eerste Hulp bij Geldzorgen tijdelijk uitgebreid. Ook zijn zelfstandigen en jongeren door Corona een zichtbaar nieuwe doelgroep voor de vroegsignalering van schulden. Daarom volgen de consulentenopleidingen om deze groep beter te bedienen.

Beleidsterrein 10A Arbeidsparticipatie

Toelichting op prestaties

Zie voor toelichting de paragraaf 'Ontwikkelingen in 2021' van dit programma.

Met betrekking tot indicator 10A1.d Aantal statushouders in de bijstand: doordat de taakstelling huisvesting statushouders in 2021 verdubbeld is ten opzichte van 2020 en de verhoogde taakstelling voor huisvesting (zie ook Programma 9) volledig is gerealiseerd, is het aantal statushouders in de bijstand ook toegenomen.

*Per abuis is voor 2021 een verkeerde streefwaarde opgenomen. De streefwaarde voor 2021 had 646 moeten zijn.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 10B Maatschappelijke participatie en ondersteuning minima

Toelichting

10B1.1 Ondersteunen van mensen die gebruik maken van een bijstandsuitkering om actief te zijn in de samenleving en niet in een sociaal isolement te raken
Ook in 2021 had BuZz te maken met de maatregelen tegen corona waardoor de contactmomenten nog niet optimaal plaats konden vinden en ze vrijwilligers nog niet volledig konden inwerken. BuZz stimuleert mensen op met name de tredes 1, 2 en 3 in de participatieladder om meer te participeren.

10B2.4 Kwijtschelding gemeentelijke heffingen
Er is sprake van een lichte toename in het aantal aanvragen voor kwijtschelding.

Beleidsterrein 10C Inkomensvoorzieningen

Toelichting op prestaties

10C1.2 Uitvoeren fraudepreventie en opsporen uitkeringsfraude
Een groot deel van het jaar waren huisbezoeken, waar we administratief fraudeonderzoek mee staven, niet mogelijk als gevolg van corona.

* Realisatiecijfers van 10C1.d voor 2020 en 2021 en voor 10C1.e voor 2021 zijn op het moment van oplevering van deze Jaarrekening 2021 nog niet bekend.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 10D Schuldhulpverlening

Toelichting op prestaties

We zagen in 2021 een toename in schuldenproblematiek als gevolg van corona. Via het Programma Social Impact breiden we het team voor Eerste Hulp bij Geldzorgen tijdelijk uit. Ook zien we dat zelfstandigen en jongeren een nieuwe doelgroep voor de vroegsignalering van schulden zijn, als gevolg van corona. De consulenten volgen opleidingen om deze groep beter te bedienen.

Effectindicatoren bij 10D Schuldhuplverlening
Met de vaststelling van het beleidsplan Schuldhulpverlening (RV 20.0145) zijn er ook nieuwe indicatoren vastgesteld. In de Programmabegroting 2023-2027 vervangen we de huidige indicatoren door de indicatoren uit het beleidsplan.

* 10D1.d: dit cijfer is in 2021 fors lager dan in voorgaande jaren. Dit komt omdat deze informatie inmiddels niet meer registreerd wordt in verband met de overgang naar een nieuw registratiesysteem.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

In 2021 vastgestelde (kaderstellende) beleidsstukken:

• Toekomstvisie DZB Leiden (BW 21.0149)
• Taalpact Leiden en Leiderdorp, Lokaal uitvoeringsprogramma 2021-2024 (BW 21.0357)
• Beleidsregels inburgering en dienstverleningsovereenkomsten voor de uitvoering van inburgering 2022-2024 (BW 21.0624)
• Beleidsregels TONK (BW 21.0234)

Programmabudget

Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op de lasten en/of baten) > € 250.000

10A Arbeidsparticipatie
De Europese REACT-subsidie (opvolger ESF en AMIF) kon in het voorjaar van 2021 worden aangevraagd, maar had betrekking op de periode vanaf februari 2020. Het plan was om kosten van 2020 op te nemen in de subsidie-verantwoording maar dat is niet gelukt waardoor de geraamde subsidie-inkomsten over 2020 van
€ 400.000 niet zijn gerealiseerd. De subsidiabele kosten over 2021 zijn € 650.000 lager uitgevallen, waardoor de subsidie-inkomsten over 2021 € 488.000 lager zijn.
Het Rijk heeft middelen aan de arbeidsmarktregio's beschikbaar gesteld voor het bestrijden van werkloosheid als gevolg van de coronapandemie. De middelen voor de arbeidsmarktregio Holland-Rijnland zijn door Leiden vervolgens verdeeld over de Leidse regio, de Rijnstreek en de Duin- en Bollenstreek. Er is een onderbesteding geweest van € 242.000 op het budget voor de Leidse regio. Er zijn bestedingsplannen opgesteld, maar door corona zijn ze niet ten uitvoer gekomen. De bestedingen zullen voornamelijk ontstaan in 2022.
Leiden is centrumgemeente voor Holland Rijnland inzake het bestrijden van laaggeletterdheid en het uitvoeren van volwasseneneducatie. De regionale uitgaven aan laaggeletterdheid zijn € 187.000 lager uitgevallen doordat de regionale planvorming meer tijd kostte dan verwacht.
De declarabele regionale uitgaven aan volwasseneneducatie zijn door corona € 217.000 lager, waardoor de te verantwoorden baten ook € 217.000 lager zijn.
Op het incidentele invoeringsbudget inburgering is een onderschrijding ontstaan van € 108.000.
Leiden voert ook re-integratie activiteiten uit voor de Leidse regio. De opbrengsten uit deze activiteiten waren
€ 192.000 hoger.

