Ontwikkelingen in 2024

Met de verstedelijksopgave neemt de druk op de stad toe. Om Leiden leefbaar te houden wordt de openbare ruimte steeds belangrijker. Het beheren van de openbare ruimte, oftewel een schone, hele en veilige openbare ruimte, is hierin belangrijk. Maar daarnaast moeten we de komende jaren ook belangrijke keuzes maken in ruimtegebruik. Klimaatverandering en toenemende extremen in het weer vragen samen met de teruglopende biodiversiteit dat we in diezelfde openbare ruimte vergroenen, verduurzamen en klimaatadaptieve maatregelen doorvoeren.

Verharde openbare ruimte

Beheren openbare ruimte

Ook in 2024 is hard gewerkt aan een leefbare, schone, groene, goed bereikbare en aantrekkelijke leefomgeving, zodat deze voldoet aan de vastgestelde kwaliteitsniveaus en functies voor een schone en hele openbare ruimte en bijdraagt aan een inclusieve en toegankelijke stad. In 2022 werd vereiste beeldkwaliteit CROW niet gehaald (een C in plaats van een B). In 2023 is dit opgepakt en zijn werkprocessen aangevuld en aangepast. Met resultaat. In 2024 is de vereiste beeldkwaliteit B behaald.
Eind 2024 is gestart met de voorbereiding van de nieuwe Uitvoeringsprogramma’s Beheer Kapitaalgoederen 2027-2031 (voorheen Beheerplannen).
De reacties op de proef met stoepplantjes waren over het algemeen positief en de werkwijze is inmiddels in de hele stad doorgevoerd m.u.v. het centrum.
De voorbereiding voor de uitbreiding van de Leidse Kweektuin is afgerond. Voor de versterking van de samenwerking in de stad is de website groenestad071.nl in werking getreden. Deze is inmiddels uitgegroeid tot een platform waar vrijwilligers worden gevraagd, stekjes aangeboden en activiteiten worden aangekondigd. Met 14 nieuwsbrieven is er veel (groene) info verspreid. In de Antillenstraat is een start gemaakt met een moestuingroep om samen moestuinen te maken.

Duurzame wijkvernieuwingen

De voortgang van de duurzame wijkvernieuwingen verloopt voorspoedig. In de loop van 2024 is een groot aantal projecten in uitvoering gegaan en zijn een paar projecten afgerond.

Inzamelen huishoudelijk afval

De pilots met gescheiden inzameling van groente-, fruit- en etensresten (GFE) in de hoogbouw zijn succesvol afgerond. De pilot met doneerringen voor statiegeld wordt op grond van de resultaten niet verder uitgebreid. In plaats daarvan wordt de pilot voortgezet met een aantal statiegeldbakken rond het centraal station.
In november is de Grondstoffennota vastgesteld. In de Grondstoffennota zijn het beleid en de maatregelen opgenomen voor minder huishoudelijk (rest) afval, meer hergebruik en verwerking van meer waardevolle grondstoffen om een bijdrage te leveren aan de circulaire economie. Preventie vormt een belangrijk onderdeel van het grondstoffenbeleid. Hiervoor wordt een nieuw afvalpreventieplan opgesteld en wordt een recyclewagen en recycletas voor herbruikbare spullen geïntroduceerd. Afvalscheiding wordt gestimuleerd. Groente- fruit- tuinafval en etensresten worden straks, naast een gescheiden inzameling in de laagbouw, ook gescheiden ingezameld in de hoogbouwwijken en de binnenstad. Maatregelen voor inzamelmiddelen om ongescheiden restafval te beperken worden onderzocht. De succesvolle maatregelen omtrent afvalscheiding en afvalbeheer worden voortgezet, waaronder de bronscheiding door de Leidenaar van textiel / papier en karton / verpakkingsglas en de machinale nascheiding van plastic, metaal en drankenkartons door de afvalverwerker van het Leidse huishoudelijke afval.

Transvaal

In de wijk Transvaal zijn in 3 sessies met wijkbewoners ideeën opgehaald ter versterking van de leefbaarheid in de wijk die met het beschikbare eenmalige budget van € 500.000,- kunnen worden gefinancierd. Een deel van deze ideeën is inmiddels gerealiseerd: aanleg van extra groen, een buurtontmoetingsplek, opknappen electrakastjes, mini-biebs, onderzoek geluidsoverlast Churchillbrug en verwijdering wrak- en weesfietsen. Nog in uitvoering zijn een muurschildering, extra fietsparkeerplekken en het opknappen van lantaarnpalen. Een deel van het budget is daarvoor overgeheveld naar 2025.

Openbare verlichting

Openbare verlichting Leiden participeert in een meerjarig onderzoek naar de invloed van (straat)verlichting op biodiversiteit. In 2024 zijn 6 experimentele lampen geplaatst. Het onderzoek start in het voorjaar 2025, de resultaten worden in 2026 verwacht.
Op de Driemanschapskade is een tweekleurige verlichting gerealiseerd om meer rekening te houden met flora en fauna (en de mens). Op de Van Vollenhovenkade en Mariënpoelstraat wordt dit in het voorjaar van 2025 gerealiseerd.

Bodem en ondergrond

In 2024 zijn de doelen gehaald die waren opgenomen in de begroting. Zo is het Leids Uitvoeringsprogramma bodem en Ondergrond door het College vastgesteld voor de periode 2024 t/m 2030. Hierin staan alle activiteiten benoemd voor het domein bodem en ondergrond en is daarnaast het financiële kader bepaald. In 2024 is de Leidingenverordening geactualiseerd, zodat de verordening beter past bij de huidige praktijk. Daarom zijn veel organisatie-onderdelen van de gemeente en de leidingexploitanten zoals Dunea, Liander en Vattenfall betrokken. Verder is het convenant met Dunea en Liander verlengd met 5 jaar (2024-2028), waarmee de samenwerking wordt geïntensiveerd. Doelstelling van het convenant is om te komen tot betere afstemming over de impact van alle maatschappelijke ontwikkelingen en beleidsambities op het water-, gas- en elektranet. Daarbij is het van belang om vroegtijdig tot afstemming te komen zodat de ruimtelijke impact hiervan beter inzichtelijk wordt. Als laatste is het pilotproject Vertikaal Kabels- en Leidingensysteem (VKLS) officieel van start gegaan. Het VKLS is een Leidse innovatie, waarbij kabels en leidingen niet meer kris kras in de bodem liggen, maar in een rek op een vaste positie. Dit project heeft landelijk veel aandacht gekregen in de wereld van aannemers, energiebedrijven, kabels- en leidingbedrijven, overheden en kennisinstellingen. Dat werd duidelijk tijdens het symposium dat 10 juli is georganiseerd waarbij meer dan 125 personen aanwezig waren om met elkaar te leren hoe regie te nemen op bodem en ondergrond en wat Leiden hierin ontwikkelt.

