Ontwikkelingen in 2022

Ook in 2022 is gewerkt aan een leefbare, schone, groene, goed bereikbare en aantrekkelijke leefomgeving, zodat deze voldoet aan de vastgestelde kwaliteitsniveaus en functies voor een schone en hele openbare ruimte en bijdraagt aan een inclusieve en toegankelijke stad.

Klimaatadaptatie, waterkwantiteit en waterkwaliteit

Klimaatverandering en toenemende extremen in het weer vragen dat we vergroenen, verduurzamen en klimaatadaptieve maat regelen doorvoeren. Het aanpassen van de stad aan klimaatverandering is een noodzakelijke opgave en brengt flinke uitdagingen met zich mee. Leiden is een dichtbebouwde stad, en om de wooncrisis te bestrijden voegen we daar deze jaren nog eens veel woningen aan toe. Ook andere opgaven vragen ruimte, zoals bijvoorbeeld de energietransitie. Het komt daarom aan op goede timing, samenhang van maatregelen, op samenwerking met de partners in de stad en op een effectieve wijze de beschikbare middelen in te zetten.

De duurzame wijkvernieuwingen verlopen voorspoedig. Ze dragen bij aan onze ambitie om Leiden in 2050 een klimaatbestendige en biodiverse stad te laten zijn, die zichtbaar groener is. In 2022 zijn er geen nieuwe uitvoeringsbesluiten genomen, er is voortgebouwd op de besluiten uit 2021. De uitvoering loopt in het Houtkwartier-Oost, de Gasthuiswijk-Haagweg-Zuid (fase 1) en de Professorenwijk (fase 1). Begin 2022 hebben we een eerste evaluatie uitgevoerd van deze projecten (zie: evaluatie duurzame wijkvernieuwingen). In de evaluatie concluderen de onderzoekers onder meer: “De auteurs van dit rapport hebben een goed overzicht in hoeverre andere gemeenten aan de slag zijn met klimaatadaptatie en biodiversiteit. Zij durven de stelling aan dat Leiden een koploper is in Nederland als het gaat om het daadwerkelijk werk maken van deze twee thema’s. Het meenemen van deze thema’s in wijkvernieuwingen is in Leiden al bijna ‘business as usual. Deel de kennis en ervaring met andere gemeenten. Hier kan heel Nederland van leren.”

Aandachtspunten bij de wijkvernieuwingsprojecten is de planning van de NUTS-partijen en de samenhang met de geplande projecten voor de energietransitie. Vanwege capaciteitsproblemen en de grote opgave die de NUTS-partijen momenteel hebben, is het mogelijk dat sommige wijkvernieuwingsprojecten vertraging oplopen. Die vertraging borgt dat de werkzaamheden nog steeds integraal met de NUTS-partijen uitgevoerd kunnen worden. Zo blijven de omgevingshinder en de maatschappelijke kosten zo beperkt mogelijk.

Op het bedrijventerrein Roomburg is met financiering van de Provincie Zuid-Holland de openbare ruimte bij DZB vergroend en waterpasserende verharding op de parkeerplaatsen aangelegd. Het is daarmee een voorbeeldproject om ook andere bedrijven te stimuleren klimaatadaptieve maatregelen te nemen.
De tweede ronde klimaatgesprekken is in 2022 afgerond. Er is aandacht besteed aan de risico’s van klimaatverandering met betrekking tot gas, water, elektra, warmtenet en wateroverlast in tunnels. In de binnenstad zijn gesprekken gevoerd over hittestress en is gekeken naar het verduurzamen van gemeentelijk vastgoed. De gesprekken hebben bijgedragen aan het bewustzijn van klimaatverandering bij onze partners in de stad.

De Limes Bubble Barrier bij Katwijk is gerealiseerd. Hiermee worden kleine plastic deeltjes bij Katwijk uit het water gehaald, zodat ze niet in de Noordzee terechtkomen.

