Ontwikkelingen in 2023

In deze paragraaf schetsen we de belangrijkste ontwikkelingen van 2023 op het gebied van cultuur, erfgoed, sport en recreatie. Bij de prestaties onder de beleidsterreinen worden vervolgens alleen de prestaties toegelicht die niet op groen staan.

8A Ontwikkelingen Cultuur

Uitvoeringsagenda Cultuur
Begin 2023 is de uitvoeringsagenda Cultuur 2023 en 2024 vastgesteld. Deze agenda is opgesteld door de C6, in overleg met de gemeente. Om de kleinere culturele instellingen en makers hier actief bij te betrekken is in september 2023 een bijeenkomst gehouden met verschillende thematafels. Thema's waren: grote en kleine makers / ruimte voor makers, cultuureducatie, publieksverbreding, samenwerking en huisvesting culturele instellingen. Daarnaast is ook de eerste input opgehaald voor het nieuwe subsidiestelsel cultuur (n.a.v. de motie Beter subsidiesysteem cultuur d.d. 6 juni 2023). Q4 2024 zal de nieuwe subsidieregeling in de inspraak gaan, Q1 2025 moet daarop het nieuwe stelsel in werking treden.

Tijdelijke regeling energiecompensatie
Bij de behandeling van de kaderbrief in juni 2023 zijn middelen beschikbaar gesteld voor de energiecompensatie van culturele instellingen. Hier is door zowel grote als kleine organisaties een beroep op gedaan. Op het beschikbaar gestelde budget is nog een bedrag van € 378.000 over. Een aantal grote culturele organisaties had nog een vast energiecontract, waardoor de financiële schade in 2023 (compensatiejaar 2022) meeviel. Echter in compensatiejaar 2023 zijn deze energiecontracten afgelopen. Het afsluiten van nieuwe energiecontracten zorgt voor hogere energiekosten vanwege de gestegen tarieven. Het voorstel is om het resterende budget 2023 te bestemmen voor 2024 in overeenstemming met de regeling: als het plafond voor 2023 niet is bereikt wordt het resterende budget toegevoegd aan het plafond 2024.

Tijdelijke regeling Impuls Jongerencultuur
In 2023 is via de SPUK Impuls jongerencultuur van OCW voor twee jaar budget beschikbaar gekomen om cultuurparticipatie door jongeren in Leiden te stimuleren. Veel jongeren hebben het moeilijk gehad tijdens de coronaperiode en ondervinden daar nog problemen van. Cultuur kan hier een verbindende en activerende rol in spelen. Met de subsidieronde in 2023 zijn al uiteenlopende culturele jongerenprojecten mogelijk gemaakt, van o.a. de Wibar, Stichting Je bent nooit alleen, STAD en Studio Moio. In 2024 volgt nog één aanvraagronde.

BplusC
In 2023 is een aantal vervolgstappen gezet in de doorontwikkeling en vernieuwing van BplusC. In maart 2023 is een nieuwe directeur/ bestuurder aangesteld. Hiermee is het vernieuwingsproces voortvarend ingezet. Er zijn goede afspraken gemaakt tussen het college en BplusC over het proces en de te nemen stappen. In oktober 2023 heeft BplusC een nieuw meerjarenbeleidsplan 2024-2027 aangeleverd.

Huisvesting Muziekeducatie- en programmering
In december 2022 heeft het college besloten de definitiefase te starten van het project Herinrichting muziekeducatie en – programmering in één pand aan de Oude Vest/ Hazewindsteeg. Met deze ontwikkeling is meer tijd gemoeid dan eerder werd geraamd. Samen met BplusC en de onderhuurders van het Muziekhuis (Middelstegracht) is in 2023 vormgegeven aan het programma van eisen en vlekkenplan. Besluitvorming hierover wordt verwacht in Q2 2024.

Huisvesting Bibliotheek
Het college heeft op 27 juni 2023 besloten te starten met de ontwikkeling van een moderne, multifunctionele en duurzame bibliotheek op de huidige locatie Nieuwstraat 4. De raad heeft het college verzocht om drie scenario's uit te werken:
1. Vernieuwing van de bibliotheek binnen het beschikbare budget.
2. Een moderne bibliotheek met een standaard en functioneel afwerkingsniveau.
3. Een moderne bibliotheek met een hoogwaardig afwerkingsniveau.
De scenario's zijn in Q4 2023 verder uitgewerkt en op basis van een programma van eisen is een vlekkenplan gemaakt. De planning beoogt besluitvorming over de scenario's in Q2 2024.

