Ontwikkelingen in 2024

De Leidse economie heeft ook in 2024 haar kracht getoond. Het aantal bedrijven en banen in Leiden is toegenomen, evenals de toegevoegde waarde van de economische sectoren in het geheel. En daarbij heeft de Leidse economie een sterkere stijging laten zien dan de gemiddelde groei van de economie van de Leidse regio, de regio Holland Rijnland en de Provincie Zuid-Holland.

De Leidse economie bestaat uit drie componenten: onze kenniseconomie, de binnenstadseconomie en de stadsverzorgende economie. Deze drie onderdelen zijn aanvullend op elkaar. Onze kenniseconomie, die zich met name manifesteert op het Leiden Bio Science Park, gaat gepaard met een bovengemiddeld verdienvermogen én - zeer relevant in het huidige geopolitieke gewricht – draagt ook bij aan de Nederlandse en Europese autonomie op het gebied van geneesmiddelenonderzoek en medicijnproductie. De binnenstad blijft het regionale centrum voor stedelijke voorzieningen, die essentieel zijn voor een goed vestigingsklimaat. En onze bedrijventerreinen en wijkwinkelcentra zijn van onmisbare waarde voor het functioneren van de stad als geheel: zij bieden de diensten die nodig zijn om prettig te kunnen leven in Leiden en de omliggende regio. Het werk in alle drie deze pijlers vormt bovendien een plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en draagt op die manier bij aan sociale structuren, het biedt de mogelijkheid op een inkomen en maakt de stad divers, levendig en aantrekkelijk.

We blijven verder werken aan onze aanpak op de circulaire economie. Samen met de partners, de ondernemers en de inwoners van de stad. Voor het versterken van onze (regionale) economie is ook de samenwerking met onze stadspartners, regiogemeenten en kennisinstellingen van groot belang. Zo zijn met de doorontwikkeling van Economie071 gezamenlijk stappen gezet in de versterking van de positionering en samenwerking met focus op de kenniseconomie. Met de toetreding van de drie kennisclusters in de regio tot Economie071 en het agendalidmaatschap van Noordwijk ontwikkelen we economische innovatiekracht langs de kennis en innovatie as. Deze laatste is in de Regionale Investeringsagenda Holland Rijnland als RIA project 14 opgenomen.

Beleidsterrein Ruimte om te ondernemen

Ruimte voor werken

Ruimte voor werken is een belangrijk speerpunt in het economisch beleid. Om dit te realiseren is de Ontwikkelagenda Ruimte voor Werk vastgesteld in 2024. In deze Ontwikkelagenda zijn een aantal actielijnen benoemd die zich richten op voldoende ruimte voor werk in de stad. Ook zijn de profielen voor de bedrijventerreinen vastgesteld. Deze profielen schetsen een wervend en toekomstgericht beeld tot 2050 voor de Leidse bedrijventerreinen en daarmee een perspectief voor ondernemers. Ondernemers en bedrijventerreinen vormen een belangrijke pijler van de stadsverzorgende economie. 

Bedrijventerreinen-strategie

In 2024 is de bedrijventerreinenstrategie geëvalueerd en geactualiseerd en vervolgens ter informatie aangeboden worden bij de raad. Na de zomer van 2024 is de bedrijventerreinenstrategie ook door Holland Rijnland vastgesteld en geaccepteerd door Provincie Zuid-Holland.

Regionale kantorenvisie

De kantorenleegstand in Leiden is in percentages iets verbeterd ten opzichte van de voorgaande jaren (4,1% in 2023 naar 5,1% in 2024). De toename in de kantorenvoorraad komt door panden die zijn gerealiseerd op het LBSP. De vraagkant van de algemene kantorenmarkt heeft met name behoefte aan kantoorruimte in de spoorzone. Vraag en aanbod matchen lastig. De hoge bouwkosten en rentestanden leveren uitdagingen op voor ontwikkelaars om investeerders aan te trekken voor de realisatie en/of herontwikkeling van kantoren. Voor Lorentzfase II is een omgevingsvergunning afgegeven. Voor de Schipholweg 101 A/K en 66-128 worden plannen ontwikkeld. Daarnaast is kantoorruimte (tijdelijk) uit de markt genomen voor de opvang van ontheemden en asielzoekers. De bedoeling is dat, na verloop van tijd, de ruimte voor kantoren na herontwikkeling weer beschikbaar komt voor de kantorenmarkt.