Handhaving gebruik openbare ruimte / water

In 2024 is vanuit handhaving veel aandacht uitgegaan naar de 4 handhavingsprioriteiten, namelijk overlast van afval, jeugdoverlast, overlast van weesfietsen en overlast op het water. Zo is er projectmatig gewerkt aan het terugdringen van het aantal afvalhotspots en zijn een recordaantal weesfietsen uit de stad verwijderd. Middels vaardiensten was Handhaving in de zomer ook veel op het water te vinden. Handhaving heeft over de hele stad ingezet op jeugd en jeugdboa’s zijn zoveel mogelijk op straat geweest in wijken waar de overlast toenam.
Behalve de inzet op de prioriteiten heeft Handhaving ook op veel andere terreinen goede resultaten behaald. Een uitgebreid overzicht van de resultaten van Handhaving zal terug te vinden zijn in het Jaarverslag 2024 dat onderdeel uit zal maken van het uitvoeringsprogramma 2025.

Openbaar water

Kikkerpolder

De afgelopen jaren is in goed overleg met het Hoogheemraadschap gewerkt aan technische maatregelen van het watersysteem van de Kikkerpolder. Deze maatregelen waren onderdeel van de afspraken over de overdracht van het beheer van de polder naar het Hoogheemraadschap van Rijnland. Met de afronding van deze werkzaamheden is ook de overdracht in 2025 af te ronden.

Water in Leiden

In het kader van de Omgevingsvisie is een verkenning "Water in Leiden" uitgevoerd. In 2025 krijgt dit vervolg, ondermeer in een nieuwe Samenwerkingsagenda Gemeente Leiden en Hoogheemraadschap van Rijnland, en wordt gekeken naar de vertaling van deze verkenning naar de omgevingswetinstrumenten.

Openbaar groen en biodiversiteit

Tweede Groene Ring

Voor de Tweede Groene Ring heeft 2024 in het teken gestaan van het ontwikkelen van een inspirerend concept, waarmee de gemeente de komende jaren aan de slag kan om de Tweede Groene Ring ook daadwerkelijk te realiseren. Er is een prijsvraag uitgeschreven onder ontwerpbureaus en er is een jury geïnstalleerd. En om de stad vanaf het begin goed te betrekken is er een stadsteam samengesteld. Jury en stadsteam hebben een eerste selectie gemaakt vanuit de vele inzendingen op de prijsvraag en in het 1^e kwartaal van 2025 worden drie concepten beoordeeld. Inwoners, bedrijven, organisaties en buurgemeenten zijn betrokken in het proces en kunnen advies meegeven aan de jury. Tegelijkertijd is er overzicht gemaakt van alle raakvlakprojecten en wordt er gewerkt aan een financieringsstrategie.

Singelpark

In het Singelpark wordt de overgang gemaakt van inrichting naar beheer. De grote parken zijn aangepakt. En met de start van het laatste herinrichtingsproject aan de Jan van Houtkade en de ontwikkelingen op het Energiepark en de Humanities campus  is het Singelpark bijna helemaal rond. Er ligt alleen nog een grote opgave aan de buitenzijde van de Singel bij de zogenaamde Promenade.
Het beheer wordt grotendeels uitgevoerd door de vrijwilligers van de Stichting Vrienden van het Singelpark. Gemeente en stichting trekken hier gezamenlijk in op en bouwen zo aan een stabiele, duurzame samenwerking. Onderdeel daarvan is het actualiseren van het Samenwerkingsconvenant tussen gemeente en Stichting Vrienden van het Singelpark. Dat proces zal worden opgestart in 2025.

Biodiversiteitsprojecten

In 2024 heeft de gemeente aan verschillende biodiversiteitsprojecten gewerkt. Zo is er o.a. gewerkt aan het versterken van de ecologische verbinding langs de Driemanschapskade, de overkluizing over de Willem de Zwijgerlaan en het Zwarte Pad (deze verbinding is onderdeel van het Groen-blauw raamwerk en opgenomen als ‘groene spaak’ tussen het Singelpark en de Tweede Groene Ring). Ook is er begin 2024 een natuurvriendelijke oever aangelegd in de Merenwijk, dichtbij de Hermelijnbrug. En er zijn in 2024 op verschillende plekken in de stad struiken aangeplant, in totaal 1284m².

Baby-boom

De gemeente Leiden heeft het afgelopen jaar samen met Cool Down City Leiden twee Geboortebomen-events georganiseerd bij The Field van PLNT in het stationsgebied. Jonge ouders kregen hierbij advies over welke boom het beste bij hun beoogde plantplek past, tuin of pot, en hoe ze deze – indien gewenst – klein kunnen houden. Uiteindelijk zijn 87 bomen uitgedeeld. De samenwerking is goed verlopen en de ouders hebben de actie gewaardeerd. Tegelijk heeft de organisatie van de babyboom-uitdeelactie veel tijd en energie gevergd. Hoewel er waardering is geweest voor dit initiatief, zijn er vraagtekens te plaatsen bij de doelmatigheid en de mate waarin de kosten en inspanningen opwegen tegen de resultaten.