Maatwerkoplossingen cultureel vastgoed
De gemeente heeft aan zes culturele instellingen een aanbod gedaan om de huisvestingsafspraken te normaliseren. Er is gewerkt aan privaatrechtelijke overeenkomsten: bespreking van de nieuwe huurcontracten en bijbehorende demarcatielijsten. Voor een drietal instellingen is ook een nieuwe huurprijs aangeboden, om deze in lijn te brengen met het Beleidskader Vastgoed. De bestuurlijke gesprekken hebben in november 2023 plaatsgevonden. In maart 2024 ontvangt de raad een brief over de stand van zaken.

Musea
De rijksmusea Boerhaave, Naturalis en Volkenkunde, lijken zich weer volledig hersteld te hebben van de na-ijl effecten van corona en hebben veel bezoekers getrokken dit jaar. JapanMuseum Sieboldhuis had in 2023 qua bezoekers het beste jaar ooit. Voor een toelichting over Museum de Lakenhal zie onder prestatie 8A1.8.

Lokale media
ln 2023 zijn de stichtingen van de lokale publieke omroepen voor Leiden (Lorelei-Sleutelstad) en de regiogemeenten Oegstgeest, Voorschoten en Zoeterwoude (Holland Centraal-Unity) gefuseerd voor de vorming van een lokale omroep voor de Leidse regio. De fusie-omroep is door het Commissariaat voor de Media aangewezen als de lokale omroep voor de Leidse regio voor de periode van 4 december 2023 tot 4 december 2028. De vorming van de gezamenlijke lokale omroep loopt vooruit op de ontwikkeling tot een streekomroep. Dit past in het beleid van de Rijksoverheid.


8B Ontwikkelingen Erfgoed

Locatie Boisotkade
In 2024 start de verbouwing van de locatie Boisotkade (met onder meer een nieuwe publieksruimte), dus de voorbereidingen waren in de 2023 al in volle gang. Het Voorlopig Ontwerp is gereed, waarmee verder wordt gewerkt aan de uitwerking. De locatie is met 8.043 bezoekers in 2023 nog steeds in trek, naast het reguliere bezoek aan de studiezaal ook voor evenementen en kennisdeling. Voorbeelden zijn de Museumnacht, colleges van de universiteit, uitwisselingen met erfgoedcollega’s uit het hele land, of kleine symposia zoals over de opgravingen onder de minicontainers. Vanuit erfgoed is ook in 2023 bijgedragen aan de ambities van Leiden Kennisstad, waarin Erfgoed Leiden een van de samenwerkingspartners is (Paragraaf Bijzonder programma Kennisstad).

Digitaal bereik
Ook digitaal timmert Erfgoed Leiden aan de weg. Zo werd in 2023 een nieuw collectiebeheersysteem in de gebruik genomen en zijn voorbereidingen getroffen voor een nieuwe website in 2024. Het bezoek aan de huidige website neemt al jaren iets af. Daartegenover staat een groei van ruim 45% bij het aantal bezoeken aan de collecties van Erfgoed Leiden en Omstreken via andere – vaak nog onbekende - websites, omdat Erfgoed Leiden gedigitaliseerde bronnen als open data aanbiedt.

Duurzaamheid
Vanuit erfgoed wordt bijgedragen aan de ambities op het gebied van duurzaamheid (Programma 5 Omgevingskwaliteit / Duurzaamheid). Maatwerk is daarbij van belang. De belangstelling voor het gratis duurzaamheidsadvies voor historische bebouwing blijft onverminderd hoog. Ook grotere verhuurdersorganisaties tonen belangstelling en vragen advies aan. In mei 2023 is in het stadhuis een tentoonstelling georganiseerd over verduurzaming van historische bebouwing met spreekuren voor belangstellenden. Inmiddels bieden de landelijke subsidieregelingen voor verduurzaming van monumentaal vastgoed meer mogelijkheden. Hiervoor heeft ook Leiden zich via landelijke platforms ingezet.