Vergroenen van de stad

Ook in 2022 zijn locaties in Leiden vergroend. Naast de vele geveltuinen en boomspiegels zijn de versteende locaties Wijnbes/Gooimeerlaan, een deel van Agripinastraat, Agatha van Alkemadestraat, Heintje Davidsweg, Driehoeksplein bij de haven, Sophiastraat en het pilot project het omgezet naar een groenere plek.
Het gebied tussen het Veerplein aan de Utrechtse Veer en het Plantsoen is vergroend en is hiermee een volwaardige gedeelte van het Singelpark geworden.
Vanuit “Samen aan de Slag” stimuleren we de aanleg van geveltuinen en het vergroenen van de openbare ruimte in de wijk. Met de subsidie voor groene daken is het afgelopen jaar ongeveer 5.000 m2 dak vergroend. In het kader van het Europese onderzoeksproject BiodiverCities hebben we samen met Naturalis en de universiteit Leiden op een van de gazons bij de portiekflats in ZuidWest een aantal moestuintjes gerealiseerd. De vergunningaanvraag voor de uitbreiding van Groentepark Bontekoe is ingediend. Na vergunningverlening wordt het groentepark in 2023 aangelegd. Daarnaast hebben we in Zuidwest samen met diverse partners een aantal natuurmarkten en activiteiten georganiseerd om bewoners bewust te maken van de natuur in hun eigen buurt.

Stedelijk en regionaal groen

In 2022 is gestart met de actualisatie van de Groene Hoofdstructuur. Uw raad heeft deze actualisatie in het voorjaar van 2023 ontvangen. Op basis hiervan wordt ook de planning geactualiseerd. In 2022 is het Meerjarenprogramma 2015-2021 van de Landschapstafel Leidse Ommelanden financieel afgerond. Afgesproken is om de samenwerking binnen de Landschapstafel Leidse Ommelanden voorlopig te continueren, in afwachting van de statenverkiezingen en het provinciaal programma landelijk gebied. Ook de samenwerking binnen de Landschapstafel Duin Horst & Weide wordt gecontinueerd.
Volgend op het Rijksprogramma Nationaal Programma Landelijk gebied is de provincie Zuid-Holland in 2022 gestart met de voorbereiding van een provinciaal gebiedsplan/ programma landelijk gebied. De provincie werkt in drie deelgebieden, waarbij Leiden aanschuift in Kust en duinen en de Veenweidegebieden. Voor Leiden is het belangrijk om de wisselwerking en de onderlinge verbondenheid tussen stedelijk en landelijk gebied hier in te brengen. Tevens zijn vanuit groen en water bijdragen geleverd aan gebiedsontwikkelingen en stedenbouwkundige plannen, zoals de Westflank (het verstedelijkte gebied Leiden-Katwijk) en het provinciale programma Vlietzone.

Parken

In 2022 is het Beethovenpark opgeknapt en zijn we gestart met de werkzaamheden in het Polderpark Cronesteyn. In Cronesteyn zijn forse maatregelen getroffen om in het weidevogelgebied het waterpeil gunstig beheren voor grutto en kievit. Zo zijn er stuwtjes geplaatst en drainagebuizen gedicht, om te voorkomen dat het weideland alsnog ontwatert. In november zijn er tijdens de renovatie excursies georganiseerd waar circa 100 geïnteresseerden aan hebben deelgenomen, verdeeld over meerdere dagen. De renovatie loopt door in 2023.

Beheren openbaar groen

Ook dit jaar zijn er weer veel locaties omgezet van gazon naar berm met als doel de biodiversiteit te verbeteren. Dit is vooral gebeurd door de maaifrequentie aan te passen naar 3 keer maaien per jaar. Hiervoor zijn twee methodieken gebruikt waar in voorgaande jaren positieve resultaten mee zijn behaald: sinusbeheer (maaien in sinusvormige patronen) of mozaïek maaien (delen wel maaien en delen niet maaien zodat er altijd schuilplaats en voedselaanbod is). Mozaïek maaien is vaker toegepast dan sinusmaaien omdat de grootte van de locaties hierbij beter past.