KEET

Samen met Naturalis heeft de gemeente in 2024 weer 5 natuur-ontdekmarkten georganiseerd om bewoners meer te leren over de natuur in hun eigen buurt. Daarnaast is KEET ontwikkeld. KEET heeft in het najaar in enkele wijken gestaan om inwoners meer te leren over wat we als gemeente doen om biodiversiteit te versterken en de stad klimaatadaptief te maken, en uit te leggen en te ervaren wat ze zelf kunnen doen. KEET laat zien wat de gemeente doet en wat inwoners zelf kunnen doen om Leiden leefbaar te houden. Bij KEET kun je je kopje koffie bij elkaar fietsen, bij KEET kun je tips krijgen wat jij kan doen om Leiden lekker cool te houden en bij KEET leer je meer over Leidse planten en dieren. Meer informatie is te vinden op:

Oostvlietpolder

In 2024 is het project verbetering natuurwaarden Oostvlietpolder gestart. Maatregelen voor verbetering van de natuur en voor recreatie kunnen na afronding van de werkzaamheden van WarmtelinQ worden uitgevoerd. De Uitvoeringsovereenkomst tussen gemeente en Gasunie voor realisatie van de WarmtelinQ, over de plaatsing van de warmtebuizen in onder andere de Oostvlietpolder, is in 2024 getekend.

Regionaal groen

Op 27 november hebben de bestuurlijke en maatschappelijke partners van de Landschapstafel Duin Horst & Weide hun handtekening gezet onder de  Samenwerkingsovereenkomst Landschapstafel Duin Horst & Weide. De bestuurlijke partners zijn de gemeenten Leiden, Den Haag, Zoetermeer, Leidschendam-Voorburg, Voorschoten en Wassenaar. Gezamenlijk wordt gewerkt aan 8 prioritaire projecten uit het Meerjarenprogramma 2024-2028. Leiden heeft de tweede groene ring als prioritair project aangedragen. Door samenwerking wordt het groene buitengebied van de gemeenten behouden en ontwikkeld met behoud van de authenticiteit , de toegankelijkheid wordt vergroot en natuurwaarden verbeterd.

Dierenwelzijn

In 2024 is gewerkt aan het actualiseren van de overeenkomst met dierenopvang Stevenshage. Dit proces is nog niet helemaal afgerond. In augustus 2024 is via sociale media aandacht besteed aan het niet voeren van watervogels. Dit omdat het voeren niet goed is voor de vogels, maar ook overlast kan opleveren doordat meeuwen en ratten en muizen op het eten afkomen.

Milieu en duurzaamheid

Geluid

Geluidsoverlast vraagt om een aanpak via diverse sporen. Maatregelen aan de bron is er één van. De mogelijkheden zijn daarbij het verminderen van de hoeveelheid verkeer, aanpassen van de snelheid of geluid reducerend asfalt aanbrengen op hoofdwegen. In het actieplan geluid is beschreven welke maatregelen op locaties met een te hoge geluidbelasting mogelijk zijn. Voor de locaties waar dit niet toereikend genoeg is zijn fysieke maatregelen aan de woningen nodig. Alle Leidse woningen die op de zogeheten landelijke saneringslijst staan zijn opgenomen in een project waarvoor projectsubsidie is aangevraagd.

Actieplan geluid

In 2024 is het Actieplan Omgevingslawaai 2024-2028 vastgesteld. Het actieplan geluid is een plan om geluidoverlast te verminderen. Voor de locaties waar de plandrempel wordt overschreden zijn in het plan maatregelen benoemd om geluidoverlast door binnenstedelijk verkeer te verminderen. Daarmee wordt het aantal mensen dat gehinderd wordt door geluid, of in hun slaap wordt verstoord door geluidoverlast teruggebracht. In het actieplan wordt geadviseerd een bepaald type geluidreducerend asfalt op hoofdwegen aan te brengen als belangrijkste maatregel om het aantal geluidgehinderden te reduceren. Maar ook het stimuleren van het gebruik van openbaar vervoer, fiets en wandelen, autoluw maken van de binnenstad en het uitvoeren van geluidsaneringsprojecten dragen bij aan een vermindering van de geluidsoverlast.

Geluidsanering

De Omgevingsdienst heeft het geluidsaneringsproject van de 190 saneringswoningen gelegen langs de HOV centrumroute deel 1 (Oranjeboomstraat en Levendaal, Geregracht en Plantage) begeleid. Op basis van de gevelisolatie onderzoeken zijn geluidsisolerende maatregelen aangebracht. Voor de Vrijheidslaan en Vijf Meilaan is in 2024 gestart met de voorbereidende gevelisolatie onderzoeken.

Luchtkwaliteit

In 2024 is verder gewerkt aan de uitwerking van de maatregelen uit het Schone Luchtakkoord. Enkele nieuwe activiteiten willen we hier graag uitlichten. We hebben naar aanleiding van het in 2023 ondertekende convenant Schoon en Emissieloos bouwen (SEB) voor twee projecten een subsidieaanvraag ingediend. Een daarvan is in 2024 gehonoreerd en de andere wordt naar verwachting in 2025 alsnog gehonoreerd. In het kader van het SEB wordt ook gewerkt aan het realiseren van voldoende laadinfrastructuur bij bouw/infraprojecten zodat de apparatuur in de buurt van het project kan worden opgeladen. We monitoren de meldingen over houtstookoverlast die via Stookwijzer binnenkomen. Tevens is in het najaar aandacht besteed aan communicatie over houtstook. We hebben in het najaar van 2024 een snuffelfietsproject op het Vlietland College Leiden georganiseerd in samenwerking met de school. Het was een project waarbij de leerlingen de luchtkwaliteit in de leefomgeving hebben gemeten met speciale snuffelfietssensoren voor fijn stof en palmesbuisjes hebben geplaatst om de concentratie stikstofdioxide te bepalen.

Klimaatadaptatie

Klimaatadaptatie in Beeld

In 2024 zijn op gebiedsniveau klimaatprofielen ontwikkeld, die inzicht geven in hoeverre we op het schaalniveau van de stad en per gebied aan de richtlijnen voor klimaatadaptief bouwen voldoen. Dit helpt om beter inzicht te krijgen en indien mogelijk doelgericht maatregelen te treffen. Ook hebben we een analyse gedaan of deze richtlijnen toepasbaar zijn bij de duurzame wijkvernieuwingen. De resultaten hiervan nemen we mee bij de evaluatie van de duurzame wijkvernieuwingen. Zie: Klimaatadaptatie in Beeld

Stresstesten

Eind 2024 is de bijsluiter tweede ronde stresstesten door de Rijksoverheid geactualiseerd en verbeterd. Op basis van deze bijsluiter en de resultaten van een onderzoek van het Hoogheemraadschap "Toekomstbestendig waterbeheer Rijnland" wordt bepaald of er nieuwe stresstesten of verdiepende onderzoeken nodig zijn.