Van Erfgoeddeal tot Jonge Bouwkunst
In 2023 is vanuit erfgoed bijgedragen aan de aanvraag en toekenning van de landelijke Erfgoeddeal voor het op erfgoed-inclusieve wijze vergroenen van de Leidse binnenstad (Paragraaf Bijzonder programma Binnenstad). In 2023 is het budget voor de subsidieregeling historisch stadsbeeld volledig besteed. Diverse resultaten zijn zichtbaar in het stadsbeeld.
Samen met andere erfgoedgemeenten is landelijk aandacht gevraagd voor de subsidieregeling instandhouding rijksmonumenten, met het oog op het religieus erfgoed.
In 2023 is het onderzoek naar de Jonge Bouwkunst (jaren 70-90) in Leiden afgerond. Hiermee kan in een vervolgstap beter gekeken worden naar de gewenste bescherming van de cultuurhistorische waarden.


8C Ontwikkelingen Sport
Sportaccommodaties
De nieuwe sportaccommodaties Combibad-IJshal De Vliet en Sportcomplex 1574 zijn in oktober 2023 feestelijk geopend met een groot spektakel waarin sporters van jong tot oud in het middelpunt stonden. Na een aantal kleine problemen in de opstartfase zijn beide sportaccommodaties nu tot ieders tevredenheid in gebruik.

Versneld verLEDden van gemeentelijke veldverlichting
In het ‘Uitvoeringsprogramma Beheer Sport 2022-2026’ hebben wij de gemeentelijke ambities op het gebied van duurzaamheid in het beheer van onze gemeentelijke sportvoorzieningen verwerkt. Daarnaast passen we de ‘Routekaart Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed’ uit 2020 toe op het sportvastgoed en streven we ernaar om in 2050 al het vastgoed CO2- en energieneutraal te maken. Eén van de maatregelen hiervoor is het stapsgewijs ‘verLEDden’ van de veldverlichting bij gemeentelijke sportaccommodaties. Hiermee wordt bedoeld dat traditionele halogeen veldverlichting wordt omgezet naar LED-verlichting. Dit doen we sinds 2021 al stapsgewijs, maar daarbovenop heeft het college in januari 2023 besloten om alle gemeentelijke veldverlichting zo snel mogelijk te verLEDden. Versneld betekent dat we dat gedaan hebben vooruitlopend op natuurlijke vervangingsmomenten volgens het Beheerplan (MeerJarenOnderhoudsPlan). Het ging om een groot project: 15 velden/banen, 25 masten en 136 armaturen (de sportveld verlichtingslampen in de masten). Dit project is in januari 2024 afgerond. Voor verenigingen betekent dit een aanzienlijke besparing van energiekosten. Daarnaast draagt het bij aan de gemeentelijke doelstellingen voor duurzaamheid.

Wijksportpark de Mors
In oktober 2023 heeft de gemeente de kaders vastgesteld voor de herinrichting van sportpark de Mors. De Steenwisselplaats wordt bij het sportpark De Mors betrokken en verliest zijn huidige bestemming. Hiermee wordt gedeeltelijk invulling gegeven aan de compensatieopgave door het bestemmen van sportpark De Vliet tot bedrijventerrein. In sportpark de Mors breiden we ook de rugbycapaciteit uit. Er komt een extra hybride rugbyveld en (dankzij de betrekking van de steenwisselplaats) kan het hoofdveld wordt vergroot naar internationale maatvoering. Ook wordt er, in overeenstemming met de visie op wijksportparken (RV17.0062), ruimte gecreëerd voor de ongebonden sporter. Onderdeel van het besluit is de aanleg van een urban skatepark. Tot slot wordt ook een kwaliteitsimpuls gegeven aan de voetbalsport door twee bestaande natuurgras voetbalvelden te vervangen door kunstgras. Dit bevordert de bespeelbaarheid. De velden kunnen hierdoor intensiever gebruikt worden en bij slecht weer kan er aanzienlijk langer doorgespeeld worden.