Holland Rijnland is in 2024 gestart met de actualisatie van de regionale kantorenstrategie.

Actieplan Leidse lokale economie 

Zoals ook aangegeven in de brief van 11 juni 2024 ‘Update Actieplan Impuls Leidse Lokale Economie’, is een groot deel van de twintig acties afgerond of ondergebracht in bestaande projecten. Voor de lopende acties ligt de focus op economie in de wijken: het verbeteren van de wijkeconomie, stadsbrede ondernemers-dienstverlening, een visie voor de binnenstad en het verbeteren van het belevingsgebied Nieuwe Rijn.

Markten

In 2024 is een nieuwe marktindeling vastgesteld voor de zaterdagmarkt. Met deze nieuwe indeling, waar de marktondernemers gezamenlijk mee hebben ingestemd, worden de veiligheidsproblemen op de markt opgelost. Ook zijn de inrichtingsplannen en inrichtingskaarten voor de zaterdag- en woensdagmarkt geactualiseerd.

Leiden Bio Science Park

Uit onderzoek blijkt dat het LBSP indrukwekkende resultaten heeft behaald met een bovengemiddelde groei in werkgelegenheid, productie en toegevoegde waarde. Het feit dat het park zich sterk ontwikkelt en dat het aantal banen groeit voor MBO-ers, HBO-ers én WO-ers , is positief. Maar liefst 43% van de directe en indirecte banen op/door het LBSP wordt ingevuld door personen met een mbo-opleiding (niveau 1 tot 4). Naast deze economische motor heeft het park een maatschappelijke impact onder meer door haar inzet op thema's als gezondheid en preventie.

Met fysieke projecten op het LBSP wordt het ecosysteem als innovatiedistrict verder versterkt. Centraal in het LBSP wordt gewerkt aan het project MORE. Het toekomstig hart van het innovatiedistrict met een mix aan functies waar het 24/7 prettig is te verblijven. Met het project DRORI verbeteren gemeente en universiteit samen de kwaliteit van de openbare ruimte. De “Hartlijn” vergroot de bereikbaarheid en veiligheid voor voetgangers en fietsers en de versterkt de verbinding binnen het gebied. 

Buck Consultants International heeft onderzoek gedaan naar de ruimtevraag tot 2030 van de sectoren gezondheidszorg, lifesciences & Health en kennisintensieve bedrijvigheid. Hun rapport bevestigt dat Leiden de juiste koers heeft voor de ontwikkeling van de Spoorzone, Westerpoort en het LBSP. Westerpoort is meegenomen als deelgebied waar, binnen de voorgenomen gemixte hoogstedelijke woon-werklocatie, ruimte is voor kleinschalige productie- en kantoorlocaties. Op het LBSP is op termijn behoefte aan uitbreiding, zo is gebleken uit de behoefteraming. Mogelijke gebieden hiervoor zijn De Geesten in Oegstgeest en Zijlhoek/De Woerd in Katwijk en eventueel op kleinere schaal ontwikkelgebied Westerpoort.

Beleidsterrein Faciliteren en stimuleren van ondernemen

Human Capital Agenda

Langs de eerder opgezette pijlers (aantrekken en behouden van talent, de aansluiting arbeidsmarkt en onderwijs en het onbenut arbeidspotentieel) zijn diverse projecten uitgewerkt en opgestart. Zo heeft het Leiden Bio Science Park een subsidie van de Economic Board Zuid-Holland ontvangen om samen met onderwijs, bedrijfsleven en overheid de Human Capital Agenda van het LBSP uit te voeren. Ook heeft Technolab een subsidie ontvangen van de Economic Board Zuid-Holland. Samen met het bedrijfsleven, mboRijnland, gemeente Leiden en de Arbeidsmarktregio Holland Rijnland start Technolab met het project Techniek & Toekomst om meer mensen te enthousiasmeren voor werken in de techniek. Samen met de steden Den Haag, Delft en Rotterdam en de Economic Board Zuid-Holland wordt er gewerkt aan een betere samenwerking met betrekking tot Internationaal Talent.