Beleidsterrein 5A Verharde openbare ruimte

Doelen en prestaties bij 5A Verharde openbare ruimte

Toelichting op prestaties

5A1.2 Beheren openbare ruimte

Beheren bruggen en viaducten: de werkzaamheden voor de Machinerichtlijn (de Europese richtlijn voor veiligheidseisen bij machines) zijn in 2024 gestart, maar lopen door tot in het 2e kwartaal van 2025.  Het werk aan de Julius Caesarbrug is op verzoek van de Provincie Zuid Holland doorgeschoven naar de zomer van 2025. Het werk aan de Stationspleintunnel (aanbrengen brandvertragende beplating, LED verlichting en vernieuwing elektronica) moet opnieuw worden aanbesteed. De inschrijvingen voldeden niet aan de gestelde plafondbedragen. Dit heeft geen effect op het veilig gebruik van de tunnel.

Effectindicatoren bij 5A Verharde openbare ruimte

* Alleen metingen in oneven jaren, dus niet in 2024.

Beleidsterrein 5B Openbaar water

Doelen en prestaties bij 5B Openbaar water

Effectindicatoren bij 5B Openbaar water

* Alleen metingen in oneven jaren, dus niet in 2024.

Beleidsterrein 5C Openbaar groen en biodiversiteit

Doelen en prestaties bij 5C Openbaar groen en biodiversiteit

Toelichting op prestaties

5C1.3 Beheren openbaar groen

Doordat er een achterstand in het verbeteren van het bomenbestand is, moeten nu meer kwarrende bomen vervangen worden. Hierdoor verbetert de kwaliteit van het bomenbestand maar zijn aanvullende middelen nodig. Hiervoor is budgetneutraal aanvullend krediet verleend bij de 2^e voortgangsrapportage. Sinus maaien wordt niet meer gedaan (naar aanleiding van de motie M.23.0049.04_VVD_Onderzoek_ecologisch_groenbeheer.pdf , dat is vervangen door mozaïek beheer. De ecologische kwaliteit blijft daarmee gehandhaafd op hetzelfde niveau als met sinus maaien. De Japanse duizendknoop komt op steeds meer locaties voor in Leiden waardoor er extra bestreden moeten worden. Door het relatief natte jaar hebben we in 2024 minder water hoeven te geven.

5C1.5 Aanleggen Singelpark

De werkzaamheden aan de Jan van Houtkade en Koepoortsbrug zijn gestart met de werkzaamheden van Liander aan kabels en leidingen. Om dit mogelijk te maken zijn in het vierde kwartaal 2024 bomen gekapt op de Jan van Houtkade. Het vervolg van de gemeentelijke werkzaamheden start herfst 2025.

5C3.1: Ontwikkelen en uitvoeren beleid dierenwelzijn

De afronding van de Nota dieren heeft vertraging opgelopen door een achterstand in het dossier en het ontbreken van structurele capaciteit voor dierenwelzijn in de voorgaande jaren. Uw raad heeft op 19 november een beeldvormende sessie gehad over de Nota dieren. Uw raad ontvangt de nota Dieren na vaststelling door het college naar verwachting eind april voor een voorhangprocedure.  Dit valt samen met de ter inzagelegging  van zes weken voor de inwoners van de stad. De nota komt naar verwachting begin juni uit de inspraak waarna eventuele inspraakreacties uit de stad  door het college worden verwerkt. Eventuele wijzigingen uit de voorhangprocedure zal het college dan ook verwerken.

Effectindicatoren bij 5C Openbaar groen

* Alleen metingen in de oneven jaren, dus niet in 2024.
** De cijfers zijn eind 1e kwartaal 2025 beschikbaar.
*** Bij de effectindicator voor plantenecotopen meten we het aantal doelecotopen in oever en in bosplantsoen. De achteruitgang zit hem volledig in de oeverplanten. Dit wordt met name veroorzaakt door verruiging door bos- en struweelecotopen, terwijl de echte oever-ecotopen van matig voedselrijke bodem afnemen.

Beleidsterrein 5D Milieu en duurzaamheid

Doelen en prestaties bij 5D Milieu en duurzaamheid

Verbonden partijen

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Effectindicatoren bij 5D Milieu en duurzaamheid

*) Dit betreft in beide jaren de tunnelmond van de Willem de Zwijgerlaan bij de Kooilaan. Uit de gegevens van de monitoringsronde 2023 volgt dat de gemiddelde waarde rond de tunnelmond 36,3 ug/m³ is. Vanaf de monitoringsronde 2022 zijn de tunnelfactoren opnieuw bepaald en zijn daar waar nodig wegvakken aangepast naar de huidige situatie. Het toepassen van de rekenregels voor tunnels in het rekenmodel is een "worst case" benadering. 

Beleidsterrein 5E Klimaatadaptatie

Doelen en prestaties bij 5E Klimaatadaptatie

Effectindicatoren bij 5E Klimaatadaptatie

* Alleen metingen in oneven jaren, dus niet in 2024.

Kaderstellende beleidsstukken

In 2024 zijn de volgende kaderstellende beleidsstukken vastgesteld:

• RV 23.0125 Herinrichting Openbare Ruimte Verbeekstraat

• RV 23.0131 Wijziging op de Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020 -- najaar 2023, markten en terrassen en rectificatie vanwege samenloop

• RV 24.0002 Verordening tot wijziging van de Algemene plaatselijke verordening gemeente Leiden 2020 (januari 2024)

• RV 24.0006 Centrumregeling Afvalbeheertaken Leidse regio

• RV 24.0008 Aanvraag rijksbijdrage project ‘NGE werkzaamheden fietsenstalling De Geus’ en ‘risicoanalyse NGE wijkvernieuwingen’

• RV 24.0010 Wensen en bedenkingen discussienota 'invoering Riool- en Waterzorgheffing'

• RV 24.0031 14e wijziging van de Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst West-Holland

• RV 24.0032 Zienswijze Begroting 2025 en Meerjarenraming 2026-2028 Omgevingsdienst West-Holland

• RV 24.0039 15e wijziging van de Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst West-Holland

• RV 24.0045 Overkoepelend kaderbesluit Duurzame wijkvernieuwing Boshuizen, Fortuinwijk-Noord en Fortuinwijk-Zuid

• RV 24.0046 Verordening duurzaamheidsleningen Leiden 2024

• RV 24.0053 Verordening op de heffing en invordering van Riool- en waterzorgheffing Leiden 2025

• RV 24.0073 Wijziging Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020, onderdeel leidingen

• RV 24.0096 Verordening op de heffing en invordering van afvalstoffenheffing Leiden 2025

• RV 24.0097 Verordening op de heffing en invordering van riool- en waterzorgheffing Leiden 2025

• RV 24.0100 Grondstoffennota 2024-2027 inspraak verwerkt

• RV 24.0101 Centrumregeling Afvalbeheertaken Leidse regio

Programmabudget

Decade Include: Jaarrekening

Decade Include: Jaarrekening

BELEIDSTERREINEN

Toelichting op beleidsterreinen met financiële afwijkingen (op de lasten en/of baten) > € 250.000.