Sportakkoord
Voor de zomer hebben we Sportakkoord II opgesteld voor 2023 tot en met 2026 en is de raad hierover geïnformeerd. Hoofddoelstelling van het sportakkoord is om meer Leidenaren een leven lang te laten genieten van sport en bewegen. Ambities van het Leidse Sportakkoord II liggen op vier centrale thema’s: (1) een sociaal veilige sport, (2) inclusie en diversiteit, (3) vitale sportaanbieders en (4) en maatschappelijke waarde van topsport. Het kernteam is verantwoordelijk voor de realisatie van de doelen van het sportakkoord. Het kernteam bestaat uit afgevaardigden van de Leidse Sportfederatie, Stichting Topsport Leiden, de adviesraad sociaal domein en de gemeente Leiden. Om de uitvoeringskracht van het sportakkoord verder te versterken is een coördinator aangesteld. De coördinator ziet toe op de realisatie van ambities en werkt als verbinder met de werkgroepen op de genoemde thema’s. In het najaar van 2023 hebben we bijna twintig mooie initiatieven kunnen ondersteunen. De initiatieven liepen uiteen van het toegankelijker maken van sport voor mensen met een beperking (zoals rolstoelrugbyclinics) tot aan het bevorderen van een gezond prestatieklimaat bij Leidse Rugbyclub DIOK.

Voldoende bewegen
In 2023 waren weer meer Leidenaars aan het sporten en bewegen dan in de jaren ervoor en is er hard gewerkt om deze stijging door te zetten. Schoolsport071 zorgt er samen met sportaanbieders uit Leiden en de regio voor dat Leidenaars heel laagdrempelig kennis kunnen maken met uiteenlopende sporten. Tegen gereduceerd tarief kunnen kinderen én volwassen verschillende sporten proberen. Om financiële drempels weg te nemen voor mensen met een laag inkomen werken we samen met het Jeugdfonds Sport & Cultuur en sinds 2022 ook het Volwassenenfonds. Beide fondsen zetten zich in om kinderen en volwassenen financieel te ondersteunen die, door het ontbreken van geld, niet bij een sportvereniging kunnen sporten. De buurtsportcoaches hebben als opdracht om groepen mensen die minder vaak sporten te bereiken. De buurtsportcoaches zijn in alle wijken actief en organiseren sport- en beweegactiviteiten voor Leidenaars van jong tot oud, zoals vitaliteitsdagen voor senioren, fietslessen voor vrouwen met een migratieachtergrond en sportactiviteiten voor Oekraïense vluchtelingen. De buurtsportcoaches werken samen met Gemiva, ActiVite en andere maatschappelijke organisaties. De inzet van de consulent aangepast sporten is om mensen met een beperking mee te laten doen aan sport. Zij haalt individuele hulpvragen van mensen met een beperking op en koppelt deze mensen aan een sportvereniging. Ze helpt ook sportverenigingen bij het opzetten van sportaanbod voor mensen met een beperking.


8D Ontwikkelingen Recreatie

Leidens Ontzet 2023
Het stadsfeest Leidens Ontzet is in 2023 succesvol verlopen. Ten opzichte van de editie van 2022 mocht er weer als vanouds van alles worden georganiseerd. Het stadsfeest trok veel bezoekers naar de stad. Meer kramen hebben geleid tot een feestelijkere en drukbezochte Warenmarkt. In de pers toonden de Leidenaren en bezoekers uit de regio zich zeer tevreden. Ook vanuit de horeca en de 3 October Vereeniging (3OV) is men over het algemeen tevreden over het verloop van het stadsfeest.

Zoals bekend verkeert de viering van Leidens Ontzet al een aantal jaar in een transitiefase. In 2023 is de voorbereiding opgepakt voor een nieuwe organisatiestructuur voor het stadsfeest. Over de mogelijkheden en voorwaarden hiervoor is gesproken met vertegenwoordigers van de horeca en de 3 OV. In gezamenlijk verband is een aantal landelijke stadsfeesten (onder meer de 4-daagse in Nijmegen en de Sneekweek) bezocht, om ervaringen op te doen voor aanpassing van de structuur en organisatievorm van het stadsfeest. Begin 2024 is de raad geïnformeerd over de aanpak en het proces hiervan.

Faciliterend evenementenfonds
In oktober 2023 is de raad geïnfomeerd over de ontwikkelingen rondom het in het beleidsakkoord beoogde Revolverend evenementenfonds. Dit is na de verkenning omgezet in een Faciliterend evenementenfonds omdat dit beter aansluit op wat in Leiden nodig is.

Beleidsterrein 8A Cultuur

Inleiding

De meeste prestaties staan op groen. In de inleiding zijn enkele ontwikkelingen opgenomen. De (4) prestaties die niet op groen staan worden hieronder nader toegelicht.