Beleidsterrein Marketing en promotie

Toerisme en Citymarketing

Leiden blijft zich in 2024 ontwikkelen als aantrekkelijke bestemming voor zowel recreatief als zakelijk bezoek. In 2024 is de vaststelling van de beleidsregels voor short stay verhuur ter inspraak voorgelegd. Daarnaast is de Rekenkamer een onderzoek gestart naar de effectiviteit van citymarketing in Leiden. De resultaten hiervan worden in 2025 verwacht en zullen richting geven aan het toekomstige citymarketingbeleid. Op het gebied van watertoerisme heeft Leiden opnieuw de Blauwe Vlag behaald, een internationaal erkend kwaliteitskeurmerk voor duurzame en goed beheerde passantenhaven.

Beleidsterrein Circulaire economie

Circulair werken

In 2024 hebben we mooie resultaten behaald. Er is veel gebeurd, zoals vastgelegd in het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie (2024-2027). In 2024 lag de nadruk op het verder verankeren van circulair werken binnen onze eigen organisatie. Dit leidt op dit moment in de transitie tot de meeste resultaten. En dat blijkt ook uit de monitoring met betrekking tot het materiaalverbruik in Leiden, waarover een wethoudersbrief is gestuurd op 17 juni 2024 (Z/24/3682582). Andere mooie resultaten zijn de verschillende samenwerkingen die we zijn aangegaan om de slagkracht te vergroten; het oprichten van de Leidse Duurzame Zorgtafel; en het gebruik van wegwerpbekers verder te verminderen onder de studentenverenigingen, sportverenigingen en bij grote kantoorpanden.

Circulaire bouw

In februari werd het Leidse Ladder-beleid vastgesteld door het college. Het monitoringssysteem wordt goed ingevuld en leidt tot aantoonbaar betere resultaten. Daarnaast is er meer ingezet op circulair bouwen in de hele stad. Dankzij een verzamelamendement (A.21.0106.03) zijn we al eerder dan deze programmaperiode begonnen met het ontwikkelen van circulair bouwbeleid voor derden.

We hebben ons actief ingezet om invloed uit te oefenen op het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) en landelijke wet- en regelgeving voor circulair bouwen. Dit jaar hebben we grote stappen gezet, vooral door een groep van zo'n 15 gemeenten bij elkaar te brengen die voorlopen op het gebied van de circulaire economie. Gemeente Leiden wordt steeds vaker gezien als voorbeeld; Nationaal maar ook binnen Europa.

Verwaarden van materiaalstromen

De raad heeft de Grondstoffennota vastgesteld (voorheen Afvalbeleid). Verder is in 2024 de subsidie voor ondernemers opnieuw verstrekt. Nu hebben ook inwoners een eigen budget binnen deze regeling. Er werden 21 aanvragen ingediend, waarvan 8 ondernemersinitiatieven subsidie ontvingen, goed voor een totaalbedrag van €75.000,-. In het verlengde van deze subsidieregeling is in 2024 opnieuw Leiden Meets Circulair georganiseerd, een bijeenkomst waar het netwerk van circulaire ondernemers in Leiden bij elkaar is gebracht, ideeën zijn uitgewisseld en nieuwe samenwerkingen tot stand zijn gekomen.

Beleidsterrein Vitale binnenstad & Kennisstad

Vitale Binnenstad

De Leidse binnenstad is volop in ontwikkeling en de leegstand is met 4,6 % in 2024 heel laag in verhouding met vergelijkbare steden met een gemiddelde van 8,5%. 

Omgevingsprogramma Binnenstad

In 2024 is de structuurvisie binnenstad uit 2012 uitgebreid geëvalueerd. Ook zijn de stadsambities en stadskeuzes uit Omgevingsvisie Leiden 2040 geanalyseerd en ruimtelijk vertaald in de binnenstad. Deze evaluatie en analyse vormen het vertrekpunt voor dit project dat begin 2025 van start gaat.

Platform Vitale Binnenstad

Gedurende het jaar organiseren we diverse bijeenkomsten, variërend van kleinschalige ontmoetingen tot grotere evenementen. Deze bijeenkomsten stimuleren de dialoog en samenwerking tussen stadspartners en de gemeente. In 2024 is de ontmoetingswandeling georganiseerd onder de titel "Ontmoet elkaar in de binnenstad".

