Ontwikkelingen in 2021

Corona en de Leidse cultuursector
Culturele instellingen zijn door de voortdurende pandemie en de beperkende maatregelen opnieuw acuut en
hard getroffen in 2021. Programmerende instellingen hebben optredens en voorstellingen bij herhaling verzet, met alle werkzaamheden van dien. De diverse maatregelen veroorzaakten niet alleen veel werk voor de sector, maar vooral ook grote zorgen betreffende de financiën en daarmee hun voortbestaan. Maar de cultuursector
bleek ook weerbaar en creatief. Veel nieuwe (coronaproof) activiteiten werden gerealiseerd. Door vrijwel alle
culturele instellingen werd doorlopend gezocht naar “wat nog wel mogelijk was”.

Steunmaatregelen
Landelijk is in 2021 wederom een aantal generieke steunregelingen opgezet. De meeste Leidse cultuurorganisaties hebben gebruik kunnen maken van de generieke steunmaatregelen - zoals de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), de Beleidsregel tegemoetkoming ondernemers getroffen sectoren (TOGS) en de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) - en/of de sector specifieke maatregelen, veelal via de cultuurfondsen (o.a. het Fonds Podiumkunsten en het Quickstart Fonds). De Pieterskerk kon gebruik maken van een lening via het Nationaal Restauratiefonds.
Ook de gemeente heeft een aantal maatregelen getroffen. De gemeente kwam de cultuursector tegemoet
door coulance bij de afrekening van gesubsidieerde prestaties in 2021.
In 2021 is aan de Leidse cultuursector coronasteun verleend op basis van de Tijdelijke Regeling Compensatie
Coronaschade 2021. In deze regeling was ook een nieuwe mogelijkheid voor Leidse makers opgenomen:
voor innovatieve en coronaproof projecten kon een bijdrage worden gevraagd. Verder lijkt de gevraagde
compensatie van de schade van de grotere 6 instellingen geheel gesubsidieerd. De precieze schade 2021 wordt
pas bij de jaarafrekeningen 2021 (begin zomer 2022) definitief bekend.
In november 2021 heeft het college besloten een aanvullende corona subsidie aan de C6 (6 grote culturele
instellingen) ter beschikking te stellen voor aanpassingen vanwege corona, zoals veranderingen in
bedrijfsvoering en programmering, flexibel en hybride programmeren, fysieke aanpassingen binnen de
accommodatie (om publiek veilig te ontvangen) etc.
Eind 2021 is gestart met het opstellen van opnieuw een Tijdelijke regeling Coronasteun Cultuur, ditmaal voor
2022. Hierin wordt - naast compensatie van schade – ook meer ingezet op het steunen van maatregelen om de
transformatie naar een sterkere en meer weerbare, toekomstbestendige cultuursector te maken. De resterende middelen van 2021 worden hierbij ingezet.

Deltaplan Cultuur
De verwachting is dat veel culturele instellingen ook op langere termijn het moeilijk zullen houden, o.a. omdat mogelijk een deel van de bezoekers (zoals kwetsbare groepen) ondanks versoepelingen toch wegblijft. Dit maakt dat het nodig is om te kijken welke scenario’s zich voor kunnen doen en hoe we daar zo goed mogelijk mee om kunnen gaan. De gemeente en de (grotere) culturele instellingen werken aan de uitvoering van enkele aanbevelingen uit het ”Deltaplan Cultuur”; een plan dat de gemeente en het culturele veld handvatten moet bieden om de effecten van de crisis het hoofd te bieden, zowel voor de korte termijn als voor de lange termijn.

Evenementen
Door de strenge coronamaatregelen was ook het organiseren van evenementen lange tijd niet toegestaan. Met grote gevolgen voor de culturele en toeristische bedrijvigheid, de sfeer en levendigheid in de stad en het aantrekken van bezoekers. In de tweede helft van 2021 zijn de coronamaatregelen geleidelijk versoepeld, waardoor het beperkt weer mogelijk was om buitenevenementen te organiseren. Dit heeft onder meer geleid tot de doorgang van de Leiden Marathon en de viering van Leidens Ontzet in 2021, zij het in aangepaste vorm.

In 2020 heeft de gemeenteraad de nieuwe visie voor het evenementenbeleid vastgesteld met drie hoofdambities: (1) Onderscheidend aanbod, passend bij het profiel van Leiden, (2) Balans tussen levendigheid en leefbaarheid en (3) Duurzaam en inclusief. De coronapandemie heeft ook gevolgen gehad voor de uitvoering van het nieuwe evenementenbeleid, waaronder de nieuwe organisatievorm van de viering van Leidens Ontzet als toekomstbestendig evenement. Dit geldt ook voor de pilot voor uitgangspunten van het locatieprofiel voor de evenementenlocatie Garenmarktplein. Wel zijn hiervoor, in samenwerking met betrokken partijen, gesprekken gevoerd voor de voorbereiding van het locatieprofiel.