Toelichting op prestaties

8A1.1 Ondersteunen en mogelijk maken voorstellingen en optredens podiumaanbod
Het publiek was in 2023 bijna op het oude niveau van voor de coronacrisis (2019). Programmering was geheel 2023 mogelijk. Opvallend is dat er na corona een nieuw jong publiek te vinden is bij de theaters. De gedeeltelijke wisseling van doelgroepen zal zich naar verwachting komend jaar bestendigen en de bezoekersaantallen op niveau brengen.

8A1.4 Ondersteunen en mogelijk maken beeldende kunst (in de openbare ruimte)
De restauratie van de sokkel van het standbeeld van Van der Werff (60.000 euro) en diverse extra uitgaven wegens vandalisme hebben gezamenlijk geleid tot een overschrijding op onderhoud van beeldende kunst in de openbare ruimte van 65.000 euro. Met een meerjarenonderhoudsplan voor kunst in de openbare ruimte wordt geprobeerd de kosten zoveel mogelijk te spreiden. Sommige restauraties zijn echter zo kostbaar dat deze kosten niet kunnen worden opgevangen in het meerjarenplan. Er is jaarlijks 41.000 euro beschikbaar voor onderhoud van kunst in de openbare ruimte.

In 2023 is verder actief aan de slag gegaan met het herplaatsen van kunst voor de openbare ruimte die zich momenteel in de opslag bevindt. In 2024 en 2025 zullen daarom een aantal werken weer opnieuw in Leiden te zien zijn.

8A.1.8 Exploitatie Museum De Lakenhal
Het herstel van de bezoekersaantallen heeft zich in 2023 doorgezet. Dit is echter niet op het niveau zoals gepresenteerd in de business case die opgesteld is vóór de restauratie en uitbreiding (85.000 bezoekers op jaarbasis). In 2023 bezochten in totaal 66.792 bezoekers het museum. Dat is wel ruim 10.000 bezoekers meer dan in 2022. Deze doorontwikkeling in bezoekersaantallen vertaalt zich ook in de resultaten voor de horeca en retail. MDL blijft intussen werken aan het verder opbouwen van de bezoekersaantallen.

De ontwikkeling van de commerciële evenementen is echter achtergebleven. Dit is deels veroorzaakt door capaciteitstekorten vanwege ziekte, maar ook vanwege nog niet geoptimaliseerde processen rond offertes, boekingen, communicatie en facturering. Onderzoek zal moeten aangeven of de in de business case gestelde doelstellingen over bezoekersaantallen en commerciële evenementen realistisch zijn voor de toekomst.

De doelen voor publieksprogramma's en tentoonstellingen zijn gehaald. Museum De Lakenhal maakte in 2023 drie grote tentoonstellingen: David Bailly (Tijd, Dood en IJdelheid) in het voorjaar, en in het najaar de tentoonstellingen rond de Doesjenel prijs voor jonge Leidse kunstenaars en over Anton de Kom en de Surinaamse Studenten Unie (Strijden ga ik!) in samenwerking met de Universiteitsbibliotheken Leiden. Deze tentoonstellingen werden zowel door publiek als de landelijke media zeer positief gewaardeerd. Ook werd weer een nieuwe editie van de Kunstroute gemaakt.

In 2023 werd opnieuw veel aandacht besteed aan de diverse publieksprogramma's om scholen, gezinnen, jongeren, ouderen en andere doelgroepen te betrekken bij de tentoonstellingen en de collectie. Deze trokken veel belangstelling; van het programma voor ouderen met dementie (Memorabel), de creatieve activiteiten in het atelier, de rondleidingen, de gratis openstellingen gedurende het jaar, de avondopening (Lakenhal Laat) tot en met een nieuw programma met een verdiepende blik achter de schermen (College op Zondag).

In 2023 zijn tot slot voorbereidingen getroffen voor het 150 jarig bestaan van het museum en de viering van 450 jaar Leids Ontzet in 2024, waaronder een bijzondere Rembrandtpresentatie.