Verbinding LBSP-Binnenstad

Vitale Binnenstad zet zich in voor een hechtere programmatische, maatschappelijke en fysieke verbinding tussen het LBSP en de binnenstad. Dit is belangrijk voor een goed vestigingsklimaat van de stad, het stimuleren van kennisdeling en het profileren van Leiden als stad van kennis en cultuur. Eind 2024 is gestart met het opstellen van een plan van aanpak waarin de wijze waarop we deze versterking de komende jaren willen verstevigen beschreven wordt. Dit wordt opgeleverd in 2025.

Ook is in 2024 is een kunstwerk geplaatst in de Rijnsburgertunnel, een belangrijke fysieke verbindingsweg tussen de gebieden. Het kunstwerk is een 60-meter lange compilatie van ingezonden foto's, tekeningen en gedichten van bewoners van Leiden. In het kunstwerk komt Leiden als cultuurstad en als Kennisstad terug. In de communicatie rond de opening van het kunstwerk is aandacht besteed aan het belang van de verbinding en daarmee het vergroten van het maatschappelijk draagvlak.

Vergroening/versterking van het winkelgebied

In december 2024 heeft het Rijk €1,5 miljoen subsidie aan de binnenstad toegekend vanuit de subsidie Impulsaanpak Winkelgebieden. Hiermee gaan we het kernwinkelgebied rond de Haarlemmerstraat, Breestraat en de verbindingsstegen nog aantrekkelijker en toegankelijker maken voor inwoners en bezoekers. Onder andere door het toevoegen van groen, zitplekken, een kunstroute in het voormalig V&D pand en nieuwe voorzieningen zoals fietsenstallingen. Hiermee wordt ook de beleving in het Nieuwe Rijngebied versterkt. Daarnaast krijgt de invulling van strategische locaties zoals Aalmarkt 22 en de Catharinasteeg meer vorm.

Daarnaast is in 2024 de onderzoeksfase van de Erfgoed Deal Leiden van start gegaan, waarbij we samen met Naturalis, Erfgoed Leiden en Omstreken, en de Universiteit Leiden kennis hebben opgehaald over historisch groen. Dit helpt ons inzicht te krijgen hoe we de binnenstad toekomstbestendig kunnen vergroenen zonder afbreuk te doen aan erfgoed.

Subsidieregeling Vitale Binnenstad

Afgelopen voorjaar is subsidieregeling Vitale Binnenstad 2024 vastgesteld. Met de nieuwe regeling wordt voldaan aan de behoefte vanuit de stad om beeldbepalende initiatieven meerjarig zekerheid te bieden. Ook is de nieuwe regeling transparanter en objectiever geworden. Het doel van de regeling is onveranderd: het stimuleren van projecten die bijdragen aan een vitale binnenstad.

Kennisstad

In 2024 zien we dat de samenwerking met de Universiteit Leiden, Hogeschool Leiden, mboRijnland en Naturalis als kernpartners binnen de samenwerking ‘Leiden Kennisstad’ veel oplevert. Zowel in concrete projecten met zichtbare opbrengsten voor de stad, als langs de lijnen van gezondheid & welzijn, biodiversiteit & duurzaamheid en cultureel erfgoed. Dit is zichtbaar door initiatieven als ‘Leren met de Stad’, de ‘Erfgoed Deal Leiden’ en de ‘Leidse stadscriminoloog’. En in de positionering van Leiden als kennis- en onderwijsstad. We hebben in Leiden inmiddels landelijk een voortrekkersrol als het gaat om het bevorderen van studentenwelzijn en het versterken van de positie en waardering van het mbo. En we hebben snel en krachtig onze afkeurende stem kunnen laten horen tegen de aangekondigde bezuinigen op het onderwijs door het huidige kabinet. Ook is Leiden verder op de kaart gezet met een eerste editie van de ‘Leiden Bio Science Week’ en het verkrijgen van de titel ‘nationale onderwijsstad 2025’. De voorbereidingen zijn in 2024 gestart. Daarmee hebben we mooie stappen gezet om samen verantwoordelijkheid te nemen voor het behoud van de positie van Leiden in de top van Europese kennisregio’s en het bevorderen van de leefbare en aantrekkelijke stad die we willen zijn.