Sport

Corona
Uit de Stads- en Wijkenquête blijkt dat in 2021 minder Leidenaren de beweegnorm haalden. In 2021 sportte nog steeds 59% van de Leidenaren minimaal wekelijks. Het percentage Leidenaars dat niet sport is gedaald van 26% in 2019 naar 19% in 2021. Het ongeorganiseerd, individueel sporten is duidelijk toegenomen ten opzichte van de vorige meting (van 35% naar 53%). Hoogstwaarschijnlijk is dit een gevolg van de coronamaatregelen waardoor georganiseerd sporten, bij een vereniging of commerciële sportschool, minder mogelijk was.
Samen met onze partners, Leidse Sportfederatie en Topsport Leiden, hebben we ons ook in 2021 vanuit Sportstad Leiden ingezet om verenigingen te ondersteunen in de coronacrisis. Er zijn evenals in 2020 Leidse sport colleges georganiseerd (webinars over sport gerelateerde thema’s), nieuwsbrieven verstuurd, met daarin de recentste maatregelen op het gebied van de sport. Er zijn corona-vragenuurtjes gehouden en onderzoeken uitgevoerd over hoe het met de clubs gaat. De clubs hebben zich in 2021 (financieel) goed door de crisis geslagen. Het steunpakket van de overheid bood voldoende compensatie.

Sportaccommodaties

Renovatie buitenbad De Vliet
Eind mei 2021 is de renovatie van het buitenbad De Vliet afgerond. De feestelijke opening vond plaats op 19 juni 2021.

Beheer en onderhoud
In het kader van het Uitvoeringsprogramma Beheer zijn diverse verbeteringen aan bestaande sportaccommodaties aangebracht. Voor een toelichting zie 8C Sport.

Nieuwbouw
Combibad-IJshal De Vliet
Bij brief van 16 juli 2021 is de raad schriftelijk geïnformeerd over de Voortgang project Combibad-IJshal De Vliet (BW 21.0398). Op basis hiervan heeft ondertekening van de aannemingsovereenkomsten plaatsgevonden in september 2021en is daarna gestart met de bouw. Het Kaderbesluit Openbare ruimte sportpark De Vliet (RV 21.0082) is op 2 december 2021 door de raad vastgesteld.
Indoor Sport Centrum
Bij brief van 14 oktober 2021 is uw raad schriftelijk geïnformeerd (BW 21.495). Vervolgens zijn op 8 november 2021 de aannemingsovereenkomsten ondertekend. De daadwerkelijke bouw is in januari 2022 gestart.

Wijksportparken

Roomburgerpark
De gemeenteraad heeft het inrichtingsvoorstel voor het Wijksportpark Roomburg verworpen, op basis van de uitkomst van het referendum van maart 2021. Op verzoek van de raad heeft het college aangegeven welke andere mogelijke varianten kunnen worden uitgewerkt om de beoogde uitbreiding van hockey te realiseren. Tijdens de commissiebehandeling hierover bleek dat de raad de vastgestelde ambitie overeind houdt om de hockeycapaciteit uit te breiden, maar te verdeeld is over de vraag waar dat dient te gebeuren. Wij heeft daarop aangegeven dat deze ambitie derhalve niet verder uitgewerkt kan worden.

De Mors
In september 2021 heeft de raad besloten te starten met vier projecten die met elkaar een samenhangende ruimtelijke strategie vormen. Een van die projecten betreft sportpark De Mors. De Steenwisselplaats wordt bij de contouren van sportpark De Mors betrokken. Daarmee wordt gedeeltelijk invulling gegeven aan de compensatieopgave als gevolg van het bestemmen van sportpark De Vliet tot bedrijventerrein. Uitgangspunten voor het project sportpark De Mors zijn: 1) het vergroten van de rugbycapaciteit 2) het creëren van ruimte voor de ongebonden sporter en 3) het geven van een kwaliteitsimpuls aan een of meer bestaande voetbalvelden door deze te vervangen door kunstgras.

Beleidsterrein 8A Cultuur

Inleiding

Cultuurnota
In 2020 heeft de raad de Cultuurvisie Leiden 2020 vastgesteld, De Kracht van Cultuur. De visie luidt: Cultuur
in Leiden biedt iedereen die hier woont, werkt of verblijft de gelegenheid mee te doen in onze Stad van
Ontdekkingen, zich te ontwikkelen & te ontmoeten, te genieten & te ontdekken. Met de uitwerking van deze
nieuwe visie is vooralsnog voorzichtig van start gegaan. Het accent heeft het afgelopen jaar vooral gelegen op
het opvangen van de negatieve gevolgen van de beperkingen door corona. In 2021 is alsnog een start gemaakt met het opstellen van de Uitvoeringsagenda Cultuur. Deze zal begin 2022 door het college worden vastgesteld.