8A3.1 Versterken unieke weefsel kennis en cultuur door Pilgrimjaar, ECS 2022
De beoogde samenwerking tussen musea, erfgoedinstellingen, gemeente en Universiteit, onder de naam Collectie Leiden, heeft nog niet tot resultaat geleid. Met de musea en de erfgoedinstellingen blijven we in gesprek om te kijken welke zaken er in kleiner verband wel kunnen worden opgepakt (relatie met Kennisstad).
Daarnaast zijn er vanuit de subsidieregeling Cultuur, onderdeel Cultuur en Kennis, diverse projecten gefinancierd waarbij cultuur en kennis elkaar versterken.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers. Er was geen Stadsenquete in 2022, deze vindt om het jaar plaats.

Beleidsterrein 8B Cultureel erfgoed

De prestaties staan op groen. In de inleiding zijn enkele ontwikkelingen toegelicht.

Indicatoren
Bij de indicatoren zijn de streefwaarden gehaald behalve bij 8.B1.b t.a.v. het aantal bezoeken eigen website van Erfgoed Leiden. Het bezoek aan de huidige website neemt al jaren iets af. Daartegenover staat een groei van ruim 45% bij het aantal bezoeken aan de collecties van Erfgoed Leiden en Omstreken via andere – vaak nog onbekende - websites, omdat Erfgoed Leiden gedigitaliseerde bronnen als open data aanbiedt.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 8C Sport

Toelichting op prestaties

Zie toelichting bij 'Ontwikkelingen in 2023' aan het begin van dit hoofdstuk.

*) De cijfers over 2023 zijn (nog) niet beschikbaar.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 8D Recreatie

Toelichting op de prestaties

De prestaties staan op groen. In de inleiding zijn enkele ontwikkelingen toegelicht.

Kaderstellende beleidsstukken

In 2023 zijn de volgende kaderstellende beleidsstukken vastgesteld:

• RV 22.0093 Intrekken Deelverordening cultuur 2013
• RV 23.0014 Wensen en bedenkingen huisvesting moderne bibliotheek
• RV 23.0073 Advies gemeenteraad aan het Commissariaat voor de Media inzake de representativiteit van de lokale omroep voor Leiden voor de periode 2023-2028

Programmabudget

BELEIDSTERREINEN
Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op de lasten en/of baten) > € 250.000.

8A Cultuur
Er is sprake van een onderschrijding van de begrote lasten met circa € 432.000, terwijl de gerealiseerde baten € 93.000 lager zijn dan begroot. Per saldo een positief resultaat van € 338.000. De afwijking van de lasten wordt veroorzaakt door een voordeel op de energiecompensatie subsidie en een voordeel op de plankosten huisvesting bibliotheek en de maatwerk culturele instellingen.

De gemeente wil met de subsidie energiecompensatie Leidse culturele organisaties en makers voorkomen dat culturele organisaties hun activiteiten en culturele aanbod niet op peil kunnen houden door de gestegen energiekosten in 2022 en 2023 (uitvoering regeling is in begrotingsjaar 2023 en 2024). Om de culturele instellingen te compenseren is in 2023 door de gemeenteraad bij de kaderbrief een budget van € 555.000 voor 2023 beschikbaar gesteld. Hiervan is € 177.000 aangevraagd en uitgekeerd in 2023. De verwachting is dat de culturele instelling aanspraak zullen maken op het resterende budget in 2024.

De gemeenteraad heeft in 2023 een budget beschikbaar gesteld voor de plankosten van de huisvesting van de bibliotheek. Het onderzoek naar de scenario's voor de vernieuwing van de bibliotheek loopt door in 2024, hierdoor is een onderschrijding van het budget van € 169.000.

De gemeenteraad heeft in 2023 een budget beschikbaar gesteld voor maatwerk van culturele instellingen. De werkzaamheden zijn nog niet afgerond, het onderzoek en de uitvoering van de maatwerkoplossingen lopen door in 2024. Ook niet alle gemaakte afspraken zijn administratief in 2023 afgerond. Hierdoor is er een onderschrijding van € 179.000.

