Ontwikkelingen in 2023

Met de verstedelijksopgave neemt de druk op de stad toe. Om Leiden leefbaar te houden wordt de openbare ruimte steeds belangrijker. Het beheren van de openbare ruimte, oftewel een schone, hele en veilige openbare ruimte, is hierin belangrijk. Maar daarnaast moeten we de komende jaren ook belangrijke keuzes maken in ruimtegebruik. Klimaatverandering en toenemende extremen in het weer vragen samen met de teruglopende biodiversiteit dat we in diezelfde openbare ruimte vergroenen, verduurzamen en klimaatadaptieve maatregelen doorvoeren.

Aanpassen van de stad aan het veranderende klimaat

Om de stad aan te passen aan het veranderende klimaat is in 2023 het nieuwe Uitvoeringsprogramma "Leiden biodivers en klimaatbestendig 2023-2026" vastgesteld. Hierin staan de inspanningen voor de komende jaren opgenomen. De ambitie is om in 2050 een klimaatbestendige stad te zijn, waarbij Leiden zichtbaar groener is geworden en de biodiversiteit is versterkt. De aanpak is enerzijds verder onderzoek naar de gevolgen van het veranderende klimaat voor Leiden en anderzijds tegelijkertijd ook al concrete resultaten hiervoor in de stad te realiseren. In dit kader is in 2023 ook het Integraal Waterketenprogramma 2024-2028 vastgesteld. Een regionaal plan waarin de waterketenpartners uit de Leidse Regio inclusief Rijnland en Dunea gezamenlijk hebben vastgelegd welke activiteiten de komende 5 jaar worden uitgevoerd.
De Duurzame Wijkvernieuwingen zijn belangrijke projecten om de openbare ruimte aan te passen aan het veranderende klimaat. De werkzaamheden aan het riool combineren we met klimaatadaptieve maatregelen, het toevoegen van meer groen en het versterken van de biodiversiteit. Gelijktijdig maken we de ondergrondse infrastructuur gereed voor de energietransitie. Daarmee vergroten we op korte termijn de leefbaarheid en besparen we straks kosten. De voortgang verloopt voorspoedig. In 2023 zijn de werkzaamheden in de Gasthuiswijk en het Houtkwartier Oost afgerond en is gestart met de werkzaamheden in het Noorderkwartier Oost fase 2, de Professorenwijk-Oost fase 1 en de Vogelwijk. Ook is een flink aantal wijken in voorbereiding of is het aanbestedingstraject in 2023 opgestart. Dit zijn de Raadsherenbuurt, Hoge Mors fase 1 en 2, Professorenwijk-Oost fase 2, Gasthuiswijk-Haagweg-Zuid fase 2,3,4 en Meerburg.
In 2023 zijn ook de richtlijnen Klimaatadaptief Bouwen van de Provincie Zuid Holland in Leiden vastgesteld. Hiermee geven we richtlijnen mee aan initiatiefnemers van bouwprojecten om klimaatadaptatie mee te nemen hun projecten.

Realiseren van een Groen-Blauw Raamwerk

Ook met het realiseren van een robuust Groen-Blauw Raamwerk werken we aan een aantrekkelijke en leefbare stad om in te wonen, te werken, leren en recreëren. In 2023 zijn we gestart met het verder uitwerken van dit stadsbrede thema binnen het kader van de Omgevingswet. Naast het Singelpark (de eerste groene ring) wordt een Tweede Groene Ring gerealiseerd. Groene routes verbinden deze beide ringen met elkaar en met het groen in en buiten de stad. De bedoeling is dat iedereen op korte afstand van de woning een groene route heeft voor ommetjes, om te sporten, of naar een park of naar het buitengebied te gaan.
Voor de uitwerking van de Tweede Groene Ring heeft het college van B&W een procesaanpak vastgesteld. Deze aanpak is in juni 2023 met verschillende partners uit de stad besproken. In 2023 is de Singelparkroute versterkt bij de begraafplaats Zijlpoort en is het uitvoeringsbesluit genomen voor de Jan van Houtkade.
Naast grootschalige vergroening van de stad ondersteunen we juist ook de kleinschalige initiatieven in de buurten. In 2023 is er vanuit de Groene Kansenkaart op een aantal locaties vergroend. Het gaat om de Agrippinastraat (noordelijk deel), Flevoweg, Oostdwarsgracht en tussen Zuster Reichertstraat 42 en 44 (ganzenplek). Via Samen aan de Slag zijn er in 2023 weer 372 nieuwe convenanten voor geveltuintjes en boomspiegels afgesloten. Als onderdeel van Samen aan de Slag is in 2023 ook de Leidse Kweektuin geopend. Hierdoor kunnen we nu eigen gekweekt plantgoed aanplanten in de geveltuintjes.
Bomen zijn belangrijk voor een gezond leefklimaat in de stad en leveren een belangrijke bijdrage aan klimaatadaptatie en schaduw. We planten daarom jaarlijks extra bomen in de stad. In het plantseizoen 2023-2024 zijn circa negentig extra bomen aangeplant, waaronder zeven in de binnenstad. Ook is de Verordening Fysieke Leefomgeving onderdeel houtopstanden (waaronder bomen) herzien en vastgesteld. Het gaat hierbij vooral om het eenvoudiger maken van de procedure en het verbeteren van de regels rond Beheerkap. Het vervangen van zieke en kwarrende bomen gaat daardoor minder tijd kosten en dit komt de kwaliteit van het gehele bomenbestand ten goede.
Om de verbindingen vanuit de stad naar het buitengebied te realiseren en de landschappen rondom Leiden te versterken, werken we samen met de omliggende gemeenten, Provincie Zuid Holland en Rijksoverheid in verschillende verbanden.
Vanuit de Landschapstafel Duin Horst & Weide is bijgedragen aan het Zuid-Hollands Programma Landelijk gebied met als doel middelen te claimen voor het verbeteren van de waterkwaliteit, voor verbetering van de natuur, terugbrengen stikstofuitstoot en klimaatmaatregelen.
De samenwerking met Katwijk en de andere gemeenten op de stedelijke as is voortgezet en heeft geleid tot een gezamenlijke visie op de stedelijke as Katwijk-Leiden met verschillende regionale projecten (het Blauwe boekje).
Met de gemeenten in Holland Rijnland wordt samengewerkt aan een Regionale Investerings Agenda, waarmee projecten als de Tweede Groene Ring en andere groene, energie-, mobiliteits- en recreatie projecten gerealiseerd kunnen worden.