5A Verharde openbare ruimte

Binnen beleidsterrein 'Verharde openbare ruimte' is op de lasten sprake van een voordeel van afgerond € 352.000. Dit voordeel komt o.a. door:

• Lagere lasten bij het realiseren van een Verticaal Kabels en Leidingensysteem (€ 180.000). Vanuit een aantal gemeenten en een tweetal deelnemende partijen hebben we een bijdrage ontvangen voor het realiseren van een Verticaal Kabels en Leidingensysteem. In 2024 vielen de kosten lager uit omdat de voorbereiding meer tijd heeft gevraagd door een intensieve samenwerking met de stakeholders. De baten in 2024 zijn hierdoor ook lager dan begroot. Op totaal niveau (baten en lasten gesaldeerd) is het resultaat budgetneutraal.

• Minder kosten bij wegmarkeringen door geplande werkzaamheden die deels niet door de aannemer zijn uitgevoerd (€ 112.000).

• Meer opbrengsten van interne doorbelasting bij tijdelijke verkeersmaatregelen (€ 132.000). Door meer vraag en hogere tarief is hier een voordeel ontstaan.

• Minder uitgaven bij beheer wegen (€ 225.000). Onder andere door minder uitgaven voor onderzoek, inspectie en advies en minder kosten bij herstel sleuven na werkzaamheden voor kabels en leidingen. Bij deze werkzaamheden zijn we afhankelijk van nutspartijen waardoor we niet volledig kunnen bijsturen.

• Verder was er een hogere toevoeging aan de voorziening inzameling en verwerking huishoudelijk afval van € 537.000. Deze toevoeging was nodig omdat de afvalstofheffing in 2024 meer dan 100% kostendekkend was door lagere kosten en hogere opbrengsten. Door de storting in de voorziening blijft het bedrag beschikbaar voor dekking van de kosten van verwijdering en/of verrekening met de afvalstoffenheffing van 2026 e.v. Deze beoordeling volgt begroting voor 2026.

Binnen beleidsterrein 'Verharde openbare ruimte' is op de baten een voordeel van € 1.556.000. Dit voordeel komt o.a. door:

• De landelijke vergoeding voor Single Use Plastics voor een bedrag van € 748.000. De oude zwerfafvalvergoeding is vanaf 2023 komen te vervallen en is met terugwerkende kracht vanaf 2023 vervangen door een landelijke Single Use Plastics-vergoeding. Doordat het met terugwerkende kracht is hebben we voor 2023 en 2024 een vergoeding opgenomen die we in 2024 niet begroot hebben. Hierdoor is hier een voordeel ontstaan. In het bestemmingsvoorstel wordt gevraagd om dit geld ook in 2025 beschikbaar te houden en in te zetten om (zwerf)afval zoveel mogelijk te voorkomen en als het ontstaat op een zo efficiënte en doelmatige wijze op te ruimen en hiertoe de acties vanuit de oude zwerfafvalvergoeding te continueren en waar mogelijk verder uit te breiden.

• Hogere opbrengsten bij de leges voor de aanleg van glasvezel voor een bedrag van € 244.000. In 2024 zijn de leges hoger dan begroot omdat eerder dan verwacht de vergunningen voor de aanleg glasvezel zijn aangevraagd. In de begroting 2024 is hier geen rekening mee gehouden.

• Een stijging van de baten met € 408.000 door meer vergoeding vanuit de producentenverantwoordelijkheid dan verwacht. Voor de inzameling van papier maar m.n. glas en kunststof hebben we recht op een onkostenvergoedingen vanuit de producentenverantwoordelijkheid die door Verpact worden uitgekeerd. De hoogte van deze vergoedingen waren in 2023 landelijk nog niet uit onderhandeld en zijn uiteindelijk samen met de vergoeding over 2024 in 2024 uitgekeerd. Dit heeft geleidt tot een incidentele voordeel bij de baten.

5B Openbaar water

Binnen het beleidsterrein ‘Openbaar water’ is op de lasten sprake van een voordeel van € 568.000. Het voordeel komt o.a. door

• Het vrijvallen van de gereserveerde kosten voor de overdracht van het beheer van de Kikkerpolder (€ 148.000). In het kader van overdracht water (polders) van gemeente naar het Hoogheemraadschap van Rijnland is conform B&W besluit 15.0084 geld beschikbaar gesteld. De laatste fase van de overdracht (Kikkerpolder) is in 2024 afgerond. Van het beschikbare budget is een deel (€ 148.000) niet nodig gebleken, dit valt vrij.

• Minder kosten voor het doorbelasten naar de voorziening riolering van € 360.000. Dit komt door lagere opbrengst rioolheffing en iets hogere kosten die niet volledig uit de voorziening gedekt konden worden omdat deze leeg is.

5C Openbaar groen

Binnen beleidsterrein 'openbaar groen' is op de lasten een voordeel van € 514.000. Dit voordeel komt o.a. door:

• Een voordeel op het incidenteel budget voor het project de Tweede Groene Ring (€ 199.000). De Tweede Groene Ring bevindt zich nog in de definitiefase. In 2024 was een bedrag incidenteel begroot om aan te kunnen haken bij raakvlakprojecten en voor de prijsvraag. De prijsvraag heeft echter plaatsgevonden in 2025 waardoor er een onderbesteding is ontstaan in 2024.