Biodiversiteit en dierenwelzijn

In 2022 is een onderzoek naar de aanwezige natuurwaarden in de stadsrand van de Stevenshof afgerond. Dit onderzoek geeft aanbevelingen op welke percelen de natuurwaarden kunnen worden verbeterd. Hierover zal het gesprek worden gevoerd met pachters en eigenaren van de grond. Werkzaamheden worden pas uitgevoerd nadat de warmtebuizen van WarmtelinQ zijn geplaatst.
Naar aanleiding van de adviezen van de stadsecoloog zijn in 2022 vorderingen gemaakt in de parken, met name in park Cronesteyn (zie de alinea "Parken"). Aan de Wassenaarseweg zijn beschoeiingen langs het water aangepast, waardoor de oeverinrichting natuurvriendelijk is geworden. zoals het bevorderen van een natuurinclusieve en faunavriendelijke openbare ruimte De uitvoerbaarheid van doorgroeibare verharding wordt onderzocht; dit type bestrating wordt nu waar mogelijk toegepast in de duurzame wijkvernieuwingen. Bovendien wordt in deze projecten de afwatering van hemelwater zo georganiseerd dat amfibieën zo min mogelijk in putten dreigen te belanden. Voor het Stadsnatuurmeetnet zijn ook in 2022 weer metingen uitgevoerd.
Naast de voortzetting van de subsidie aan de Dierenambulance-Vogelasiel komt er in 2023 en 2024 ook een incidentele extra bijdrage vanuit Leiden bij. Ook enkele andere gemeenten uit het verzorgingsgebied hebben besloten tot financiële ondersteuning aan de Dierenambulance-Vogelasiel. Gemeenten die een dergelijk besluit nog niet hebben genomen, worden hiertoe aangespoord zodat de financiële basis voor het vervoer van dieren en de opvang van vogels kan worden verbeterd.
Wat betreft het dierenwelzijnsbeleid is in 2022 het voederverbod geëvalueerd. Ondanks dat, dankzij het huidige voederverbod, overlast op de aangewezen locaties is verminderd, lijkt de impact niet groot genoeg om de problematiek rondom (water)vogels voldoende het hoofd te bieden. Wanneer het hele dierenwelzijnsbeleid wordt geactualiseerd, dan kijken we ook hoe we het voederverbod effectiever kunnen inzetten. Tot dat moment wordt gecommuniceerd over de negatieve effecten van het voeren van vogels.

Beheren openbare ruimte

Ook beheer merkte het afgelopen jaar de effecten van prijsstijgingen, duurdere arbeid en lagere beschikbaarheid van materialen. De effecten bleken voor dit jaar grotendeels op te vangen. Mede doordat bij de kaderbrief al bijsturing heeft plaatsgevonden op bijvoorbeeld budgetten voor onkruidbestrijding, afvalverwerking en energie en brandstof.
In het kader van circulariteit wordt het beton van de (te vernieuwen) Schelpenkade vermalen tot basis-grondstof en opnieuw gebruikt. Dit is een innovatieve betontechniek waar zo ervaring mee opgedaan wordt.

Openbare verlichting

Een samenwerkingsverband van diverse partijen (waaronder de Universiteit Leiden en het Nederlands Instituut voor Ecologie) doet onderzoek naar de invloed van (straat)verlichting op biodiversiteit. Er wordt bekeken op welke manier onderzoek kan worden verricht dat onderling (tussen gemeenten) vergelijkbaar is.

Handhaving gebruik openbare ruimte

De inzet rondom coronamaatregelen heeft in het begin van 2022 wederom een fors beslag gelegd op de beschikbare handhavingscapaciteit. Bepaalde reguliere handhavingswerkzaamheden zijn gedurende deze periode niet of met lagere prioriteit opgepakt. Een deel van verwachtingen en doelen uit het Uitvoeringsprogramma van 2022 leken omwille van bovenstaande redenen niet of maar ten delen haalbaar. Na het beëindigen van de coronamaatregelen is de inzet van Handhaving rondom deze zaken hervat en (waar mogelijk) ook geïntensiveerd. Voor het overgrote deel zijn de resultaten voor 2022 uiteindelijk alsnog positief. Een uitgebreid overzicht van de behaalde resultaten is terug te vinden in het gecombineerde Jaarverslag 2022 en Uitvoeringsprogramma 2023 van de Afdeling Handhaving Openbare Ruimte.

Gebruik openbaar water

De voorzieningen van de passantenhaven zijn verder uitgebreid. Het betrof onder meer schilderwerk in het Havenkantoor, nummering ligplaatsen, aanbrengen van veiligheidtrappen aan de steigers. Verder heeft de gemeentelijke passantenhaven in 2022 de zogeheten ‘Blauwe vlag’ ontvangen, als waardering voor de kwaliteit en voorzieningenaanbod. De Blauwe Vlag is een internationale milieuonderscheiding, die jaarlijks wordt toegekend aan stranden, jachthavens en passantenhavens. De Blauwe Vlag is een erkenning voor de inspanningen die het strand, jachthaven of passantenhaven levert op het vlak van milieu- en duurzaamheidsmanagement, veiligheid, waterkwaliteit, bewustmaking en educatie, en afvalpreventie en -sortering. De Blauwe Vlag wordt uitgereikt aan meer dan 4.500 stranden en jachthavens in ruim 50 landen wereldwijd.