Toelichting op prestaties

8A1.1 Ondersteunen en mogelijk maken voorstellingen en optredens podiumaanbod
Veel van het podiumaanbod kon natuurlijk niet doorgaan vanwege de coronamaatregelen. Toch bleek de cultuursector ook weerbaar en creatief. De Gebroeders de Nobel organiseerde Parels Van Leiden; videoclips met geluidsopnames van Leidse bands. PSItheater maakte de prachtige online voorstelling De affaire Nanna. De Veenfabriek scoorde vijf sterren met de voorstelling Maria, Maria, Maria. Ook het verrassende muziekfestival Peel Slowly and See kon in 2021 doorgaan. Andere festivals en podia die – soms op aangepaste wijze- door konden gaan waren het van Rijn Festival, de Leidse Hofjes concerten, Hot House Jazz, de X (multicultureel muziekpodium) en de filmfestivals LIFF en Leiden Shorts.

8A1.2 Ondersteunen en mogelijk maken museaal aanbod
Het Nationaal Museum van Wereldculturen (Volkenkunde), Rijksmuseum Boerhaave en Museum De Lakenhal willen hun collectiedepots samenvoegen tot een collectiecentrum voor kunst en kennis in Leiden. Door openstelling voor onderzoek, educatie, conservering en bezoek wordt de samenwerking met Leidse kennisinstellingen (Universiteit, HBO, MBO) vergroot als onderdeel van Leiden Kennisstad. In 2021 zijn onderzoeken uitgevoerd naar de inpasbaarheid van het collectiecentrum. De resultaten hiervan worden naar verwachting in 2022 met het College en de raad gedeeld.

De musea hadden veel last van de coronamaatregelen met beperkingen qua bezoekersaantallen en periodes van sluiting. De bezoekersaantallen waren daardoor lager dan normaal. De gemeentelijke instellingen Museum de Lakenhal en Molenmuseum De Valk ontvingen in 2021 aanvullende middelen uit de gemeentelijke coronasteunbudgetten, evenals het particuliere Leiden American Pilgrim Museum. De rijksmusea en het Japanmuseum SieboldHuis ontvingen coronasteun via de Rijksoverheid.

Tot slot een lichtpunt: In 2021 is Museum Naturalis uitgeroepen tot European Museum of the Year.

8A1.3 Ondersteunen en mogelijk maken educatief aanbod
Een aantal culturele instellingen in Leiden maakt cultuur-educatief aanbod voor jongeren en volwassenen mogelijk. Dit zijn onder meer BplusC, de Cultuureducatiegroep, Ars Aemula Naturae en de jeugdtheaterscholen. Door de beperkende coronamaatregelen waren er minder cursussen en minder aanmeldingen. Waar mogelijk zijn lessen doorgegaan, al dan niet buiten of op een andere locatie. De sector heeft zich zeer flexibel getoond.

BplusC
In 2021 werkte BplusC op basis van de uitvoeringsovereenkomst 2019-2021 verder aan vernieuwing van de dienstverlening, de programmering en de vestigingslocaties. In de dienstverlening lag de focus op kinderen, jongeren en volwassenen met taal- en andere vormen van achterstand. Er is onder andere geïnvesteerd in de Taalhuis collectie, verruiming van de openingstijden van de wijkvestigingen, opening van het Informatiepunt Digitale Overheid (locaties Nieuwstraat en Stevenshof) en de start van een Coronaspreekuur (‘hulp bij vaccinatie afspraak’).

Op basis van de Startnotitie Bibliotheek, Cultuureducatie en Cultuurparticipatie, wordt het cultuuraanbod van BplusC vanaf 1 januari 2022 verdeeld in drie functies; (1) bibliotheek, (2) (korte) kennismaking met kunst & cultuur, en (3) (langdurige) cultuurparticipatie / amateurkunst. Samen met BplusC is in 2021 gestart met een stappenplan voor de realisatie van deze nieuwe aanpak. Van belang in het stappenplan is de doorontwikkeling van het huidige muziekonderwijs met een breder, inclusief aanbod, passend binnen de huidige tijdgeest. De gemeente heeft hier in 2021 zelf richting en inhoud aan gegeven: er een onderzoek uitgevoerd naar de herhuisvesting van de muziekeducatie en -programmering naar één pand aan de Oude Vest/Hazewindsteeg. Daarbij werd ook een wensen- en bedenkingenprocedure doorlopen met de raad. Ook is onderzoek gedaan naar samenwerking tussen BplusC (functie bibliotheek) en de Stadsgehoorzaal en de eisen voor een moderne bibliotheek. De aanbevelingen uit het rapport zijn meegenomen in de (prestatie) afspraken met BplusC. Ook heeft de gemeente de opties verkend van herhuisvesting van de bibliotheek. De (financiële) haalbaarheid hiervan wordt in 2022 onderzocht, waarna een bestuurlijke keuze wordt gemaakt.

Voor de ‘aanpak culturele huisvesting’ is een krediet van € 160.000 beschikbaar gesteld voor externe plankosten uitvoering aanpak Culturele huisvesting. Deze middelen zullen worden ingezet in 2022.