Museum de Lakenhal heeft op de lasten een tekort van € 81.000 en op de baten een tekort van € 257.000. Het tekort op de lasten wordt voornamelijk veroorzaakt door een verkeerde inschatting van energiekosten, waardoor deze niet volledig zijn gecompenseerd (€ 65.000). Het tekort op de baten is veroorzaakt door tegenvallende opbrengsten van commerciële evenementen € 113.000 en tegenvallende inkomsten met betrekking tot entreegelden € 144.000. Het laatste kan worden verklaard doordat de bezoekerscijfers (nog) niet op het niveau van de oorspronkelijke Business Case zijn. Verder is er een tekort op projecten en tentoonstellingen (ten laste van de bijbehorende reserve) van € 129.000. Dit wordt volledige verklaard vanwege het feit dat tentoonstellingen veelal over meerdere jaren lopen en dat kosten op voorhand worden gemaakt en opbrengsten na afloop (soms veel later) worden ontvangen. Tenslotte zijn er overschotten op restauratie en aankopen van kunstwerken (ten bate van de bijbehorende reserve) van in totaal € 70.000. Deze zullen worden aangewend voor meer omvangrijke aankopen/restauraties in de toekomst.

8B Cultureel erfgoed
Er zijn geen relevante afwijkingen.

8C Sport
Er is sprake van een overschrijding van de begrote lasten met circa € 1.400.000, terwijl de gerealiseerde baten € 1.974.000 hoger zijn dan begroot. Per saldo komt dit neer op een positief resultaat van € 530.000.

De hogere energiekosten bij de zwembaden De Zijl, De Vliet, het Vijf Meibad en de Vijf Meihal zijn de hoofdoorzaak van de hogere lasten, met een overschrijding van circa € 1.150.000. Deze toename wordt veroorzaakt door het aflopen van het energiecontract van de gemeente eind 2022, wat resulteerde in minder voordelige tarieven in 2023. Een deel van deze extra lasten worden gecompenseerd door een subsidie van € 840.000 van het Rijk, specifiek bestemd voor de Meerkosten Energie Openbare Zwembaden (MEOZ). Deze subsidie was niet opgenomen in de begroting van 2023, waardoor de baten € 840.000 hoger uitvielen dan gepland. Daarnaast werd bij de IJshal aan de Vliet een overschrijding van ongeveer € 150.000 aan zowel inkomsten als uitgaven vastgesteld. Deze discrepantie ontstaat doordat de gemeente de opbrengsten voor Stichting De IJshal int en vervolgens doorstort naar genoemde stichting. Tot slot zijn de kosten voor combinatiefunctionarissen hoger dan begroot, namelijk € 70.500, vanwege nieuwe cao-afspraken.

Zoals eerder beschreven heeft de gemeente circa € 1.900.000 meer aan inkomsten gerealiseerd dan oorspronkelijk begroot. Een deel hiervan (€ 840.000) is toe te schrijven aan de eerder genoemde subsidie voor Meerkosten Energie Openbare Zwembaden, terwijl een ander deel (€ 150.000) voortkomt uit de inkomsten die de gemeente int voor Stichting De IJshal, zoals hierboven benoemd. Verder zijn de inkomsten bij Sportcomplex 1574 en Binnenbad De Vliet hoger dan begroot, wat samen goed is voor circa € 500.000. Dit komt doordat de opening van deze faciliteiten in het laatste kwartaal van 2023 plaatsvond en in dit laatste kwartaal is meer gerealiseerd aan baten dan verwacht. Vanaf 2024 is hier rekening mee gehouden in de begroting. Ook bij de gymnastieklokalen is er € 100.000 meer aan inkomsten dan begroot, waarbij dit wordt gecompenseerd door externe huur van een zaal. Verder is er een voordeel van €100.000 behaald op de Subsidie Specifieke Uitkering Stimulering Sport (SPUK). Oorspronkelijk waren de verwachte subsidie-inkomsten voor sportinvesteringen meerjarig en centraal begroot. In de praktijk bleek dit echter onwenselijk vanwege de noodzaak om de begroting voortdurend aan te passen vanwege verschuivingen in subsidies naar andere jaren dan verwacht. De compensatie die het Rijk heeft verstrekt, was daarom hoger dan voorzien. Tot slot zijn de baten van de brede regeling combinatiefunctionarissen € 250.000 hoger dan begroot. Dit komt omdat de combinatiefunctionarissen zijn gecofinancierd vanuit andere onderdelen die elders geraamd staan, maar hier worden geboekt.

8D Recreatie
Er zijn geen relevante afwijkingen.