Geluidsanering

De Omgevingsdienst heeft zich ingezet voor het verkrijgen van subsidie voor het aanbrengen van geluid reducerend wegdek op de Hooigracht. De gemeente heeft € 31.500 subsidie ontvangen vanwege de geluidreductie op de daarlangs gelegen saneringswoningen.Bij de aanleg van de centrumroute is geluid reducerend asfalt (wegdektype SMA-NL8 G+) toegepast. Hierdoor is de geluidbelasting met 2,5 dB afgenomen. In 2022 is gestart met het plaatsen van geluidsschermen op de Willem de Zwijgerbrug.

Bodem en ondergrond

In 2022 zijn de Leidse ambities voor bodemkwaliteit en duurzaam en efficiënt beheer en gebruik van de bodem en ondergrond uitgewerkt, waaronder een ambtelijk afwegingskader voor bodem en ondergrond. In het kader van herinrichting, hergebruik, bouw of hernieuwbouw en werkzaamheden in de bodem voor allerlei doeleinden vindt binnen Leiden ook bodemsanering plaats. De Omgevingsdienst behandelt de meldingen en houdt toezicht op de uitvoering van deze bodemsaneringen namens Leiden. Ook zijn er enkele grotere bodemsaneringen uitgevoerd of aangevangen in 2022, zoals in de oude binnenstad tussen de Botermarkt en de Breestraat. De gemeente Leiden heeft voor de periode 2022-2025 van het Rijk in totaal € 558.600 toegekend gekregen voor de spoedlocaties Botermarkt-Breestraat; Rooseveltstraat 7; Herensingel 27 en voor de nazorg inclusief isoleren, beheer- en controlemaatregelen van voormalige stortplaats de Bult.

Beleidsterrein 5A Verharde openbare ruimte

Toelichting op prestaties

5A1.2 Beheren openbare ruimte

Beheren openbare verlichting

Door beëindiging van het huidige contract is vertraging ontstaan bij vervangingsprojecten. De uitvraag/aanbesteding voor een nieuw contract is inmiddels gestart.

Beheer wegen

Er is achterstand ontstaan in het onderhoud van elementenverharding door vertraging in de aanbesteding van een nieuwe raamovereenkomst en door gebrek aan uitvoeringscapaciteit in de markt. De verwachting is dat dit in 2023 wordt ingehaald. De verharding van de kanaalweg is uitgesteld naar 2023/2024 in verband met samenloop met andere projecten.

5A1.4 Beheren contracten buitenreclame

Bij de tweede rapportage werd nog verwacht dat een juridische procedure zou volgen omdat de exploitant een voorstel van de gemeente had afgewezen. De reclame exploitant van de driehoeksborden aan de lantaarnpalen, had namelijk verzocht een korting te geven over de contractueel overeengekomen vaste financiële afdracht voor 2020 en 2021 in verband met de coronacrisis. De exploitant heeft echter besloten geen juridische procedure te starten of een aanvullende claim te doen.

*) In 2022 voldeed de beeldkwaliteit van straatmeubilair niet aan de streefwaarde; een C in plaats van een B. Aan de andere kant scoort drijfvuil een beeldkwaliteit A, een niveau hoger dan de afgesproken beeldkwaliteit. Bij straatmeubilair gaat het vooral om scheefstand van verkeerspalen en vervuiling o.a. door stickers. Er worden inmiddels schoonmaakrondes uitgevoerd en scheefstaande palen worden rechtgezet met als doel weer aan de gewenste beeldkwaliteit te kunnen voldoen.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5B Openbaar water

Toelichting op de prestaties.

Alle prestaties hebben een groen stoplicht.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5C Openbaar groen

Toelichting op prestaties

5C1.6 Beheren Oostvlietpolder

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft het proces tot verbreding van de A4 voorlopig stopgezet. Totdat dit proces wordt hervat, komt er geen ecologische verbinding over de A4, als onderdeel van een aanpassing van het viaduct over de A4 in de gemeente Leidschendam-Voorburg. Een faunapassage onder de A4 tussen Oostvlietpolder en het poldergebied van Zoeterwoude bleek eerder al niet mogelijk vanwege het verschil in waterpeil aan beide zijden en door de hoge kosten van aanleg en beheer. De groencompensatie voor de aanleg van de Rijnlandroute is in de randen van de Oostvlietpolder aangeplant. De planvorming rond de aanpassingen aan de Europaweg lopen nog; de ecologische verbinding tussen Oostvlietpolder en polderpark Cronesteyn maakt hier onderdeel van uit.