8A1.4 Ondersteunen en mogelijk maken beeldende kunst (in de openbare ruimte)
In 2021 zijn veel initiatieven tot uitvoering gekomen. Zo was er dit jaar de jubileumeditie van Beelden in Leiden (Hooglandsekerkgracht). Het Lucas van Leyden fonds (LLF) heeft mede mogelijk gemaakt dat een flink aantal beeldende kunst objecten te zien was. Vooral de samenwerking met Leidse kunstenaars springt hierbij in het oog. Door het fonds is financieel ondersteund: portretten van fotograaf Rob Overmeer op het Achmea gebouw, de Walk of Waste, Through the Looking Glass, de Mensenrechten Kunstroute, Molecular door Fleur van den Berg, Stekelnoot door Ludy Feyen en Kunst in het Singelpark.

In 2021 is aanvullend noodzakelijk onderhoud uitgevoerd. Het beschikbare budget was, mede door de groei van het aantal objecten in de buitenruimte en grote herstelwerkzaamheden, niet voldoende voor het reguliere onderhoud waardoor een overschrijding van € 35.000 heeft plaatsgevonden. Deze kon opgevangen worden door een onderbesteding op culturele projecten in het coronajaar.

8A1.5 Ondersteunen amateurkunstverenigingen
Ongeveer 65 amateurinstellingen worden door de gemeente Leiden ondersteund middels de deelverordening amateurkunst. Een deel van het jaar heeft zowel de kunstbeoefening als de geplande uitvoeringen helaas stil gelegen door de beperkingen omtrent corona. De verstrekte subsidies voor de geplande uitvoeringen zijn teruggevorderd, minus de reeds gemaakte of verplichte kosten. Verder is er nauw overleg met de Werkgroep Amateurkunst Leiden over de terugloop in het aantal leden bij de verenigingen en hoe hier (in gezamenlijkheid) op geacteerd kan worden.

8A1.6 Ondersteunen lokale media
De bijdragen vanuit het fonds aan een groot aantal producties heeft ook in 2021 geleid tot het vervaardigen van kritische, betrouwbare en onafhankelijke journalistieke producten. Landelijk wordt het Leidse fonds een toonaangevend voorbeeld genoemd. Op basis van de Subsidieregeling Kwaliteitsimpuls Zuid-Hollandse Journalistiek is de door de gemeente Leiden verleende subsidie aan het Leids Media Fonds voor 2021 (ad € 100.000,=) door de Provincie Zuid-Holland verdubbeld.

8A1.7 Ondersteunen projecten voor diversiteit, toegankelijkheid, ander publieksbereik, spreiding in de stad
Vanwege de coronamaatregelen was het aantal projecten in de combinatie cultuur en de wijk, diversiteit en toegankelijkheid, beperkt. Toch waren er voorbeelden in 2021, zoals het Festival van het Andere Theater (in de wijken), Leids Festival van het Levenslied en de podcast van Tijs Huys.

8A.1.8 Exploitatie Museum De Lakenhal
Museum De Lakenhal was vanwege coronamaatregelen in 2021 een half jaar gesloten. Dit had zijn impact op de bezoekersaantallen: 30.552 bezoekers, daar waar 85.000 normaliter verwacht wordt. Publieksprogramma's konden niet of maar voor weinig bezoekers plaatsvinden en door de beperkende maatregelen bleven bezoekers ook weg wanneer het museum wél open was. Het uitblijven van inkomsten werd grotendeels gecompenseerd door de gemeentelijke coronasteunbudgetten en verwerkt in de begrotingswijziging in het najaar 2021.

De tentoonstelling Claudy Jongstra werd verlengd tot eind augustus 2021. Via haar sculpturale wolpresentaties geeft ze het publiek een zintuigelijke ervaring mee. Tijdens de lockdown organiseerde het museum drie online panelgesprekken over duurzaamheid en de inrichting van ons landschap. De tentoonstelling If Things Grow Wrong opende in het najaar. Er werd een open call gedaan, waarop wij 500 inzendingen kregen met ‘oplossingen tegen groeiverslaving’. Hiervan zijn uiteindelijk 15 geselecteerd. Mede door de open call en het maatschappelijke thema werden andere (jongere) doelgroepen bereikt.

Door de sluiting van het museum is meer aandacht besteed aan de doorontwikkeling van het ‘thuisatelier’. Online biedt het museum de activiteiten aan die normaal in het educatie-atelier plaats vinden. Ook bleven de museumdocenten beschikbaar voor lessen in de klas in plaats van in het museum. Tot slot: In 2021 vond er een directiewisseling in Museum De Lakenhal plaats. Tanja Elstgeest werd per 1 juli directeur en volgde daarmee waarnemend directeur Oskar Brandenburg op.