RESERVES

Toelichting op afwijkingen Reserves > € 250.000

Bedrijfsvoeringsreserve Museum De Lakenhal
De exploitatie van Museum De Lakenhal heeft een tekort gerealiseerd. Het tekort is met name veroorzaakt door achterblijven van culture commerciele evenementen, de winkel, fondsenwervingen lagere bezoekersaantallen. De onttrekking van € 111.000 is nodig om een deel van het exploitatietekort te kunnen dekken. Na de onttrekking uit deze reserve is het saldo nihil

Reserve bedrijfsvoering Erfgoed Leiden en omstreken
De exploitatie van Erfgoed Leiden heeft een plus gerealiseerd. De toevoeging aan de reserve bedrijfsvoering betreft het positieve bedrijfsresultaat van € 364.000.

INVESTERINGEN

Overschrijdingen op investeringskredieten
Er zijn geen relevante afwijkingen.

Toelichting op investeringskredieten die worden afgesloten met een opvallend overschot
Er zijn geen relevante afwijkingen.

Toelichting op investeringskredieten ouder dan drie jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening

7100714 verv. Toplaag wetraveld Sportpark Noord
Dit krediet blijft benodigd. Dit project gaat medio zomer 2024 in uitvoering.

7100673, 7101127, 7101453, 7101478 en 7101510 Combibad de Vliet / IJshal
Het sportcomplex Combibad de Vliet / IJshal is in 2023 opgeleverd en in gebruik genomen. Het krediet blijft benodigd in 2024 voor de afronding van de financien van het project. De aanleg van de openbare ruimte Sportpark de Vliet wordt in 2024 afgerond.

7101046, 7101245 en 7101610 Indoorsportcentrum 1574 en openbare ruimte
Het sportcomplex 1574 is in 2023 opgeleverd en in gebruik genomen. Het krediet blijft benodigd in 2024 voor de afronding van de financien van het project. De aanleg van de openbare ruimte bij het sportcomplex 1574 wordt in 2024 afgerond.

7101110 MDL R&U overig
Hierop worden de nagekomen kosten die uit het project Restauratie en Uitbreiding voortvloeien geboekt. Het betreft de post onvoorzien waar met name opleverpunten uit betaald worden. Zo wordt onder andere de huur van de elektriciteitstrafo betaald totdat deze volgens plan opgenomen wordt in het Filmhuis. Verder zijn in 2023 nog een 20-tal opleverpunten besproken met de architect en aannemer, die in 2024 en 2025 worden opgepakt. Hierdoor dient het krediet nog beschikbaar te blijven.

7101843 MDL Publieksvoorzieningen

Hieruit worden de voorziene uitgaven voor de publieke toegankelijkheid en programmering bekostigd, zowel digitaal als fysiek. Deze activiteiten zijn in 2023 verder vertraagd door verminderde managementcapaciteit. Bovendien wordt een herijking van event-programmering in 2024 uitgevoerd. De verwachting is dat extra uitgaven met name in 2024 en begin 2025 zullen vallen. Het krediet dient daarom beschikbaar te blijven.

7101842 VVI MDL Online

Deze investering betreft het digitaal toegankelijk maken van het museum en de collectie. Een samenwerkingsproject met partners is vanwege verminderde capaciteit tijdelijk in de wacht gezet. De verwachting is dat in 2024 weer aansluiting wordt gezocht, waarbij aanvullende financiering benodigd is om het museum op een efficiënte manier digitaal toegankelijk te maken en hierbij de afdeling marketing en communicatie optimaal te kunnen ondersteunen. Om deze reden dient het krediet beschikbaar te blijven.

7100300 VVI kunstinstellingen/accommodaties
Dit betreft een verzamelkrediet voor vervangingsinvesteringen (VVI) kunstinstellingen. Dit is een krediet voor het vervangen van bezittingen in verband met economische veroudering of slijtage bij culturele instellingen.

7101848 VK VVI Stadspodia
Eén van de onderdelen van de verzelfstandiging van de Leidse Schouwburg was trekkingsrechten op de gelden Vervangingsinvesteringen kunstinstellingen (VVI). Deze zijn in het krediet VVI Stadspodia beschikbaar gesteld. De regeling voor de trekkingsrechten van LSSGZ op de gelden beschikbaar voor de Vervangingsinvesteringen kunstinstellingen (VVI) liep af in 2022. In dit krediet is de nog resterende investeringsruimte voor LSSGZ.