* Het betreft niet alleen het aantal waargenomen soorten flora en fauna. Er zitten ook schimmels, wieren, algen en korstmossen tussen, alle niet behorende tot de flora / fauna.
** Zoals toegelicht bij de groenrapportage 2021 wordt voor deze indicator het beheersysteem Geovisia van de gemeente gebruikt. Het betreft het groenareaal in eigendom van de gemeente.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5D Milieu en duurzaamheid

Verbonden partijen

Toelichting op de prestaties.

Alle prestaties hebben een groen stoplicht.

*) Dit betreft de tunnelmond van de Willem de Zwijgerlaan bij de Kooilaan. Voor de monitoringsronde 2022 van de luchtkwaliteit is een uitgebreide actualisatie van de invoergegevens voor het rekenmodel uitgevoerd. Hierbij zijn ook de tunnelfactoren opnieuw bepaald en zijn daar waar nodig wegvakken aangepast naar de huidige situatie. Het toepassen van de rekenregels voor tunnels in het rekenmodel is een worst-case benadering. Als gevolg van de actualisatie van de invoergegevens is de concentratie in 2022 hoger dan voorgaande jaren. Indien de concentratie volgens berekening met het model gelijk is of hoger dan de grenswaarde, dan is aanvullend onderzoek noodzakelijk. Dit aanvullend onderzoek heeft in het najaar van 2023 uitgewezen dat er bij de tunnelmonden van de Kooitunnel geen sprake is van de overschrijding van een grenswaarde. De waarde op dit punt was 35,7 ug/m3 en komt daarmee dus net boven die 35 uit. Omdat de termijn voor het indienen van de gegevens voor de monitoring luchtkwaliteit al was gesloten konden de resultaten van het aanvullend onderzoek niet worden verwerkt in monitoringsronde 2022. In de Monitoringsrapportage NSL 2022 van het RIVM (RIVM-rapport 2022-0142) is dit toegelicht. De resultaten van het aanvullend onderzoek zullen worden meegenomen in monitoringsronde 2023.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5E Klimaatadaptatie

Toelichting op de prestaties.

Alle prestaties hebben een groen stoplicht.

Kaderstellende beleidsstukken

In 2022 zijn de volgende kaderstellende beleidsstukken vastgesteld:

• RV 21.0139 Vaststelling Verordening bodemenergiesystemen gemeente Leiden 2022
• RV 21.0142 Wensen en bedenkingen Uitvoeringsplan 2022 Handhaving Openbare Ruimte
• RV 21.0148 Uitvoeringsbesluit Hoge Mors Fase1 Diamantplein Granaatplein en Onyxstraat
• RV 22.0018 Wijziging van de Algemene plaatselijke verordening gemeente Leiden 2020 (APV)
• RV 22.0020 Wijziging legesverordening 2022
• RV 22.0038 Zienswijze Begroting 2023 - 2026 en 1e Begrotingswijzing 2023 Omgevingsdienst West Holland
• RV 22.0048 12e wijziging van de Gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst West-Holland
• RV 22.0068 Verordening tot wijziging van de Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020 - najaar 2022
• RV 22.0071 Verordening op de heffing en invordering van afvalstoffenheffing Leiden 2023
• RV 22.0074 Verordening op de heffing en invordering van binnenhavengeld Leiden 2023
• RV 22.0075 Verordening op de heffing en invordering van rioolheffing Leiden 2023

Programmabudget

BELEIDSTERREINEN
Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op de lasten en/of baten) > € 250.000.

5A Verharde openbare ruimte

In 2022 hebben we bij de lasten een voordeel van € 839.000. De onderschrijding komt o.a. door de volgende lasten:

• Onderschrijding bij conserveren, reinigen en groepsremplace van openbare verlichting (€ 110.000). Met de vaststelling van het uitvoeringsprogramma Beheer Openbare Verlichting 2022-2026 is de voorziening voor het conserveren, reinigen en groepsremplace van openbare verlichting opgeheven. De middelen zijn opgenomen in de exploitatie. Omdat er nog een restant budget op de voorziening stond, zijn de kosten van dit jaar zowel op de voorziening als de exploitatie geboekt. Hierdoor is er een onderschrijding ontstaan in de exploitatie van € 110.000. Vanaf 2023 komen uitgaven alleen ten laste van de exploitatie.
• Minder lasten bij wegmarkeringen (€ 128.000) door vertraging bij de aanbesteding.
• Minder lasten bij bewegwijzering (€ 121.000) omdat deze enkele jaren geleden allemaal zijn vervangen en tijdelijk minder onderhoud nodig hebben.
• Minder lasten bij kabels en leidingen (€ 91.000).