8A2.1 Stimuleren en ondersteunen netwerkvorming en kennisontwikkeling cultuur- en zorgsector
In 2021 heeft de cultuurcoach voor Cultuur en zorg het pilotproject Kunst op Recept (naar voorbeeld welzijn op recept) succesvol uitgerold in gemeente Leiden. Met 10 deelnemende dokterspraktijken en 55 deelnemers die deel konden nemen aan een traject binnen uiteenlopende kunstdisciplines, is een goede basis neergezet voor onderzoek naar een verdere uitrol. Tevens is de aanzet gemaakt voor bemiddeling in vraag en aanbod binnen cultuur- en zorgsector via de website Leids cement.

8A2.2 Stimuleren en ondersteunen dat cultuur bijdraagt aan integratie nieuwkomers
Vanwege de coronamaatregelen was het aantal projecten beperkt. Toch waren er afgelopen jaar diverse initiatieven die bijdragen aan de integratie van nieuwkomers. Deels via culturele instellingen en makers, maar ook van nieuwkomers in het culturele veld. Te denken valt o.a. aan het project Gentrificatie 2022 bij Ins Blau, Keti Koti bij de Veenfabriek, Amalyashi verhalenfestival (van en door nieuwkomers), de IFTAR in de Leidse Schouwburg/Stadsgehoorzaal en street art project Thabita (wordt in 2022 opgeleverd).

8A2.3 Onderzoek en stimuleren grotere toegankelijkheid cultuur voor smalle beurs en jongeren
In 2021 is priorteit gegegeven aan het opvangen van de gevolgen van de pandemie voor de cultuursector. Dit heeft veel van de capaciteit gevergd. Daarom was het lastig om gelijktijdig aan deze prestatie uitvoering te geven. In 2022 gaan we hier alsnog mee aan de slag.

8A3.1 Versterken unieke weefsel kennis en cultuur door Pilgrimjaar, ECS 2022
In 2021 waren de voorbereidingen voor Leiden ECS 2022 in volle gang. Hierdoor is er tijdens European City of Science 2022 iedere dag iets te beleven. Verder is het unieke weefsel van Kennis en Cultuur versterkt door samenwerking tussen gemeente, universiteit, erfgoed en musea onder de noemer ‘Collectie Leiden’. De partners werken samen om de unieke rijkdom van hun gevarieerde collecties in samenhang te tonen.

8A3.2 Cultuureducatie icm natuur- en milieueducatie om de hoek
In 2021 is de rijksregeling Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024 (CMK 3) gestart, met als hoofddoel de kwaliteit van het cultuuronderwijs op scholen te versterken. Leiden vult dit samen met de andere Holland Rijnland gemeenten in. Het platform van het Verwonderpaspoort en Cultuur Educatie Groep is nu ondergebracht bij Verwonder om de Hoek, waardoor de rijke leeromgeving voor scholen, ouders en organisaties via één platform gevonden kan worden. Het platform is in 2021 online gegaan. Verwonder om de hoek wordt uitgevoerd door de kernpartners Naturalis, Kunstgebouw, BplusC en Cultuur Educatie Groep. Kinderen in de leeftijd tussen 4 en 18 jaar komen in aanraking met kunst, cultuur, natuur, wetenschap, techniek en duurzaamheid. De ‘Om de Hoek’ projecten zijn in 2021 verder uitgerold in de wijken Zuid-West en Stevenshof, evenals de kortlopende kennismakingscursussen met het brede culturele aanbod in de gehele stad.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 8B Cultureel erfgoed

Inleiding

Het erfgoedbeleid is vastgelegd in de Leidse Erfgoednota. Het erfgoedbeleid draagt bij aan de toekomstvisie Leiden, Stad van Ontdekkingen (internationale kennis en historische cultuur) en aan de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Leiden heeft met erfgoed een onderscheidende kracht in huis; zo heeft Leiden én de (internationale) kennis én collecties, én de aantrekkelijke historische stad én de grote mate van betrokkenheid van bewoners. Zowel gemeente als vele stadspartners dragen bij aan het realiseren van de drie ambities (en 12 doelen) uit de Erfgoednota.

Toelichting op de prestaties

8B1.1 Exploitatie en beheer Erfgoed Leiden en Omstreken

Omgevingswet
Erfgoed Leiden heeft zich met verschillende activiteiten voorbereid op de implementatie van de Omgevingswet. Een aantal medewerkers is op landelijk niveau betrokken geweest bij de wijze waarop erfgoed binnen de Omgevingswet een plek krijgt. Ter voorbereiding op de omgevingsplannen zijn doelen en instrumenten geformuleerd en zijn contouren op de kaart ingevoerd.

E-depot & collectiebeheersysteem
De implementatie van het nieuwe collectiebeheerssysteem is in volle gang. De afronding hiervan vindt in 2022 plaats. De eerste verkenningen voor een nieuwe website zijn gestart.

Renovatie Boisotkade
Om het pand aan de Boisotkade meer in verbinding met de stad te brengen en geschikt te maken voor het huidige publiek, is een begin gemaakt met een project voor de vernieuwing van de publieksruimten en de verduurzaming van de locatie. Er is een architect geselecteerd die een innovatief concept zal ontwikkelen.