Beleidsterrein 3A Ruimte om te ondernemen

Doelen en prestaties bij 3A Ruimte om te ondernemen

Effectindicatoren bij 3A Ruimte om te ondernemen

*Met de Index071 worden 29 verschillende parameters gevolgd, verdeeld over vijf thema’s (kenniseconomie, ondernemerschap en starters, onderwijs en talent, vestigingsklimaat en regiomarketing). Deze verschillende parameters zijn specifiek uitgekozen met het oog op het economisch profiel van de regio. Met de uitkomsten van de Index071 wordt het economisch functioneren van de regio Economie071 geduid, specifiek op de vijf thema’s. Deze index maakt het mogelijk om jaar op jaar de stand van de economie te relateren aan voorgaande jaren. Ten opzichte van eerdere jaren heeft er een herijking plaatsgevonden, waarna realisatie- en streefwaarden zijn aangepast.
**Het aantal personen van 0-19 jaar én 65 jaar of ouder per honderd personen van 20-64 jaar, ofwel het aantal jongeren en ouderen ten opzichte van de potentiele beroepsbevolking. Hoe hoger het percentage, hoe meer druk op de groep die werkt of kan werken.
*** In de jaarstukken van 2023 is een incorrecte waarde opgenomen. Dit is het juiste percentage.

Beleidsterrein 3B Faciliteren/stimuleren van ondernemen

Doelen en prestaties bij 3B Faciliteren/stimuleren van ondernemen

Effectindicatoren bij 3B Faciliteren/stimuleren van ondernemen

Beleidsterrein 3C Marketing en promotie

Doelen en prestaties bij 3C Marketing en promotie

Effectindicatoren bij 3C Marketing en promotie

Beleidsterrein 3D Circulaire economie

Doelen en prestaties bij 3D Circulaire economie

Effectindicatoren bij 3D Circulaire economie

Beleidsterrein 3E Vitale binnenstad & Kennisstad

Doelen en prestaties bij 3E Vitale binnenstad & Kennisstad

Toelichting op de prestaties

3E2.1 Leiden Kennisstad

Vanuit de samenwerking met onze kennispartners in het Leiden Healthy Society Center (LHSC) hebben we verschillende activiteiten uitgevoerd, zoals de organisatie van een kenniscafé voor professionals en een kennisfestival in de Hooglandse kerk voor inwoners (zie ook programma 9). De wens om het LHSC aan te haken op de ontwikkeling van het nieuwe gemeentelijk sport en gezondheidsbeleid is in 2024 verkend en het voornemen is om dit vorm te geven in het in 2025 te volgen planproces.

Daarnaast was er de ambitie om samen met musea, de universiteit en gemeente te komen tot meer structurele samenwerking op het thema van cultureel erfgoed. Ten aanzien van de inhoud zijn gesprekken gevoerd, nieuwe samenwerkingskansen verkend en projecten gestart. Vanuit financieel oogpunt, mede vanwege de onzekere financiële situatie aan de kant van de universiteit, is er echter vooralsnog afgezien van het optuigen van een gezamenlijk organisatiestructuur als paraplu voor de samenwerkingsinitiatieven.

De ambities om via het Leiden Education Fieldlab (LEF) de positie en zichtbaarheid van Leiden als kennis- en onderwijsstad te versterken, heeft in 2024 een positieve vlucht gehad met de toekenning van de titel ‘Nationale Onderwijsstad 2025’. De voorbereidingen hierop zijn in 2024 opgestart.

Kaderstellende beleidsstukken

In 2024 zijn de volgende kaderstellende beleidsstukken vastgesteld:

• RV 24.0091 Gemeentelijke lening aan de Biotech Training Facility

• RV 24.0087 Vaststelling Nota van uitgangspunten voor de Zernikedreef 10

• RV 24.0071 Actualisatie en evaluatie regionale bedrijventerreinenstrategie

• RV 24.0011 Wensen en bedenkingen Ontwikkelagenda 'Ruimte voor Werk'

• RV 24.0009 Kaderbesluit Vlietzone-Midden

Programmabudget

Decade Include: Jaarrekening

Decade Include: Jaarrekening

BELEIDSTERREINEN

Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op de lasten en/of baten) > € 250.000.