Versterken van de biodiversiteit

Het versterken van de biodiversiteit en daarmee natuurinclusief inrichten en beheren van de stad zien we als één van onze belangrijke opgaven. We willen de zeven belangrijke leefgebieden (straat- en muurvegetatie, water- en oevermilieu, kruidenrijk grasland, struwelen en zoombegroeiing, bosplantsoen, bebouwing en weidegebied) in de stad versterken. In 2023 zijn we een communicatiecampagne “ZZZoek de zeven soorten” gestart om bewoners meer uit te leggen over de zeven verschillende leefgebieden in de stad en waarom we de biodiversiteit daar willen versterken.
In 2023 is samen met het Hoogheemraadschap van Rijnland gestart met de verdere uitwerking van de strategie voor verbetering van de waterkwaliteit. Hierbij wordt ook gekeken naar water en bodem sturend. Bij de Zwartemeerlaan is een natuurvriendelijke oever aangelegd om het leefgebied voor onder andere de Bloedrode Heidelibel te versterken.
Voor het herstel van natuurwaarden in het zuidelijke deel van de Oostvlietpolder (Vogelhoff) zijn middelen beschikbaar gesteld. In 2023 zijn de voorbereidingen gestart. Met de uitvoering van een groot deel van de werkzaamheden kunnen we echter pas starten als de werkzaamheden van WarmtelinQ in hetzelfde deel van de Oostvlietpolder zijn afgerond. Over de planning voeren we gesprekken met de Gasunie. Verder zijn door de provincie voorbereidingen getroffen om een dierenvoedselbos te realiseren in een deel van de Oostvlietpolder dat grenst aan de Europaweg. Dit bos is bedoeld ter compensatie van de werkzaamheden aan de Europaweg. Dit dierenvoedselbos (beheerd door een stichting) sluit aan op de faunapassage die onder de Europaweg wordt aangelegd en op andere groenmaatregelen langs de Europaweg.
Eind 2023 is de onderzoeksaanpak van het (meerjarige) landelijke onderzoek naar de invloed van (straat)verlichting op biodiversiteit vastgesteld. In 2023 is voorbereidend werk verricht voor een nieuw beleidsplan openbare verlichting. Het idee is om naast verkeersveiligheid, sociale veiligheid ook donkerte als belangrijke waarde in het verlichtingsbeleid op te nemen. Hiervoor is een langer traject van testen en onderzoeken noodzakelijk om tot een nieuw gewogen beleid te komen.