Publieksbereik
Qua publieksbereik was 2021 een creatief topjaar.
Het aantal bezoekers Boisotkade (indicatoren) betreft het totaal aantal bezoekers dat zowel fysiek als online gebruik heeft gemaakt van de dienstverlening van Erfgoed Leiden en Omstreken. Dat kan een bezoek aan de studiezaal zijn, een les of college bijwonen of het volgen van een online lezing. Omdat wegens corona basisschoolklassen niet naar de Boisotkade konden komen, zijn lessen op scholen zelf verzorgd of is lesmateriaal online aangeboden. Eén project verdient nog speciale aandacht, te weten Stad in Steentjes, dat samen met de Historische Vereniging Leiden en BplusC, honderden mensen aan het bouwen van hun favoriete gebouw, gebeurtenis of voorwerp uit Leiden in lego heeft gebracht.

Voor het project Dossier071 zijn 342 vrijwilligers bezig geweest om 103.442 scans van het politiearchief uit de oorlogsjaren digitaal toegankelijk te maken. Door hun inzet zijn de dag- en nachtrapporten doorzoekbaar en bruikbaar geworden. Op basis van één bijzonder dossier heeft PS|Theater de voorstelling De affaire Nanna gemaakt, die zij tijdens een livestream hebben vertoond.

Voor het project 1.000 Vondsten zijn bijna 30 vrijwilligers begonnen met het in 3D fotograferen van archeologische vondsten. De eerste resultaten zijn al zichtbaar in de hologram-vitrine op de Boisotkade. De Open Monumentendagen zijn ondanks corona-maatregelen en voorinschrijving succesvol verlopen. Er zijn ongeveer 20.000 bezoeken gebracht aan de open gestelde monumenten en optredens. De fototentoonstelling over Goedeljee die samen met de Pieterskerk is georganiseerd heeft ruim 20.000 bezoekers getrokken.

B1.2 Exploitatie molenmuseum De Valk
Voor Molenmuseum de Valk was ook 2021 weer een zwaar jaar. Het bezoek is met 73% afgenomen ten opzichte van het laatste ‘normale’ jaar 2019. Bezoekers van het molenmuseum komen voor 80% uit het buitenland. De inkomsten zijn relatief minder slecht uitgevallen omdat het museum meer souvenirs heeft verkocht.

8B1.4 Uitvoeren erfgoedbeleid met partners
Begin 2021 heeft de raad de bestaande Leidse Erfgoednota gecontinueerd, omdat de ambities nog voldoen. In de lopende voorbereidingen richting Omgevingswet wordt de omgang met erfgoed in de fysieke leefomgeving integraal onderdeel van de instrumenten van de Omgevingswet, zoals Omgevingsvisie, Omgevingsplan en Verordening fysieke leefomgeving. In 2021 heeft het college de nota Leids religieus erfgoed in de inspraak gebracht en daarna ter besluitvorming aangeboden aan de gemeenteraad (eerste kwartaal 2022).

Begin 2021 heeft de raad de Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld van 2016 ingetrokken. Deze is vervangen door een geactualiseerde subsidieregeling 2021 van het college. De voortdurende pandemie had ook in 2021 nog invloed op het aantal aanvragen, in het bijzonder voor de winkelpuien. Toch is nog bijna driekwart van het budget omgezet in voorlopige beschikkingen. In 2021 kwamen ook diverse projecten tot uitvoering vanuit een voorgaand subsidiejaar, met concreet resultaat in het stadsbeeld.

Na een jarenlang proces werd archeologisch park Matilo in de zomer van 2021 officieel Unesco werelderfgoed, als onderdeel van de Romeinse Limes (rijksgrens).

* Inclusief online dienstverlening zoals digitale bezoeken aan bv studiezaal of digitale lessen en lezingen.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

-Beleidsterrein 8C Sport

Toelichting op prestaties

8C1.1 Exploiteren, beheren en onderhouden van de gemeentelijke sportaccommodaties (sporthallen, zwembaden, sportvelden, tennisbanen en overige sportaccommodaties)
Het beheer en onderhoud is volgens planning uitgevoerd. Voor de exploitatie van de sportaccommodaties geldt dat de bezoekersaantallen en bezetting vanwege de Corona maatregelen (beperkingen openstelling) niet zijn gehaald. Middels steunpakketten zijn deze tekorten op het saldo (baten/kosten) volledig gecompenseerd.

8C2.1 Leidenaren bewegen voldoende
Kennismakingscursussen
De meeste cursussen zijn (al dan niet verplaatst naar een latere startdatum) doorgegaan. Enkele cursussen konden niet afgemaakt worden of niet worden gestart en deze zijn of verplaatst naar dit schooljaar of geannuleerd. Dit alles als gevolg van corona.

Sportevenementen
Vanwege de coronamaatregelen zijn niet alle door de gemeente gesubsidieerde sportevenementen doorgegaan.