DZB/Arbeidsparticipatie
In het budget van Re-integratie is een aantal projecten van de arbeidsmarktregio opgenomen. Op de regionale budgetten is een onderbesteding ontstaan van € 589.300 doordat activiteiten zijn doorgeschoven naar 2022. Het restant voordeel van € 157.000 is ontstaan bij re-integratieactiviteiten waar als gevolg van corona minder besteed is aan opleidingen en opstapsubsidies.
De coronabeperkingen in 2021 hebben evenals in 2020 effecten gehad op de gehele bedrijfsvoering. Dit resulteert in lagere WSW opbrengsten en hogere kosten om coronaproof te werken. Hiertegenover staan ook financiële voordelen, doordat bijvoorbeeld geplande opleidingen en scholing niet doorgegaan zijn. Daarnaast zijn de loonkosten van de nieuwe doelgroep lager uitvallen door een lagere bezetting en ontvangen ziekengeld. Per saldo ontstaat er een nadeel ad € 62.000. Dit bedrag is exclusief een door het Rijk voor 2021 toegekend bedrag van € 478.600 aan coronacompensatie voor de WSW-sector. Dit bedrag is bij de decembercirculaire 2021 van het gemeentefonds toegekend. Gelet op het tijdstip van toekenning kon deze niet meer verwerkt worden in de begroting 2021.

10B Maatschappelijke participatie en ondersteuning minima
Het nadeel op de lasten wordt voor € 176.000 veroorzaakt doordat er meer kwijtschelding gemeentelijke heffingen is verleend. Dit nadeel is structureel.
De verhoogde taakstelling om statushouders te huisvesten is gerealiseerd in 2021. Voor de inrichting van de woningen is leenbijstand verstrekt. Doordat er meer leenbijstand is verstrekt zijn de inkomsten uit terugvordering € 190.000 hoger en daardoor is de storting in de voorziening oninbaar € 124.000 hoger. Daarnaast is er een voordelige subsidie-afrekening van € 263.000 over 2021 van de stichting Leergeld, deels door corona veroorzaakt en waarvan € 100.000 al verwerkt was in de begroting.

10C Inkomensvoorzieningen
De TOZO (tijdelijke ondersteuning zelfstandige ondernemers) werd voor Leiden uitgevoerd door de gemeente Rotterdam. De regeling is per 1 oktober 2021 gestopt. Er zijn € 880.000 meer TOZO-uitgaven dan begroot. Omdat deze kosten ook declarabel zijn bij het Rijk zijn de TOZO-inkomsten ook € 880.000 hoger dan begroot. De interne kosten van beroep- en bezwaar TOZO, die niet declarabel zijn bij het Rijk, bedragen € 198.000. Deze kosten waren niet begroot. De inkomsten uit terugvordering bijstand zijn € 173.000 lager en daardoor is de storting in de voorziening oninbaar € 100.000 lager. De bijstandskosten zijn € 251.000 hoger uitgekomen. Dat is deels door nabetalingen in het laatste kwartaal ontstaan en deels door een externe softwarefout. De software-fout heeft gedurende het jaar geleid tot een lagere belastingafdracht en tot een hogere belastingafdracht over december. Bij het opstellen van de decemberwijziging was de externe softwarefout nog niet bekend.

Toelichting op afwijkingen Reserves

DZB bedrijfsreserve
Er was in de kaderbrief een eenmalige onttrekking geraamd van € 114.000 om het tekort in het sociaal domein te dekken. Deze onttrekking is abusievelijk bij een begrotingswijziging afgeraamd, maar de onttrekking is wel gedaan. Via het bestemmingsvoorstel zal dit voordeel worden gestort in de reserve sociaal domein.

Reserve zachte landing rijksbezuinigingen WSW
De uitgaven zijn € 20.000 lager uitgevallen, waardoor de onttrekking ook € 20.000 lager is uitgevallen.

INVESTERINGEN

Onderschrijdingen op investeringskredieten

Vervanging bedrijfsmiddelen DZB 2020
DZB Leiden heeft een beschikbaar investeringskrediet van € 512.000 in 2020, waarvan de daaruit voortvloeiende kapitaalslasten in eigen exploitatie worden opgevangen. Mede i.v.m. de verwachtte ontwikkelingen die mogelijk leiden tot een krimp van de populatie, wordt binnen het Leerwerkbedrijf een terughoudend beleid gevoerd bij het doen van investeringen en dat heeft geleid tot een onderschrijding van € 404.000.

Toelichting op investeringskredieten ouder dan 3 jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening
Niet van toepassing.