3A Ruimte om te ondernemen
De grootste verschillen op dit beleidsveld zijn:

• Er is € 120.000 minder uitgegeven aan het ‘Actieplan Impuls Leidse Lokale Economie’.
  Eind 2022 is het actieplan opgesteld om extra steun te bieden aan de lokale economie en haar ondernemers. Het actieplan geeft een praktische impuls aan de lokale economie om hiermee het lokale leef- en verblijfsklimaat te versterken. De gemeente Leiden werkt samen met Centrummanagement Leiden (CML) en ondernemers aan twintig actiepunten. In 2024 zijn zestien actiepunten gerealiseerd. In 2025 ligt de focus op de laatste vier actiepunten met een focus op economie in de wijken, verbeteren ondernemersdienstverlening, het belevingsgebied Nieuwe Rijn en een visie voor de binnenstad.

• Bij de MKB-deal is € 122.000 minder uitgegeven, waardoor ook de subsidie-inkomsten lager zijn. Deze deal wordt in 2025 verder opgepakt.

3B Faciliteren en stimuleren van ondernemen
De grootste verschillen op dit beleidsveld zijn:

• In de kaderbrief 2024-2028 is besloten de deelname aan UNIIQ met € 850.000 te verhogen. De uitvoering wordt in 2025 verwacht.

• In 2022 was Leiden European City of Science (ECS). De stichting die dit uitvoerde is in 2024 opgeheven, met een positief saldo van € 359.000. De stichting heeft de gemeente gevraagd dit positieve saldo te beheren en de komende jaren in te zetten voor specifieke activiteiten binnen de samenwerking Leiden Kennisstad.

  • De bijdrage is in de adminstratie begroot als inkomsten (begroting baten € 359.000), maar grotendeels geboekt als een terugontvangen subsidie (realisatie lasten minus € 349.000).

  • Er is € 50.000 minder uitgegeven aan de activiteiten, deze worden de komende jaren uitgevoerd.

3C Marketing en promotie
De grootste verschillen op dit beleidsveld zijn:

• De inkomsten van de toeristenbelasting zijn € 301.000 lager dan begroot. De inkomsten zijn lager door het wegvallen van de opbrengsten toeristische verhuur van de Holiday Inn, deze locatie is in 2024 een zalencentrum geworden. Aan de andere kant is in 2024 het Intercity Hotel geopend. De opbrengsten van dit hotel zijn echter nog niet in beeld.

• De overdracht van 70% van de toeristenbelasting (subsidie) aan Leiden en Partners is € 173.000 lager dan begroot. De definitieve vaststelling van de hoogte van de belasting vindt pas plaats drie jaar na afloop van het belastingjaar.

3D Circulaire economie
De grootste verschillen op dit beleidsveld zijn:

• Er is € 477.000 minder uitgegeven op circulaire materiaalstromen. Dit budget is ter voorbereiding voor het Duurzaamheidsplein met een circulair ambachtscentrum en het opstellen van een communicatiecampagne. Ook is niet de volledige Subsidie Circulair Herwaarderen verleend deze wordt in 2025 verleend.

• Er is € 35.000 meer uitgegeven aan programmakosten en € 72.000 meer aan circulair bouwen en slopen door extra inhuur op het programma.
  

3E Vitale Binnenstad en Kennisstad
Er zijn geen grote verschillen binnen dit beleidsterrein.

RESERVES
Geen toelichting op afwijkingen Reserves > € 250.000.

INVESTERINGEN

Overschrijdingen op investeringskredieten
Nvt

Toelichting op investeringskredieten die worden afgesloten met een opvallend overschot
Nvt

Toelichting op investeringskredieten ouder dan drie jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening

7101595 LBSP Biodivers
Er is nog € 212.000 beschikbaar voor het project ter bevordering van de biodiversiteit op het Leiden Bio Science Park. Het project loopt tot 2027. Veel maatregelen zijn afhankelijk van het plantseizoen, omdat veranderingen buiten dit seizoen de leefbaarheid van flora en fauna beïnvloeden. In 2025 worden het bosplantsoen in het noordelijke deel van het Schilperoortpark, de onderdoorgangen bij de A44 en de herinrichting van de bermen aan de Ehrenfestweg aangepakt.

7101696 programma binnenstad 2020-2024
Er is nog € 124.000 beschikbaar voor openbare toiletten in de binnenstad. In 2023 is een toilet in speeltuin De Doorbraak geplaatst. In 2024 is geld vrijgemaakt voor een toilet in de Waagstalling, dat nog moet worden gerealiseerd.