* Deze indicator wordt eens in de vier jaar gemeten.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 8D Recreatie

Toelichting op de prestaties

8D2.2 Be/afhandelen van aanvragen evenementenvergunning
Door de coronacrisis zijn er in 2021 veel minder evenementenvergunningen verleend. Hierdoor zijn er significant minder leges binnengekomen. De piek van het aantal verleende vergunningen lag in de 2e helft van 2021.

8D2.3 Ondersteunen van de drie grootschalige en overige evenementen
Van de drie grootschalige evenementen is alleen de 3 oktoberviering doorgegaan, de Nacht van Ontdekkingen en de Winter Wonder Weken (ijsbaan + kerstmarkt) helaas niet. Wel konden evenementen zoals de ElCid, de marathon en de intocht van sinterklaas plaatsvinden.

8D2.4 verstrekken van evenementensubsidie
Een aantal evenementen kon niet doorgaan (denk bv. aan Werfpop). Daarmee is dus ook beperkt subsidie verstrekt.

8D2.5 Meerjarige resultaatafspraken met organisatoren van identiteitversterkende evenementen
Dit betreft in het bijzonder de Nacht van Ontdekkingen. Vanwege de restricties in het kader van de coronapandemie kon dit evenement in 2021 niet doorgaan.

Kaderstellende beleidsstukken

• RV 21.0143 Nota religieus erfgoed Leiden, kaders voor de toekomst
• RV 21.0078 Omgevingsvisie Leiden 2040 (incl. erfgoed)
• B&W 20.0648 Startnotitie Bibliotheek, cultuureducatie en cultuurparticipatie
• RV 20.0147 Leidse Erfgoednota (2014, in 2020 gecontinueerd)
• RV 20.0079 Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020 (incl. erfgoed)
• B&W 20.0631 Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld 2021
• RV 20.0008 Evenementenbeleid Leiden 2020
• RV 19.0140 Cultuurvisie 2020, De kracht van cultuur
• RV 18.0011 / RV 17.0073 en B&W 18.0116 Leids Media Fonds
• RV 17.0090 Visie op beeldende kunst in de openbare ruimte
• RV 12.0042 Kaderbesluit Restauratie en Uitbreiding Museum De Lakenhal

In 2021 vastgestelde (kaderstellende) beleidsstukken over Beleidsterrein 8C Sport

• RV 21.0061: Start herinrichting sportpark De Mors, incl. realisatie viertal voorzieningen in Openbare Ruimte
• RV 21.0082: Kaderbesluit Openbare ruimte sportpark De Vliet
• B&W 21.0122: De Leidse Beweegsleutels
• B&W 21.0482: Uitvoeringsprogramma (voorheen beheerplan) Sport 2022-2026

Programmabudget

Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op de lasten en/of baten) > € 250.000

8A Cultuur
Lasten zijn € 600.000 lager dan begroot, verdeeld over lagere lasten steunbudget coronaschade (€ 150.000), Lakenhal lagere lasten (€ 210.000), lagere lasten op incidentele budgetten voor culturele huisvesting (€ 180.000), lagere lasten op amateurkunst en projecten (€ 50.000), meer kosten onderhoud beeldende kunst (min € 35.000) en verschillende kleine verschillen (€ 25.000). De lagere lasten hebben met name te maken dat vanwege corona minder evenementen zijn door gegaan, daartegenover staat dat er extra lasten zijn gerealiseerd voor de toengangscontrole corona bij evenementen.

8C Sport
Als gevolg van corona zijn de sportaccommodaties in 2021 gedeeltelijk gesloten geweest. Dit leverde aanzienlijk lagere baten op (circa 1,4 mln), wat opgevangen werd door enerzijds tegemoetkomingen vanuit het rijk (€ 859.000) en anderzijds lagere lasten op onder andere de personeelslasten (regulier en inhuur, grotendeels op de afdelingskostenplaats), energielasten en schoonmaakkosten. De begroting is tussentijds, mede vanwege ervaring vanuit 2020, bewust niet aangepast op de sluitingen van de sportaccommodaties. Dit enerzijds vanwege de onvoorspelbaarheid van het verloop van corona, anderzijds vanwege de verwachting dat de inkomstenderving (minus besparingen) gecompenseerd zou worden vanuit het rijk. Dit is inderdaad gebeurd.
Er werd een voordeel gerealiseerd op de Subsidie SPUK van € 625.000. De compensatie die door het Rijk is verstrekt, is € 625.000 hoger dan geraamd.

8D Recreatie
De lasten zijn € 637.000 hoger dan begroot. Er is een vaststellingsovereenkomst in de maak voor een gedupeerde ondernemer. Het bedrag wat hiermee gemoeid is, zorgt grotendeels voor het nadeel op de lasten. De baten zijn € 233.00 hoger dan begroot. Dit heeft te maken met niet geraamde uitgaven, voor de controle coronatoegangsbewijzen. Hiertegenover staat een subsidie vanuit het rijk.