Beheren van de openbare ruimte

In 2023 is gewerkt aan een leefbare, schone, groene, goed bereikbare en aantrekkelijke leefomgeving. Zodat deze voldoet aan de vastgestelde kwaliteitsniveaus en functies voor een schone en hele openbare ruimte en bijdraagt aan een inclusieve en toegankelijke stad.
Er zijn verschillende parken gerenoveerd. De renovatie van Polderpark Cronesteyn is in 2023 voortgezet, evenals de werkzaamheden in het Van der Werfpark om het grasveld te verbeteren. Daarnaast zijn er voorbereidingen getroffen voor groot onderhoud in het Bos van Bosman, het Hooghkamerpark en de vervanging van een versleten knuppelpad (houten vlonderpad) in park Matilo.
De historische bruggen in Leiden zijn vanaf medio 2023 weer in hun oorspronkelijke historische kleuren geschilderd. Door de bruggen in historische kleuren te schilderen, winnen de bruggen aan betekenis, identiteit en aan zeggingskracht. Ook leveren zij een zichtbare bijdrage aan de geschiedenis en historische gelaagdheid van Leiden. Dit is budgetneutraal uitgevoerd.
Bij het levensduur verlengend onderhoud van de walmuren in de binnenstad wordt de groeiplaatsverbetering van bomen langs de grachten meegenomen. We gaan na hoe de boomspiegel verruimd kan worden en de groeiplaats verbeterd kan worden. De bomen krijgen zo meer ruimte en kunnen dieper wortelen wat toekomstige schade aan de kade (bij stormen) kan voorkomen. Bijkomend voordeel is dat bomen dan makkelijker kunnen doorgroeien naar een boom met groot kroonvolume. Dit helpt weer om hittestress te beperken. Ook onderzoeken we (pilot) hoe het onderwaterleven te verbeteren. Bijvoorbeeld door het aanbrengen van onderwaterriffen (rifblokken) op de waterlijn en op de waterbodem.
In 2022 werd de vereiste beeldkwaliteit CROW voor straatmeubilair niet gehaald (een C in plaats van een B). In 2023 is daarom als pilot in de 4 slecht scorende wijken extra inzet gepleegd, met als resultaat dat straatmeubilair weer de vereiste beeldkwaliteit B kreeg.
Beheerwerkzaamheden en archeologisch onderzoek gaan soms heel goed samen. Bijvoorbeeld bij de in 2023 uitgevoerde vervanging van de pompput van de Visfontein. Het tegelijkertijd uitgevoerde archeologisch onderzoek van de uitgegraven grond door de Archeologische Vereniging Rijnstreek heeft leuke vondsten opgeleverd.

Dierenwelzijn

Eind 2023 zijn de eerste voorbereidingen getroffen voor de actualisatie van het dierenbeleid in 2024. Verder is in mei in Leidse kranten en op sociale media aandacht besteed aan waarom er een voederverbod voor vogels geldt op specifieke plekken in Leiden. Ook was er aandacht voor de Dierenambulance-Vogelasiel en is het deze organisatie gelukt om financiële ondersteuning te krijgen van de acht gemeenten in de regio. Daarnaast zijn er eind 2023 extra bomen besteld voor verschillende dierenweides en kinderboerderij Merenwijk. Deze bomen kunnen op hete dagen voor extra schaduwplekken voor de dieren zorgen. De bomen worden begin 2024 geplant.

Handhaving gebruik openbare ruimte en openbaar water

In 2023 is vanuit handhaving veel aandacht uitgegaan naar de vier handhavingsprioriteiten, namelijk overlast van afval, jeugdoverlast, overlast van weesfietsen en overlast op het water. Zo is er projectmatig gewerkt aan het terugdringen van het aantal afvalhotspots en zijn een recordaantal wrakfietsen uit de stad verwijderd. Met zo’n 60 vaardiensten was Handhaving in de zomer ook veel op het water te vinden. Handhaving heeft over de hele stad ingezet op jeugd en jeugdboa’s zijn zoveel mogelijk op straat geweest in wijken waar de overlast toenam. Behalve de inzet op de prioriteiten heeft Handhaving ook op veel andere terreinen goede resultaten behaald. Een uitgebreid overzicht van de resultaten van Handhaving is terug te vinden in het Jaarverslag 2023.

Geluidsanering

De Omgevingsdienst heeft zich ingezet voor het verkrijgen van subsidie voor het aanbrengen van geluid reducerend wegdek op de Langegracht. De gemeente heeft € 28.800 subsidie ontvangen vanwege de geluidreductie op de daarlangs gelegen saneringswoningen.

Beleidsterrein 5A Verharde openbare ruimte

Toelichting op prestaties

5A1.2 Beheren openbare ruimte

Zoals ook bij de 2^e voortgangsrapportage is gemeld, is het vervangingsonderhoud aan de Zoeterwoudsesingel niet in uitvoering gebracht. We onderzoeken of het haalbaar is er een Singelparkproject van te maken. Er wordt bekeken welke middelen nodig zijn om de ruimtelijke kwaliteit te vergroten en de openbare ruimte in te richten conform het beeldkwaliteitsplan voor het Singelpark. Deze verkenning loopt tot medio 2024. Groot onderhoud aan met name Binnenstad-Zuid is nog niet gereed en loopt nog door in 2024.

5A1.4 Beheren contracten buitenreclame

De huurovereenkomst van de digitale reclamemast langs de A4 is succesvol aanbesteed en gegund.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5B Openbaar water

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5C Openbaar groen

Toelichting op prestaties

5C1.3 Beheren openbaar groen

Naar aanleiding van gewijzigde Verordening van de fysieke leefomgeving – onderdeel houtopstanden waaronder bomen, wordt er hard gewerkt aan verbeteren van de kwaliteit van het bomenbestand. In 2023 constateerden we dat mede hierdoor de druk op het groenonderhoud steeds groter wordt. Om hier het hoofd aan te bieden, laten we de bomen nu door een aannemer planten. Zo ontstaat meer capaciteit voor de benodigde snoeiwerkzaamheden. De bomen worden daardoor nu in februari/begin maart geplant in plaats van november/december. Dit heeft geen gevolgen voor de groei van de bomen.