In 2022 hebben we bij de baten een nadeel van € 349.000. Dit komt o.a. door een nadeel van € 428.000 bij de afvalstoffenheffing. De afvalstoffenheffing komt lager uit dan geraamd door een lager aantal nieuwe woningen, een oplopend aantal adressen zonder ingeschreven bewoner en een daling van het aantal bewoners per adres. Hier tegenover staat dat ook de kosten voor afvalinzameling en afvalverwijdering lager zijn.

5B Openbaar water

In 2022 hebben we bij de lasten een nadeel van € 645.000. De overschrijding komt o.a. door de volgende last:

• Betaling van de SPUK Klimaatadaptatie (€ 661.158) aan regiogemeenten. De gemeente Leiden heeft een kassier-functie voor de regiogemeenten. Bij de lasten staan de betalingen aan de regiogemeenten en bij de baten staan de ontvangen SPUK Klimaatadaptatie (€ 661.158).

5C Openbaar groen

In 2022 hebben we bij de baten een voordeel van € 268.000. Het voordeel komt o.a. door:

• Het bomenfonds (€ 192.000). Het betreft de ontvangen gelden (waarborg) die aan de gemeente voldaan zijn voor het kappen van bomen.

5D Milieu en duurzaamheid

In 2022 hebben we bij de lasten een voordeel van € 1.098.000. De onderschrijding komt o.a. door de volgende lasten:

• Vanuit de reserve gsb middelen is er geld beschikbaar gesteld voor investeringen in de gevelsanering (€ 1.024.000). De realisatie heeft echter nog niet plaatsgevonden, dit zal naar verwachting in 2023 plaatsvinden.
• De bijdrage aan de ODWH over 2021 viel lager uit (€ 329.000). In 2022 heeft er een teruggave plaatsgevonden n.a.v. de afrekening over de bijdrage 2021.
• Overschrijding door bodem SPUK E83 historische spoedopgaven (€ -349.000). De kosten zijn in 2022 niet begroot maar zullen in 2023 wel begroot worden. De gemeente Leiden heeft voor de periode 2022-2025 van het Rijk in totaal € 558.600 toegekend gekregen voor de spoedlocaties Botermarkt/Breestraat; Rooseveltstraat 7; Herensingel 27 en voor de nazorg van voormalige stortplaats de Bult. Een deel van deze middelen zijn in 2022 besteed. Het restant moet worden besteed in 2023, 2024 en 2025. Het niet bestede bedrag moet worden teruggestort naar het rijk.

In 2022 hebben we bij de baten een voordeel van € 349.000. Het voordeel komt door:

• Niet begrote opbrengsten m.b.t. Bodem SPUK E83 historische spoedopgaven (€ 328.000)

RESERVES
Toelichting op afwijkingen Reserves > € 250.000.

Reserve gsb-middelen ISV/EZ P5

De onttrekking uit de Reserve gsb middelen is € 1.053.000 lager dan begroot. Dit komt door nieuwe budget voor de subsidie gevelsanering (€ 1.088.000). Er is minder vraag geweest naar de subsidie dan waar rekening mee was gehouden.

INVESTERINGEN

Overschrijdingen op investeringskredieten

Toelichting op investeringskredieten die zijn afgesloten met een opvallend overschot

7101614 Sponge Klimaatadap. inricht. Sumatrastr.

Voor dit krediet zijn geen bestedingen gedaan en het krediet is inmiddels afgesloten. De eerder verwachte bestedingen voor het krediet zijn in 2021 verwerkt op een regulier groen beheerproject.

Toelichting op investeringskredieten ouder dan drie jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening

7100710 verstr.groene hoofdstr. Bernardkade
Krediet moet nog open blijven staan in verband met afrondende werkzaamheden.

7100761 Laadpalen voor elektrisch vervoer

Het bedrag is gereserveerd voor laadpalen die vanwege herinrichting op onze kosten moeten worden
verplaatst; verder zijn we (eerste helft dit jaar) bezig met laadpleinen en evenementenstroom die we gaan
omzetten in laadstroom; ook zijn er particuliere initiatieven die we waarschijnlijk gaan ondersteunen. We
hebben nu ca. 290 laadpalen die moeten toegroeien naar 700 laadpalen in 2025. We moeten een fikse sprong
maken naar 1 januari 2025 en zeker in 2024 is een dekkend netwerk benodigd.