Toelichting op afwijkingen Reserves

Geen afwijkingen > €250.000

INVESTERINGEN

Overschrijdingen op investeringskredieten

7101611 verplaatsen hoofdveld FC Boshuizen
Het krediet is afgesloten met een tekort van € 68.000. Dit tekort is inclusief btw welke gecompenseerd is via de SPUK regeling waardoor hier € 47.000 inkomsten tegenoverstaan. Totaal tekort á € 21.000 is binnen de 10% van het investeringskrediet.

Kredieten die afgesloten zijn met een overschot van € 50.000 of meer dan 10% van het investeringskrediet

7100371 verv. riolering sportaccomodaties↵
Dit krediet is een opstapeling van meerdere jaren, waarbij er elk jaar een bedrag toegevoegd is aan dit krediet. Dit bedrag wat elk jaar is toegevoegd is niet elk jaar volledig uitgenut, waardoor er dus een overschot is ontstaan. In 2022 zijn in het vastgestelde beheerplan 2022-2026 middelen opgenomen om rioleringen te kunnen vervangen.

7101684 parkeerterrein Telderskade ISC
De voorlopige raming van de aanleg van de tijdelijke parkeerplaatsen aan de Telderskade is te hoog gebleken waardoor het krediet niet volledig benut is. Het overschot is € 36.000.

Toelichting op investeringskredieten ouder dan drie jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening

7101848 VVI LSSGZ / 7100819 Stoelenplan LSSGZ
Bij de verzelfstandiging van de Leidse Schouwburg - Stadsgehoorzaal is besloten dat zij tot en met 2022 jaarlijks investeringsruimte van de gemeente ontvangen om de noodzakelijke investeringen te kunnen doen. De vervanging van de stoelen is begin 2022 gerealiseerd.

7101179 Plankosten huisvesting cultuur
Dit krediet is beschikbaar gesteld voor externe plankosten tijdens de huisvestingsopgaven cultuur. Tot op heden is dit krediet nog niet ingezet. Het krediet moet beschikbaar blijven aangezien de externe plankosten voor de huisvestingsopgaven cultuur en dan met name muziekeducatie en bibliotheek (BplusC) hier uit betaald gaan worden.

7101110 Museum De Lakenhal Restauratie en Uitbreiding overig
Het betreft de laatste nog lopende kosten die voortvloeien uit het project Restauratie en Uitbreiding. Het gaat bijvoorbeeld om de tijdelijke huur van een trafo, herziening van E- en W- installaties, aanvullende uitgaven van bouwkundige aard of andere nagekomen kosten die noodzakelijk zijn naar aanleiding van de eerdere werkzaamheden. De verwachting is dat de meeste kosten in 2022 vallen, en wellicht nog een restant in 2023.

7101843 VVI MDL Publieksvoorzieningen
Hieruit worden de voorziene uitgaven voor de publieke toegankelijkheid en programmering bekostigd, zowel digitaal als fysiek. De activeiten lopen vertraging op door de veranderde eisen naar aanleiding van Coronamaatregelen. De verwachting is dat de uitgaven met name in 2022 en deels in 2023 vallen.

7101842 VVI MDL Online
Deze investering betreft het digitaal toegankelijk maken van het museum en de collectie. Er wordt nog gezocht naar aanvullende financiering en partners om tot uitvoering te komen. De verwachting is dat dit project voornamelijk in 2022 en 2023 zal plaats vinden.

7100405 nieuwbouw huisvesting Jeugddorp
Dit krediet blijft benodigd voor het verplaatsen of vervangen van de units op de huidige locatie. Tot op heden is de vervanging uitgesteld. Reden van uitstel vervanging zijn de herontwikkeling plannen voor locatie jeugddorp en het tweede veld van Leidsche Boys.

7100625 Verbouwing archeol.centrum Boisotkade
Dit krediet is gekoppeld aan raadsbesluit RV13.0089 dat opdracht geeft om een vervangende publieksruimte te creëren. Dit traject is nog niet afgerond en dit krediet kan derhalve niet afgesloten worden. De kosten worden in 2022 verwacht.

7101232 vervanging Adlib
Deze kosten worden in 2022 gemaakt bij de implementatie van het nieuwe collectiebeheer-systeem.

7101046 Indoorsportcentrum
De aanbesteding voor de bouw van het nieuwe Indoorsportcentrum is in 2021 succesvol afgerond en de bouw is gestart. De oplevering wordt in 2023 verwacht.

7101477 combibad gebouw buitenbad De Vliet
De renovatie van het buitenbad de Vliet is klaar. Er moeten nog enkele restpunten afgerond worden daarna wordt het krediet afgesloten.

7100673/7101127/7101453/7101478 Nieuwbouw combibad de Vliet en de IJshal
De aanbesteding voor het combibad/IJshal is in 2021 succesvol afgerond. De bouw is het laatste kwartaal van 2021 gestart en de oplevering wordt in het tweede kwartaal van 2023 verwacht.