5C1.5 Aanleggen Singelpark

In het beleidsakkoord “Samen leven in Leiden” zijn geen nieuwe investeringsmiddelen beschikbaar gesteld voor het Singelpark. Hierdoor is eind 2023 de overkoepelende projectsturing op het Singelpark beëindigd. De gemeentelijke organisatie is aangepast van een proactieve projectorganisatie (gericht op het realiseren van eigen projecten) naar gemeentelijk accountmanagement, gericht op uitvoering van de lopende projecten, kwaliteitsbewaking, samenwerking met de Vrienden van het Singelpark, invulling van het publiek beheer en voor het signaleren van kansen (werk met werk) voor nieuwe projecten.

* Het betreft niet alleen het aantal waargenomen soorten flora en fauna. Er zitten ook schimmels, wieren, algen en korstmossen tussen, alle niet behorende tot de flora / fauna.
** Gegevens t/m januari 2024, het kan zijn dat er nog waarnemingen over 2023 worden doorgegeven.
*** Zoals toegelicht bij de groenrapportage 2021 wordt voor deze indicator het beheersysteem Geovisia van de gemeente gebruikt. Het betreft het groenareaal in eigendom van de gemeente.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5D Milieu en duurzaamheid

Verbonden partijen

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

*) Dit betreft in beide jaren de tunnelmond van de Willem de Zwijgerlaan bij de Kooilaan. Uit de gegevens van de monitoringsronde 2023 volgt dat de gemiddelde waarde rond de tunnelmond 36,3 ug/m³ is. Vanaf de monitoringsronde 2022 zijn de tunnelfactoren opnieuw bepaald en zijn daar waar nodig wegvakken aangepast naar de huidige situatie. Het toepassen van de rekenregels voor tunnels in het rekenmodel is een "worst case" benadering. 

Beleidsterrein 5E Klimaatadaptatie

Kaderstellende beleidsstukken

In 2023 zijn de volgende kaderstellende beleidsstukken vastgesteld:

• RV 22.0086 Aanbevelingen Rekenkamercommissie Leiden Leiderdorp rapport 'Beleid en beheer van de riolering'
• RV 22.0094 Uitvoeringsbesluit Openbare Ruimte Indoor Sportcentrum (ISC)
• RV 23.0003 Wensen en bedenkingen Uitvoeringsprogramma 2023 Handhaving openbare ruimte
• RV 23.0013 Kaderbesluit Duurzame wijkvernieuwing Hart van Meerburg
• RV 23.0019 Uitvoeringsbesluit Duurzame wijkvernieuwing Raadsherenbuurt fase 2
• RV 23.0030 Zienswijze Begroting 2024 en Meerjarenraming 2025-2027 Omgevingsdienst West-Holland
• RV 23.0032 Uitvoeringsbesluit duurzame wijkvernieuwing Hoge Mors (fase 2 en 3)
• RV 23.0040 Uitvoeringsbesluit openbare ruimte Sportpark De Vliet
• RV 23.0042 Aanbevelingen onderzoek 'Overig groen' of stadsnatuur? (Rekenkamercommissie Leiden-Leiderdorp)
• RV 23.0060 Verordening tot wijziging van de Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020 -- najaar 2023 (m.b.t. reclame, overlast fietsen en terrassen)
• RV 23.0064 Uitvoeringsbesluit Jan van Houtkade/Koepoortsbrug
• RV 23.0066 Agenda Autoluwe Binnenstad - Herinrichting openbare ruimte Noordeinde
• RV 23.0076 Uitvoeringsbesluit Professorenwijk-Oost fase 2
• RV 23.0085 Verordening tot wijziging van de Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020 - najaar 2023 (mb.t. houtopstanden - bomen)
• RV 23.0107 Verordening afvoer hemelwater en grondwater Gemeente Leiden 2023
• RV 23.0114 Regionale nota bodembeheer en oplegnotitie
• RV 23.0117 13de wijziging Gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst West-Holland
• RV 23.0127 Vaststellen Integraal Waterketenprogramma 2024-2028 Leidse Regio

Programmabudget

BELEIDSTERREINEN
Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op de lasten en/of baten) > € 250.000.