• Minder kosten bij het beheer van groen in de openbare ruimte voor € 197.000. Dit heeft meerdere oorzaken zoals uitstellen van reconstructies en werkzaamheden, minder uitval van beplanting, minder water geven i.v.m. natte zomer en minder actief verbeteren van groeiplaatsen. Verder zijn er ook meer kosten gemaakt bij het snoeien van bomen door gestegen kosten en meer werkzaamheden om de opgelopen achterstand van de afgelopen jaren in te lopen.

• Minder kosten bij het beheer van de openbare speelplaatsen (€ 120.000). Dit komt vooral omdat we sinds dit jaar de kosten voor valondergronden via een krediet bekostigen.

• Minder kosten bij diverse groenprojecten (€ 256.000). Dit komt met name door projecten die doorgeschoven zijn naar volgend jaar. Deel van dit restant is voor volgend jaar weer aangevraagd.

• Een nadeel bij het kappen van bomen (€ 205.000). Het betreft een storting in het Bomenfonds die nooit wordt begroot. Bij de baten hebben we hierdoor we een voordeel omdat de ontvangen gelden (waarborg) hier binnen komen.

Binnen beleidsterrein 'openbaar groen' is op de baten een voordeel van € 297.000. Dit voordeel komt vooral door de ontvangen gelden (waarborg) vanuit het bomenfonds. Het betrof de ontvangen gelden die aan de gemeente voldaan zijn voor het kappen van bomen. Deze baten worden nooit begroot waardoor hier een voordeel ontstaat.

Nadere uitleg bomenfonds:

• € 205.000 is geld wat ontvangen is voor bomenfonds. Dit wordt in de voorziening geplaatst, op het moment dat de partij bomen gepland heeft dan wordt dit geld uit de voorziening terugbetaald.

• € 40.108 vrijval voorziening betreft bedrag wat in de voorziening stond, maar wat niet meer terugbetaald gaat worden. Dit bedrag komt in de reserve bomenfonds terecht en is vrij te besteden.

• € 28.380 uitgaven bestemd voor bomen. Dit betreft de financiële afhandeling Tiny forest Leiden. Dit bedrag was niet opgenomen in de voorziening, waardoor dit een opbrengst geeft in de exploitatie.

RESERVES

Toelichting op afwijkingen Reserves > € 250.000.

Niet van toepassing.

INVESTERINGEN

Overschrijdingen op investeringskredieten

7102501 Riolering Kooidistrict
Bij het vervangen van riolering Kooidistrict zijn de uitvoeringskosten overschreden met € 53.000,- Tegenover deze hogere lasten staat een hogere baat van € 53.000,-. Per saldo een nihil resultaat.

7102502 Riolering diverse locaties
Bij het vervangen van riolering diverse locaties zijn de uitvoeringskosten overschreden met € 21.000,- Tegenover deze hogere lasten staat een hogere baat van € 21.000,-. Per saldo een nihil resultaat.

Toelichting op investeringskredieten die worden afgesloten met een opvallend overschot

7101714 Schakelsysteem openbare verlichting

Er is uiteindelijk niet gekozen voor een schakelsysteem. In plaats daarvan wordt ons eigen net geschakeld met radiogestuurde klokken. 

Toelichting op investeringskredieten ouder dan drie jaar die niet afgesloten worden bij de jaarrekening

7100122 VK vervanging riolering

Dit krediet betreft een verzamelkrediet, waar jaarlijks toegekende middelen worden bijgeschreven. Vanuit dit krediet worden deelkredieten gemaakt, voor diverse projecten.

7100641 renovatie riolering Noord.str./Oude V/WdZ

Deze projecten worden naar verwachting in het tweede kwartaal 2025 opgeleverd en afgesloten.

7100710 verstr.groene hoofdstr. Bernardkade

Dit krediet moet nog open blijven staan, want de werkzaamheden starten met enkele jaren vertraging in 2024.

7100925 Wijkvervanging riolering Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 1+2, 7101258 Wijkvervanving wegen Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 1+2 en 7101854 wv KLIMA Gasthuiswijk fase 1+2

De werkzaamheden fase 1 zijn afgerond, de uitvoeringswerkzaamheden voor fase 2 zullen starten in het tweede kwartaal 2025. De kredieten blijven benodigd.

7101247 Vervanging riolering Maresingel

Het project wordt in 1^e kwartaal 2025 afgerond en krediet afgesloten.

7101442 Noordeinde

In juni 2024 is de opknapbeurt van het Noordeinde van start gegaan. Het gaat om het deel vanaf de Wittepoortsbrug tot de kruising van het Noordeinde / Rapenburg / Kort Rapenburg. Dit wordt van gevel tot gevel opnieuw ingericht. Met de herinrichting van het Noordeinde verbeteren we de verkeersveiligheid en verhogen we de kwaliteit van de openbare ruimte. Er komt een groene entree van en naar de binnenstad door middel van een ‘Parkplein’ ter hoogte van het Rembrandtpark als onderdeel van het Singelpark. Eerst zijn de nutsbedrijven (Liander gas en elektra, Dunea water) begonnen met hun werkzaamheden, later is de civiele aannemer van de gemeente aangesloten voor de herinrichting. Het Noordeinde had eind 2024 opengesteld moeten worden. Om diverse redenen is dit niet gelukt. Dit heeft voor vertraging gezorgd.

7101695 Wijkvervanging riolering Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 3+4, 7101446 Wijkvervanving wegen Gasthuiswijk Haagweg-zuid fase 3+4

De wijkvernieuwingsprojecten Gasthuiswijk-Haagweg-Zuid fase 3 en 4 worden momenteel voorbereid. De start van de uitvoering is gepland vanaf het eerste kwartaal van 2026. De kredieten blijven benodigd.

7101424 wv Vervanging riool Vogelwijk, 7101795 wv KLIMA Vogelwijk raadsherenbuurt, 7101807 wv FPDS VMOR Vogelwijk Raadsherenbuurt

Fase 1 van het project is afgerond en uitvoering fase 2 start 3^e kwartaal. Uitvoering is gereed in het eerste kwartaal 2027. Het krediet blijft benodigd.

7101420 wv Vervanging riool Meerburg, 7102187 Wijkvervanging wegen Hart van Meerburg

Het wijkvernieuwingsproject Hart van Meerburg is momenteel in voorbereiding. De verwachte aanvang van uitvoering start in het 1e kwartaal van 2026. Het krediet blijft benodigd.