7100082 Jaarschijf vervanging verkeerslichtinstallaties

Dit krediet is voor een groot deel voor de vervanging van de verkeerslichten aan de Churchilllaan. Hier zou
ook een herinrichting plaatsvinden en zouden de werkzaamheden gecombineerd worden. Door diverse
ontwikkelingen in de omgeving van de Churchilllaan is de herinrichting echter uitgesteld.

7100749 Van der Werfpark
De planvorming en ontwerp van het Van der Werfpark is begin 2017 gestart. In 2021 zijn de meeste werkzaamheden uitgevoerd. Er zijn in 2022 enkele nazorgwerkzaamheden verricht en er is advies ingewonnen welke maatregelen we moeten nemen om de gazons te herstellen en beter weerbaar te maken voor het intensieve gebruik. Deze maatregelen worden in 2023 genomen en lopen door tot in 2024.

7100868 Bos van Bosman
Project heeft tijdelijk stil gestaan en inmiddels herstart. Het krediet is in 2022 verhoogd. Bij afronding van het project zal het krediet afgesloten worden. De uitvoeringsfase wordt dit jaar gestart, naar verwachting kan krediet in 2024 worden afgerond.

7102096 burgerinitiatieven parken
Binnen dit krediet worden “groene” investeringen vanuit burgerinitiatieven gefinancierd. Het project en daarmee gekoppelde krediet “burgerinitiatieven” loopt tot 2025.

7100105 Rhijnhof overige werkzaamheden
Het Masterplan Rhijnhof bevind zich in de afrondende fase. De laatste werkzaamheden worden in 2023 afgerond waarna het krediet wordt afgesloten.

7101010 walmuur Haarlemmertrekvaart
In december 2018 is het uitvoeringsbesluit Haarlemmerweg vastgesteld voor de reconstructie van deze weg en aanpak van deze waterkering. De verwachte oplevering van het project is begin 2025.

7101181 Noorderkwartier Oost
In 2020 is begonnen met de uitvoering van fase 1 van dit project. Voor fase 2 is einde 2021 een uitvoeringsbesluit vastgesteld. Verwachte afronding van het geheel is in de laatste helft van 2024.

7101365 Groene Hoofdstructuur
Krediet komt voort uit de nota Versterken en verbinden groen in Leiden en is gericht op het beschermen en verbeteren van de huidige kwaliteit van de Groene Hoofdstructuur. Betreffende project loopt door tot 2025. Voor het doen van investeringen die passen binnen de Groene Hoofdstructuur wordt de komende jaren het krediet ingezet.

7100873 Herontwikkeling Zeeheldenbuurt
De projecten vanuit het uitvoeringsprogramma Zeeheldenbuurt zijn gereed of in uitvoering. Een paar projecten zijn nog niet afgerond. Het krediet zal naar verwachting eind 2023 worden afgesloten.

7100617 Singelpark
In 2013 is het kaderbesluit (RV13.0098) Singelpark door de raad vastgesteld. De deelprojecten zijn gefaseerd
in uitvoeringsbesluiten aan uw raad voorgelegd en ook gefaseerd uitgevoerd. Het deelproject Lakenpark wordt in 2023 verantwoord ivm de subsidie daarna kan ook dit deelproject afgesloten worden.

7101446 wv wegen Gastw Haagweg-zuid fase 3+4, 7100925 wv rio Gasthw Haagweg-zuid fase 1+2, 7101695 wvrio Gasthw Haagweg-zuid fase 3+4

De kredieten blijven benodigd. Binnen het project Gasthuiswijk wordt zowel de riolering, als de bovengrondse inrichting vervangen. Het project is inmiddels in uitvoering. De verwachting is dat de werkzaamheden eind 2023 gereed zijn.

7100641 ren.riolering Noord.str./Oude V/WdZ, 7101247 Vervanging riolering Maresingel

Deze projecten worden naar verwachting in 2023 opgeleverd en afgesloten.

7101258 wv weg Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 1+2

Dit krediet kan nog niet worden afgesloten. Dit project is momenteel nog in uitvoering, we verwachten dat dit project in 2023 gereed is.

7101261 Bachstraat 2016, 7101263 Kort Rapenburg, 7101269 Sandifortdreef, 7101438 Turfmarkt, 7101439 Steenstraat, 7101440 Prinsessekade

Deze kredieten zijn bijdragen aan het programma Autoluwe Binnenstad. De verwachting is dat de projecten waaraan een bijdrage vanuit beheer wordt gedaan pas worden gerealiseerd nadat de herinrichting van de Langegracht is gerealiseerd. Er is momenteel geen actuele planning, in 2023 wordt wederom bekeken wat met deze kredieten wordt gedaan.