5A Verharde openbare ruimte
Binnen beleidsterrein 'Verharde openbare ruimte' is op de lasten sprake van een voordeel van afgerond € 1,4 miljoen. Dit voordeel komt o.a. door:

• Lagere afvalverwerkingskosten (€ 226.000) door het grondstoffenbeleid dat inzet op betere afvalscheiding en meer preventie.
• Minder uitgaven bij herstel sleuven na werkzaamheden voor kabels en Leidingen (€ 152.000). Bij deze werkzaamheden zijn we afhankelijk van nutspartijen waardoor we niet volledig kunnen bijsturen.
• Minder inspectiekosten bij kunstwerken en Wegen (€ 168.000). Bij kunstwerken waren er kosten gereserveerd voor onderzoek die uiteindelijk niet hebben plaatsgevonden (€ 76.000) en bij wegen was er minder noodzaak tot onderzoek (€92.000).
• De gemeentelijke heffingen, zoals OZB, zijn dit jaar niet altijd volledig doorbelast naar de betreffende prestaties door onduidelijkheid over de objectomschrijving op de verzamelfactuur van de BSGR. Hierdoor is bij de openbare verharding een voordeel ontstaan van € 130.000 (in programma 6 betekent dit een nadeel van hetzelfde bedrag).
• Lagere lasten bij het realiseren van een Verticaal Kabels en Leidingensysteem (€ 290.000). Vanuit een aantal gemeenten en een tweetal deelnemende partijen hebben we een bijdrage ontvangen voor het realiseren van een Verticaal Kabels en Leidingensysteem. In 2023 vielen de kosten lager uit omdat de voorbereiding meer tijd heeft gevraagd door een intensieve samenwerking met de stakeholders. De baten in 2023 zijn hierdoor ook lager dan begroot. Op totaal niveau (baten en lasten gesaldeerd) is het resultaat budgetneutraal.

Op de baten is een nadeel van € 438.000. Dit nadeel komt o.a. door:

• Lagere opbrengst papier als gevolg van marktontwikkeling (€ 180.000).
• Minder baten vanuit de afvalstofheffing (€ 230.000) door teruggaven van belasting van voorgaande jaren.
• Minder baten bij het realiseren van een Verticaal Kabels en Leidingensysteem (€ 290.000). Bij de lasten staat dit onderwerp toegelicht.

5B Openbaar water
Binnen het beleidsterrein 'Openbaar water' is er op de lasten sprake van een voordeel van € 884.000. Het voordeel komt o.a. door de Specifieke Uitkering (SPUK) Klimaatadaptatie (€ 662.000). De gemeente Leiden heeft een kassier-functie voor de regiogemeenten voor de SPUK Klimaatadaptatie. In 2022 is € 662.000 betaald en verantwoord als last voor SPUK Klimaatadaptatie aan regiogemeenten. Deze bedragen zijn door de regiogemeenten niet uitgegeven waardoor deze bedragen nu als vooruitbetaalde post op de balans zijn opgenomen, dit resulteert in een voordeel bij de last. Hier staat geen budget tegenover.

Op de baten is een nadeel van € 981.000. Dit nadeel komt o.a. door:

• De SPUK Klimaatadaptatie (€ 662.000). De gemeente Leiden heeft een kassier-functie voor de regiogemeenten voor de SPUK Klimaatadaptatie. Hierdoor vind de correctie bij de lasten ook plaats bij de baten omdat deze per saldo nul is.
• Minder baten rioolheffing (€ 403.000). Dit komt met name door een lager waterverbruik bij bedrijven.

5C Openbaar groen
Binnen beleidsterrein 'openbaar groen' is op de lasten een nadeel van € 120.000. Dit nadeel komt o.a. door:

• Een nadeel bij het kappen van bomen (€ 909.000). Het betreft een storting in het Bomenfonds die nooit wordt begroot. Bij de baten hebben we hierdoor we een voordeel omdat de ontvangen gelden (waarborg) hier binnen komen.
• Een nadeel bij de lasten voor polderpark Cronesteyn (€ 291.000). Door een subsidie vanuit de provincie voor polderpark Cronesteyn van € 291.000, zijn de extra uitgaven hier terecht gekomen. De subsidie is terecht gekomen bij de baten.
• Een voordeel bij diverse lasten bij het beheren van het openbaar groen (€ 488.000). Zoals groenbeheer, beheer openbare speelplaatsen, beheerskosten klimaatadaptieve maatregelen en objecten begraafplaats Groenesteeg.
• Een voordeel van € 310.000 doordat diverse groenprojecten pas later gerealiseerd konden worden zoals Park Levendaal en diverse boomplant projecten. In 2023 zijn bedragen uit de reserve Bomenfonds gehaald voor diverse projecten zoals de pilot babyboom en extra bomen binnenstad. In 2023 is gebleken dat het niet haalbaar was om voor al deze middelen bomen te planten.
• Een voordeel op investeringen groenvoorziening (€ 104.000). Het betreft de werkzaamheden voor het Masterplan Rhijnhof, die zich bevindt in de afrondende fase. De laatste werkzaamheden worden in 2024 afgerond. Hierdoor is het budget van 2023 niet volledig benut.
  