7101421 Vervanging riool Morskwartier

Voor fase 1 is de uitvoering gestart en gereed in mei 2025. Fase 2 start de uitvoering in juli 2025. De uitvoering is gereed einde 2028. Het krediet blijft benodigd.

7101423 wv rio Professorenwijk Oost, 7101855 wv KLIMA Profeswijk-Oost fase 1+2, 7101856 wv FPDS VMOR Profeswijk - oost fase 1 en 2

De werkzaamheden van fase 2 zijn in uitvoering. Het krediet blijft benodigd.

7101860 Singelpark – Energiepark

Afgelopen jaar is er gewerkt aan het ontwerp van het park en zijn er meerdere 'poffers' gerealiseerd waarvan de komende pertiode de invulling verder uitgewerkt wordt samen met partijen die een 'poffer' willen adopteren. De invulling van het park zal tot aan oplevering (in 2030-2032) van de vastgoedontwikkeling in het park duren.

7102358 Wijkvervanging riolering Fortuinwijk Noord, 7102357 Wijkvervanging riolering Fortuinwijk Zuid, 7102356 Wijkvervanging riolering Boshuizen, 7101779/7102365 riolering Fortuinwijk Boshuizen

De wijkvernieuwingsprojecten Fortuinwijk Noord, Zuid en Boshuizen zijn momenteel in voorbereiding. Verwachte aanvang van uitvoering zal starten medio 2027. De kredieten blijven benodigd.

7101597 Maatregelen Stationspleintunnel

Tijdens de aanbesteding in het 1^e kwartaal van 2024 zijn er geen geschikte inschrijvingen geweest. De aanbesteding wordt nu opnieuw voorbereid en gaat op 12 maart 2025 van start. Uitvoering is in 2025-2026 voorzien. Het krediet blijft benodigd.

7101539 FPDS Kruisp.Hoge Rijndijk-W vd Madeweg

Eind 2024 is het VO opgeleverd en in februari 2025 wordt dit besproken met omwonenden en belanghebbenden in een participatiebijeenkomst. Er lopen daarnaast nog gesprekken met Provincie, Hoogheemraadschap, Rijkswaterstaat en buurgemeenten. Project heeft in ontwerp en uitvoering een relatie met de vastgoedontwikkeling en woningbouw Rhijnvreugd. De vastgoedprojecten zijn wegens beroep op het bestemmingplan vertraagd. Uitvoering kan deels plaatsvinden na oplevering van het vastgoed en de uitvoering is voorzien voor medio 2027. Het krediet blijft benodigd in 2025.

7100097 Ontsluiting weg + brug Poelgeest-Trekvaartplein

De brug en de omgeving daar omheen is aangelegd en opengesteld voor verkeer in mei 2024. Maar de definitieve oplevering door de aannemer is vertraagd geraakt. Er zijn nog gesprekken over de kwaliteit van onderdelen van het werk. Na de oplevering is er nog een contractueel voor de aannemer verplichte onderhoudsperiode van één jaar voorzien. Ook lopen er nog planschade claims die niet afgehandeld zijn. Dit brengt met zich mee dat het project in 2025 en een klein deel van 2026 zal doorlopen. Er worden hierdoor geen financiële tekorten voorzien.

7102096 burgerinitiatieven parken

Binnen dit krediet worden “groene” investeringen vanuit burgerinitiatieven gefinancierd. Het project en daarmee gekoppelde krediet “burgerinitiatieven” loopt tot 2025.

7101365 Groene Hoofdstructuur

Krediet komt voort uit de nota Versterken en verbinden groen in Leiden en is gericht op het beschermen en verbeteren van de huidige kwaliteit van de Groene Hoofdstructuur. Betreffende project loopt door tot 2030. Voor het doen van investeringen die passen binnen de Groene Hoofdstructuur wordt de komende jaren het krediet ingezet.

7100868 Bos van Bosman

Project heeft tijdelijk stil gestaan en inmiddels herstart. Het krediet is in 2022 verhoogd. Bij afronding van het project zal het krediet afgesloten worden. De uitvoeringsfase is in 2023 gestart, naar verwachting kan krediet in 2025 worden afgerond.

7101422 Vervanging riool Noorderkwartier Oost

Dit krediet blijft benodigd in 2025 omdat de rioleringswerkzaamheden onderdeel uitmaken van de vanaf 2025 nog uit te voeren laatste gedeelten van de wijk Noorderkwartier Oost.

7101521 riolering Binnenstad Z+N, 7101523 riolering Merenwijk, 7101524 riolering Stationsgebied

Deze kredieten blijven benodigd. De afronding van deze projecten verwachten wij in 2027.

7101522 riolering Stevenshof

Krediet blijft benodigd, het afronden van de projecten vindt naar verwachting plaats in 2026.

7101525 riolering centrumroute Langegracht

Project is afgerond, krediet wordt in 2025 afgesloten.

7101527 riolering Zeeheldenbuurt

Krediet blijft benodigd, het afronden van de projecten vindt naar verwachting plaats in 2027.

7101603 riolering Leiden Bio Science Park, 7101629 riolering Voorschoterweg

Krediet blijft benodigd, het afronden van het project vindt plaats in 2026.

7102009 riolering Schipholweg

Project is afgerond en krediet wordt afgesloten in 2025.

7101263 Kort Rapenburg, 7101269 Sandifortdreef, 7101438 Turfmarkt, 7101439 Steenstraat, 7101440 Prinsessekade

Deze kredieten zijn bijdragen aan het programma Autoluwe Binnenstad. De verwachting is dat de projecten waaraan een bijdrage vanuit beheer wordt gedaan pas later worden gerealiseerd. Er is momenteel geen actuele planning, in 2024 wordt wederom bekeken wat met deze kredieten wordt gedaan.

7101444 Haarlemmerweg (tennis gem grens asfalt)

Dit project wordt naar verwachting in 2026 uitgevoerd.

7101479 Domela Nieuwenhuislaan

Dit project wordt momenteel uitgevoerd en ook dit jaar afgerond.

7102017 Herinrichting Churchilllaan

De verwachting is dat de projecten waaraan een bijdrage vanuit beheer wordt gedaan pas later worden gerealiseerd. Er is momenteel geen actuele planning. in 2026 wordt wederom bekeken hoe met dit krediet om te gaan.