7100079 VK investeringen wegen
Dit krediet betreft een verzamelkrediet, waar jaarlijks toegekende middelen worden bijgeschreven. Vanuit dit krediet worden deelkredieten gemaakt, voor diversen projecten.

7100122 VK vervanging riolering
Dit krediet betreft een verzamelkrediet, waar jaarlijks toegekende middelen worden bijgeschreven. Vanuit dit krediet worden deelkredieten gemaakt, voor diversen projecten.

7101424 riool verv. Vogelwijk, 7101423 riool verv. Professorenwijk Oost, 7101421 riool verv. Morskwartier en 7101420 riool verv. Meerburg

Bovenstaande kredieten van de projecten zijn in de voorbereidende fase, de kredieten blijven benodigd. Naar verwachting gaat het merendeel van deze projecten in 2023 van start.

7101422 riool verv. Noorderkwartier Oost

Dit krediet blijft benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2023.

7101444 Haarlemmerweg (tennis gem grens asfalt), 7101479 Domela Nieuwenhuislaan

Deze projecten worden naar verwachting in 2023 uitgevoerd.

7101521 riolering Binnenstad Z+N, 7101527 riolering Zeeheldenbuurt

Deze kredieten blijven benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2023.

7101522 riolering Stevenshof, 7101523 riolering Merenwijk, 7101525 riolering centrumroute Langegracht

De kredieten blijven benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2023 en 2024.

7101524 riolering Stationsgebied

Dit krediet blijft benodigd. De uitvoering van de werkzaamheden vindt in 2023 plaats.

7101697 WV wegen Houtkwartier, 7101526 WV riolering Houtkwartier

De kredieten blijven benodigd. Binnen het project Houtkwartier zal er een apart hemelwaterriool worden aangelegd en wordt de bovengrondse inrichting vervangen. Inmiddels is er gestart met de uitvoeringswerkzaamheden. De verwachting is dat de werkzaamheden medio 2023 afgerond zijn.

7101597 maatregelen Stationspleintunnel
Project is in voorbereiding. De verwachte uitvoering is in 2024. Dit krediet blijft daarom benodigd.

7101603 riolering Leiden Bio Science

Dit krediet blijft benodigd. De afronding van dit project verwachten wij in 2024.

7101629 riolering Voorschoterweg

Dit krediet blijft benodigd. De afronding van dit project verwachten wij in 2024.

7101779 riolering Fortuinwijk Boshuizen
Dit project bevindt zich nu in de voorbereidende fase. Dit krediet blijft daarom benodigd.

7102009 riolering Schipholweg
Dit project is momenteel in uitvoering. De afronding van dit project verwachten wij in 2024.

7102017 herinirichting Churchilllaan
Dit is een project die momenteel in voorbereiding is. Datum gereed is nog onbekend.

7102170 Kanaalweg Oost
Dit project gaat in uitvoering in 2023. Het betreft een vervangingsopgave voor de Kanaalweg.

7102187 WV wegen Hart van Meerburg
Dit project is momenteel in voorbereiding. Verwachte uitvoering is in 2024.

7100120 milieustraat
Dit krediet blijft benodigd. In 2023 worden de werkzaamheden naar verwachting afgerond.

7100799 Openbare ruimte Lammermarkt
Begin 2023 wordt ervoor gezorgd dat er geen vuil maar onder het bankje kan komen dat om de vluchtroute heen is gebouwd. Daarmee is dit project afgerond en kan het daarna worden afgesloten.

7101442 Noordeinde
In 2022 zijn er diverse onderzoeken gedaan voordat met het ontwerp verder kon worden gegaan en is er gewerkt aan het definitief ontwerp. In 2023 wordt het uitvoeringsbesluit voorgelegd en in 2024 zal naar verwachting gestart kunnen worden met de uitvoering.

7100097 ontsl.weg+brug Poelgeest-Trekvaartplein
In 2022 zijn de uitvoeringswerkzaaheden gestart voor de realisatie van Poelgeestbrug. De verwachting is dat de brug en onsluiting eind 2023 worden opgeleverd. Het krediet blijft benodigd.

7101539 FPDS Kruisp.Hoge Rijndijk-W vd Madeweg
Het krediet is benodigd voor de herinrichting van het kruispunt hoge Rijndijk en de Willem van de Madeweg. De voorbereiden werkzaamheden voor de herinrichting van het kruispunt zijn parallel opgestart met het initiatief van de her ontwikkeling van Rhijnvreugd. De definitieve herinrichting zal plaatsvinden eind 2026.