  Binnen beleidsterrein 'openbaar groen' is op de baten een voordeel van afgerond € 1,2 miljoen. Dit voordeel komt o.a. door:

• De ontvangen gelden (waarborg) vanuit het bomenfonds (€ 841.000). Het betrof de ontvangen gelden die aan de gemeente voldaan zijn voor het kappen van bomen. Deze baten worden nooit begroot waardoor hier een voordeel ontstaat.
• Een subsidie vanuit de provincie voor polderpark Cronesteyn (€ 291.000). Deze subsidie en bijhorende kosten waren niet begroot. De uitgaven voor deze subsidie zijn bij de lasten terechtgekomen.
  

5D Milieu en duurzaamheid
Binnen beleidsterrein 'Milieu en duurzaamheid' is op de lasten sprake van een voordeel van € 288.000. Dit komt o.a. door de bijdrage aan de Omgevingsdienst West-Holland (ODWH) van 2022 die bij afrekening € 163.000 lager is uitgevallen. Dit bedrag is in 2023 terug ontvangen.

RESERVES
Toelichting op afwijkingen Reserves > € 250.000.

Reserve bomenfonds

De onttrekking is € 275.000 lager dan begroot. Voor de projecten “Groene kansenkaart” is € 108.000 minder onttrokken in 2023 en “versterking bomenbestand begraafplaats Rhijnhof” is € 90.000 niet in 2023 onttrokken. Daarnaast is er voor kansrijke locaties, babyboom en binnenstad € 77.000 niet in 2023 onttrokken. Voor deze projecten geldt dat deze momenteel nog in uitvoering zijn. Na afronding zullen deze bedragen alsnog uit de reserve onttrokken worden.

INVESTERINGEN

Overschrijdingen op investeringskredieten

7102209 Singelpark overall 3e fase
De overkoepelende werkzaamheden Singelpark zijn in 2023 overgedragen vanuit het project aan de afdelingen binnen Leiden. Deze overdracht is 2 maanden later dan gepland uitgevoerd waarbij een kleine overschrijding is ontstaan. Het krediet is afgesloten.

7101860 Singelpark – Energiepark
Doordat het krediet niet tijdig is opgehoogd is de huidige overschrijding ontstaan. Met de 2e technische wijziging 2024 wordt uit het meerjarig investeringsplan aanvullend krediet aangevraagd waardoor het tekort wordt opgeheven en er voldoende krediet is om verder te werken aan het project.

Toelichting op investeringskredieten die worden afgesloten met een opvallend overschot

7101714 Schakelsysteem openbare verlichting
Dit krediet was aangevraagd in 2020 voor de aanschaf van een nieuw schakelsysteem voor de eigen openbare verlichtingskasten in verband met het stopzetten van het toonfrequent-signaal signaal van de netbeheerder. Om hier op tijd te anticiperen zijn nu schakelklokken ingebouwd in de openbare verlichtingskasten. Dit functioneert naar behoren en daardoor is de aanschaf van het nieuw systeem niet doorgezet. In totaal gaat het om € 158.000.

Toelichting op investeringskredieten ouder dan drie jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening

7100122 VK vervanging riolering
Dit krediet betreft een verzamelkrediet, waar jaarlijks toegekende middelen worden bijgeschreven. Vanuit dit krediet worden deelkredieten gemaakt, voor diverse projecten.

7100641 renovatie riolering Noord.str./Oude V/WdZ
Deze projecten worden naar verwachting in het tweede kwartaal 2024 opgeleverd en afgesloten.

7100710 verstr.groene hoofdstr. Bernardkade
Dit krediet moet nog open blijven staan, want de werkzaamheden starten met enkele jaren vertraging in 2024.

7100925 Wijkvervanging riolering Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 1+2 en 7101258 Wijkvervanving wegen Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 1+2
De werkzaamheden voor fase 1 worden afgerond in het eerste kwartaal van 2024, de uitvoeringswerkzaamheden voor fase 2 zullen starten in het 4de kwartaal van 2024 en lopen door tot eind 2025. De kredieten blijven benodigd.

7101247 Vervanging riolering Maresingel
Dit krediet blijft benodigd. De afronding van dit project verwachten wij in 2024.

7101695 Wijkvervanging riolering Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 3+4, 7101446 Wijkvervanving wegen Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 3+4

De wijkvernieuwingsprojecten Gasthuiswijk-Haagweg-Zuid fase 3 en 4 worden momenteel voorbereid. De start van de uitvoering is gepland vanaf het eerste kwartaal van 2025. De kredieten blijven benodigd.

7101424 Vervanging riool Vogelwijk
Voor het project wijkvernieuwing Vogelwijk worden de werkzaamheden afgerond in het vierde kwartaal van 2024. De werkzaamheden van de Raadsherenbuurt staan gepland vanaf het vierde kwartaal 2024. Het krediet blijft benodigd.

7101420 Vervanging riool Meerburg, 7102187 Wijkvervanging wegen Hart van Meerburg
Het wijkvernieuwingsproject Hart van Meerburg is momenteel in voorbereiding. De verwachte aanvang van uitvoering start in het 3e kwartaal van 2025. Het krediet blijft benodigd.