7102170 Kanaalweg Oost

Dit project wordt dit jaar uitgevoerd en afgerond. Het betreft een vervangingsopgave.

7102203 Zoeterwoudsesingel

Dit uitvoering van dit project staat voor dit jaar op de planning.

7101181 Noorderkwartier Oost

In 2020 is begonnen met de uitvoering van fase 1 van dit project. De uitvoering van de resterende fasen is begin 2023 gestart. Hiervan zal fase 2 in 2025 worden opgeleverd. Vanaf 2025 zullen ook de laatste gedeelten van de wijk worden uitgevoerd en opgeleverd.

7101010 walmuur Haarlemmertrekvaart

In december 2018 is het uitvoeringsbesluit Haarlemmerweg vastgesteld voor de reconstructie van deze weg en aanpak van deze waterkering ter hoogte van het Trekvaartplein. Door het wijzigen van de damwand en het participatietraject met bewoners is vertraging opgetreden. De aanbesteding van de reconstructie en damwand zal in 2025 worden opgestart.

7101605/7101822 Koepoortsbrug en Jan van Houtkade

Het uitvoeringsbesluit voor de herinrichting Koepoortsbrug en de Jan van Houtkade is in oktober 2023 door uw raad vastgesteld. Naar verwachting is het project eind 2026 gereed. Deze 2 kredieten zijn onderdeel van de voorbereiding naar uitvoering.

7100617 SIngelpark Lakenpark, 7101720 Singelpark Lakenpark spelen en 7101821 Singelpark Veerplein

Dit krediet is reeds afgesloten.

7100105 Rhijnhof overige werkzaamheden

7100119 JS inzamelmiddelen 2021

Dit krediet wordt ingezet voor de vervanging van m.n. ondergrondse containers. Voor 2025 is 350.000 euro voorzien. Voor de periode daarna wordt een geactualiseerd vervangingsplan opgesteld waarbij ook wordt gekeken naar de mogelijkheden van refurbishment voor een gedeelte van de containers. Dit als duurzaam alternatief t.o.v. van volledige vervanging van de systemen.

7101998 JS vervanging lichtmasten

Dit krediet is bepaald op basis van de levensduur van lichtmasten. In de praktijk wordt het vervangen van lichtmasten gecombineerd met het vervangen van de armaturen per wijk. Dit heeft geleid tot latere uitgaven. In 2025 zullen de kosten gemaakt worden.

7102488 JS verv. Armaturen Leidse Lantaarn

Dit krediet is een afsplitsing van het krediet JS vervangen Armaturen OV en is speciaal voor de vervanging van de Leidse Lantaarn. De realisatie is in volle gang.

7100095 JS vervanging armaturen ov

Dit krediet is bepaald op basis van de technische levensduur van armaturen. In de praktijk wordt het vervangen van armaturen gecombineerd met het vervangen van de lichtmasten per wijk. Dit heeft geleid tot latere uitgaven.

7101019 polderpark Cronesteijn

IP Parken Cronesteijn loopt langer door dan verwacht, omdat vanuit het project in overleg met Beheer een aantal extra maatregelen uit het beheerplan projectmatig worden uitgevoerd. De uitvoering van fase 1 daarvan is in volle gang, fase 2 is gepland in 2027, fase 3 in 2029. Ook de aanpak van de moerastuin kent een fasering die doorloopt in 2025, 2027 en mogelijk ook 2029. Deze faseringen hebben te maken met het natuurtechnische karakter van de werkzaamheden, op deze manier wordt voorkomen dat er een te grote verstoring van natuurwaarden ontstaat.

7102360 Hooghkamerpark

In de loop van vorig jaar is begonnen met het ontwerp en dit zal in 2025 wordt afgerond en zal gestart worden met de werkvoorbereiding. In 2026 worden de werkzaamheden aanbesteed en gestart met de uitvoering. In verband met het plantseizoen lopen deze werkzaamheden mogelijk door t/m maart 2027 gevolgd door eerstejaarsonderhoud t/m 31-12-27.

7101924 JS duikers

Uitvoering loopt op dit moment nog. In 2025 krijgen we de rekening.

7102366 Riolering Stationskwartier Marislaan
Het project wordt momenteel voorbereid en in 2025 uitgevoerd.

7102367 Persleidingen J. Catslaan
Het project Persleidingen J. Catslaan wordt in combinatie met het project Leidse Ring Noord/Plesmanlaan uitgevoerd. Verwachte uitvoering is in 2025 met doorloop naar 2026.

7102368 Riolering Verbeekstraat
Het project Riolering Verbeekstraat wordt in combinatie met het project Leidse Ring Noord/Plesmanlaan uitgevoerd. Verwachte uitvoering is in 2025 met doorloop naar 2026.

7102369 Maresingel Slingergoot
Het project wordt voorbereid in 2025. De verwachte uitvoering is in 2026.

7102467 Rio Lammenschansweg/Lammenschansdriehoek
Het krediet Rio Lammenschansweg/Lammenschansdriehoek betreft een voorbereidingskrediet. De verwachte uitvoering is in 2027.

7101900 Cronesteynkade

De werkzaamheden zitten in een afrondende fase.

7101901 Schelpenkade

De Werkzaamheden zitten in een afrondende fase.

7101912 Parkbruggen - Klein Cronestein proj 22

De Werkzaamheden zitten in de voorbereidende fase.

7101917 verkeersbruggen – Trekvaartbrug

In verband met synergie en kostenbesparing  word het werk tegelijktijdig uitgevoerd met de plannen van de nutspartijen, dit leidt hierdoor tot vertraging in de werkzaamheden. De realisatie vindt naar verwachting in 2026 plaats.

7101923 Zwartepadviaduct-LED-verlichting

De Werkzaamheden zitten in de voorbereidende fase. Planning realisatie is 2025.

7102015 bruggen in de Vlietweg proj 2022

De Werkzaamheden zitten in de voorbereidende fase. Planning realisatie is 2025/2026.

7102016 bruggen in de Vlietweg proj 2023

De Werkzaamheden zitten in de voorbereidende fase. Planning realisatie is 2025/2026.

7102495 Bruggen in de Vlietweg Proj. 2025

De Werkzaamheden zitten in de voorbereidende fase. Planning realisatie is 2025/2026.