7101421 Vervanging riool Morskwartier
Voor het project wijkvernieuwing Hoge Mors fase 1 en 2 worden de werkzaamheden voor fase 1 afgerond in het vierde kwartaal van 2024. De werkzaamheden van fase 2 staan gepland vanaf het eerste kwartaal 2025. Het krediet blijft benodigd.

7101423 Vervanging riool Professorenwijk Oost
Voor het project wijkvernieuwing professorenwijk fase 1 en 2 worden de werkzaamheden voor fase 1 afgerond in het tweede kwartaal van 2024. De werkzaamheden van fase 2 staan gepland vanaf het derde kwartaal 2024. Het krediet blijft benodigd.

7101697 Wijkvervanging wegen Houtkwartier, 7101526 Wijkvervanging riolering Houtkwartier
Voor het project wijkvernieuwing houtkwartier worden de laatste werkzaamheden afgerond in het eerste kwartaal van 2024. Het krediet blijft benodigd.

7102358 Wijkvervanging riolering Fortuinwijk Noord, 7102357 Wijkvervanging riolering Fortuinwijk Zuid, 7102356 Wijkvervanging riolering Boshuizen, 7101779 riolering Fortuinwijk Boshuizen
De wijkvernieuwingsprojecten Fortuinwijk Noord, Zuid en Boshuizen zijn momenteel in voorbereiding. Verwachte aanvang van uitvoering zal starten medio 2026. De kredieten blijven benodigd.

7101597 Maatregelen Stationspleintunnel
Krediet blijft benodigd, de renovatiewerkzaamheden aan de stationspleintunnel staan gepland in het tweede kwartaal van 2024. Afhankelijk van beschikbaarheid van een uitvoerende partij kan dit verschuiven naar 2025.

7101539 FPDS Kruisp.Hoge Rijndijk-W vd Madeweg
Het krediet is benodigd voor de herinrichting van het kruispunt hoge Rijndijk en de Willem van de Madeweg. De voorbereiden werkzaamheden voor de herinrichting van het kruispunt zijn parallel opgestart met het initiatief van de herontwikkeling van Rhijnvreugd. De definitieve herinrichting is afhankelijk van de voortgang van de ontwikkelingen in Rhijnvreugd en zal volgens huidige inzichten gefaseerd plaatsvinden eind 2026.

7100097 Ontsluiting weg + brug Poelgeest-Trekvaartplein
In 2022 zijn de uitvoeringswerkzaamheden gestart voor de realisatie van Poelgeestbrug. De oplevering van het werk met de aannemer staat gepland in het 2e kwartaal van 2024, waarna nog de onderhoudsperiode 6 maanden en de overdracht naar de beheerder moet worden afgerond. Het krediet blijft benodigd.

7102096 burgerinitiatieven parken
Binnen dit krediet worden “groene” investeringen vanuit burgerinitiatieven gefinancierd. Het project en daarmee gekoppelde krediet “burgerinitiatieven” loopt tot 2025.

7101365 Groene Hoofdstructuur
Krediet komt voort uit de nota Versterken en verbinden groen in Leiden en is gericht op het beschermen en verbeteren van de huidige kwaliteit van de Groene Hoofdstructuur. Betreffende project loopt door tot 2030. Voor het doen van investeringen die passen binnen de Groene Hoofdstructuur wordt de komende jaren het krediet ingezet.

7100749 Van der Werfpark
De planvorming en ontwerp van het Van der Werfpark is begin 2017 gestart. In 2021 zijn de meeste werkzaamheden uitgevoerd. Er zijn in 2022 enkele nazorgwerkzaamheden verricht en er is advies ingewonnen welke maatregelen we moeten nemen om de gazons te herstellen en beter weerbaar te maken voor het intensieve gebruik. Deze maatregelen worden in 2023 genomen en lopen door tot in 2024.

7100868 Bos van Bosman
Project heeft tijdelijk stil gestaan en inmiddels herstart. Het krediet is in 2022 verhoogd. Bij afronding van het project zal het krediet afgesloten worden. De uitvoeringsfase is in 2023 gestart, naar verwachting kan krediet in 2024 worden afgerond.

7101422 Vervanging riool Noorderkwartier Oost
Dit krediet blijft benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2025.

7101521 riolering Binnenstad Z+N, 7101523 riolering Merenwijk, 7101524 riolering Stationsgebied
Deze kredieten blijven benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2027.

7101522 riolering Stevenshof
Dit krediet blijft benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2025.

7101525 riolering centrumroute Langegracht
Dit krediet blijft benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2024.

7101527 riolering Zeeheldenbuurt
Dit krediet blijft benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2024.

7101603 riolering Leiden Bio Science Park, 7101629 riolering Voorschoterweg
Deze kredieten blijven benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2025.

7102009 riolering Schipholweg
Dit krediet blijft benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2025.

7100079 VK investeringen wegen
Dit krediet betreft een verzamelkrediet, waar jaarlijks toegekende middelen worden bijgeschreven. Vanuit dit krediet worden deelkredieten gemaakt, voor diverse projecten.

7101261 Bachstraat 2016
Deze werkzaamheden zijn in de afronddende fase. Voornamelijk nazorgwerkzaamheden. De verwachte afronding is in het 2e kwartaal van 2024.

7101263 Kort Rapenburg, 7101269 Sandifortdreef, 7101438 Turfmarkt, 7101439 Steenstraat, 7101440 Prinsessekade
Deze kredieten zijn bijdragen aan het programma Autoluwe Binnenstad. De verwachting is dat de projecten waaraan een bijdrage vanuit beheer wordt gedaan pas later worden gerealiseerd. Er is momenteel geen actuele planning, in 2024 wordt wederom bekeken wat met deze kredieten wordt gedaan.

7101444 Haarlemmerweg (tennis gem grens asfalt)
Dit project wordt naar verwachting in 2024 uitgevoerd.

7101479 Domela Nieuwenhuislaan
Dit project wordt in 2024 uitgevoerd.

7102017 Herinrichting Churchilllaan
De verwachting is dat de projecten waaraan een bijdrage vanuit beheer wordt gedaan pas later worden gerealiseerd. Er is momenteel geen actuele planning, in 2024 wordt wederom bekeken wat met deze kredieten wordt gedaan.

7102170 Kanaalweg Oost
Dit project gaat in uitvoering in 2024. Het betreft een vervangingsopgave voor de Kanaalweg.

7102203 Zoeterwoudsesingel
Dit jaar wordt bekeken of er een (Singelpark) project van gemaakt kan worden. Dit is bepalend voor het moment van uitvoeren. In 2024 wordt wederom bekeken wat met dit kredieten wordt gedaan (project of vervangingsonderhoud).

7102332 Herinrichting Hoge Rijndijk
De verwachting is dat de projecten waaraan een bijdrage vanuit beheer wordt gedaan pas later worden gerealiseerd. Er is momenteel geen actuele planning, in 2024 wordt wederom bekeken wat met deze kredieten wordt gedaan.

7101181 Noorderkwartier Oost
In 2020 is begonnen met de uitvoering van fase 1 van dit project. De uitvoering van de resterende fase 2 is begin 2023 gestart en zal inclusief groeninrichting naar verwachting worden opgeleverd in het 1e kwartaal van 2025. Overdracht aan Beheer is eind 2025 voorzien.

7101010 walmuur Haarlemmertrekvaart
In december 2018 is het uitvoeringsbesluit Haarlemmerweg vastgesteld voor de reconstructie van deze weg en aanpak van deze waterkering. De verwachte oplevering van het project is medio 2025.

7101442 Noordeinde
In oktober 2023 is het uitvoeringsbesluit genomen. In het 2de kwartaal van 2024 starten eerst de nutsbedrijven met hun werk, de herinrichting volgt daarna in het 3de kwartaal van 2024. De herinrichting wordt naar verwachting begin 2025 opgeleverd. De overdracht aan beheer is in 2025 voorzien.

7101605/7101822 Koepoortsbrug en Jan van Houtkade
Het uitvoeringsbesluit voor de herinrichting Koepoortsbrug en de Jan van Houtkade is in oktober 2023 door uw raad vastgesteld. Naar verwachting is het project begin 2026 gereed. Deze 2 kredieten zijn onderdeel van de voorbereiding naar uitvoering.

7100617 SIngelpark Lakenpark, 7101720 Singelpark Lakenpark spelen en 7101821 Singelpark Veerplein
Het deelproject Lakenpark en de Speeltuin binnen het Singelpark zijn door drukte bij de accountant nog niet verantwoord voor de subsidie in 2023. In het voorjaar van 2024 staat dit op de planning. Naar verwachting kunnen deze kredieten eind 2024 afgesloten worden. De werkzaamheden aan het Veerplein worden in 2024 afgerond.

7100120 Milieustraat
Dit krediet blijft benodigd. In 2024 worden de werkzaamheden naar verwachting afgerond.

7100105 Rhijnhof overige werkzaamheden
Het Masterplan Rhijnhof bevindt zich in de afrondende fase. De laatste werkzaamheden zijn nog niet uitgevoerd en opgeleverd.

7100119 JS inzamelmiddelen 2021
Dit krediet wordt ingezet voor de vervanging van m.n. ondergrondse containers. Voor 2024 en 2025 is € 350.000 voorzien. Voor de periode daarna wordt in 2024 een geactualiseerd vervangingsplan opgesteld waarbij ook wordt gekeken naar de mogelijkheden van refurbishment voor een gedeelte van de containers. Dit als duurzaam alternatief t.o.v. van volledige vervanging van de systemen.

7101998 JS vervanging lichtmasten
Dit krediet is bepaald op basis van de levensduur van lichtmasten. In de praktijk wordt het vervangen van lichtmasten gecombineerd met het vervangen van de armaturen per wijk. Dit heeft geleid tot latere uitgaven. In 2024 zullen de kosten gemaakt worden.