Inleiding
In de paragraaf financiering lichten we de ontwikkelingen en beleidskeuzes toe voor 2021 in een onderdeel "algemene ontwikkelingen" en een onderdeel "ontwikkelingen gemeente Leiden". Onder de "algemene ontwikkelingen" komen de renteontwikkelingen en eventuele ontwikkelingen van de wet- en regelgeving aan de orde. De "ontwikkelingen gemeente Leiden" richten zich specifiek op de renterisiconorm, de kasgeldlimiet en de financiering van de gemeente Leiden.
Renteontwikkelingen
De gemiddelde kapitaalmarktrente (= langlopende financiering) voor rentevaste en lineaire leningen met een looptijd van twintig jaar is over 2021 uitgekomen op 0,52%. In 2020 was de gemiddelde rente 0,41%. De rente laat in de eerste maanden van 2021 een stijging zien, een rentedaling gedurende de zomer en opnieuw een rentestijging in de herfst.
De rente op de geldmarkt (= kortlopende financiering) wordt voornamelijk bepaald door het rentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB). De ECB gebruikt de rentestand om te sturen op de inflatie. Het belangrijkste tarief van de ECB is de herfinancieringsrente. De herfinancieringsrente is in 2021 niet aangepast (0%). De depositorente die de ECB hanteert is voor de geldmarkt de ondergrens. De depositorente is in 2021 niet aangepast (-0,5%), met als gevolg lage rentetarieven op (kas)geldleningen met een korte looptijd.
In de financiële verordening (RV 20.0141) zijn de kaders voor de treasuryfunctie door de Raad bepaald.
Met als doel het renterisico te beperken, was gedurende 2021 het beleid erop gericht om zoveel mogelijk de kortlopende schuld om te zetten naar een langlopende schuld. De rente staat op een historisch laag punt en het risico op rentestijging is altijd aanwezig. Als er een financieringsbehoefte ontstaat, dan wordt deze ingevuld met langlopende financiering.
Kasgeldlimiet
De gemiddelde vlottende schuld, over drie maanden gezien, is voor een gemeente gelimiteerd op 8,5% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze kasgeldlimiet in 2021 weergegeven:
Omschrijving | Gemiddelde netto vlottende schuld | Kasgeldlimiet | Ruimte (=+) of Overschrijding |
|---|---|---|---|
eerste kwartaal 2021 | 41.181 | 46.824 | 5.643 |
tweede kwartaal 2021 | 31.085 | 46.824 | 15.739 |
derde kwartaal 2021 | 14.762 | 46.824 | 32.062 |
vierde kwartaal 2021 | 16.149 | 46.824 | 30.675 |
Bedragen x € 1.000,-
De kasgeldlimiet is gedurende 2021 niet overschreden
Renterisiconorm
Over de langlopende schuld mogen de jaarlijkse aflossingen en renteherzieningen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze renterisiconorm in 2021 weergegeven:
Omschrijving | 2020 | 2021 |
|---|---|---|
Begrotingstotaal (primitief) | 547.662 | 550.871 |
Wettelijk percentage | 20% | 20% |
Renterisiconorm | 109.532 | 110.174 |
Bedrag waarover renterisico wordt gelopen (aflossingen) | 30.376 | 33.882 |
Ruimte onder renterisiconorm | 79.156 | 76.292 |
Bedragen x € 1.000,-
Het bedrag aan langlopende leningen, waarover de gemeente Leiden een renterisico liep, blijft ruimschoots binnen de wettelijke norm (volgens de wet FIDO), zoals blijkt uit de tabel.
Financiering
De ontwikkeling van de leningenportefeuille is in onderstaande tabel gegeven. De stand van de leningenportefeuille is ook terug te vinden bij de toelichting op de balans.
Ontwikkeling leningenportefeuille | Bedrag |
|---|---|
Stand per 1 januari 2021 | 454.767 |
Nieuwe leningen | 120.000 |
Reguliere aflossingen | -33.882 |
Vervroegde aflossingen | 0 |
Stand per 31 december 2021 | 540.885 |
Bedragen x € 1.000,-
In 2021 zijn twee langlopende geldleningen aangetrokken met een gezamelijke hoofdsom van € 120 miljoen. Het aantrekken van nieuwe langlopende financiering was noodzakelijk gezien de uitgaven aan de investeringen die in 2021 hebben plaatsgevonden.
Instelling | Bedrag | Periode | Rente |
|---|---|---|---|
Nederlandse Waterschapsbank | 70.000.000 | 01-02-2021 t/m 01-02-2041 | 0,00% |
Aegon Levensverzekering N.V. | 50.000.000 | 30-11-2021 t/m 30-11-2051 | 0,50% |
Rentemethodiek en renteresultaat
Voor de toerekening van de rentelasten maakt de gemeente Leiden gebruik van de rente-omslagmethode. Het totaal van de rentelasten wordt ‘omgeslagen’ over het geheel van de investeringen. De rentelasten betreffen het totaal van de rentelasten op de langlopende geldleningen en de kortlopende financiering minus de renteopbrengsten van overtollige middelen en verstrekte geldleningen.
Door toepassing van de rente-omslagmethode worden de rentelasten aan de hand van de stand van de investeringen toegerekend aan de prestaties in de programmabegroting. De achterliggende gedachte is hierbij dat de gehanteerde omslagrente een reëel percentage is. Zodra de afwijking tussen de gehanteerde omslagrente en de werkelijke rentelast te groot wordt, dan dient de gehanteerde omslagrente aangepast te worden.
Hieronder een overzicht van het renteresultaat:
Renteresultaat | 2021 | |||
|---|---|---|---|---|
a | De externe rentelasten | 5.078 | ||
b | De externe rentebaten | -92 | ||
Saldo rentelasten en rentebaten | 4.986 | |||
c1 | De rente doorberekend aan de grondexploitatie | -304 | ||
c2 | De rente van projectfinanciering richting het taakveld | -22 | ||
c3 | De rentebaat van doorverstrekte leningen richting het taakveld | 22 | ||
Saldo aan taakvelden toe te rekenen externe rente | -304 | |||
d1 | Rente over eigen vermogen | - | ||
d2 | Rente over voorzieningen | - | ||
Saldo rente over het eigen vermogen en de voorzieningen | 0 | |||
Totaal aan taakvelden toe te rekenen rente | 4.682 | |||
Totaal aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag) | -4.192 | |||
Renteresultaat op het taakveld Treasury (-/- = voordeel) | 490 |
Doordat er een verschil is tussen het gehanteerde omslagpercentage en het werkelijke percentage ontstaat er een renteresultaat. Omdat het renteresultaat over 2021 hoger zou uitkomen dan de wettelijke norm (Besluit Begroting en Verantwoording) is bij de eerste voortgangsrapportage de omslagrente voor 2021 verlaagd van 1,00% naar 0,50%.
Het gerealiseerde renteresultaat (na wijziging van de omslagrente) van €490.000 nadelig betekent dat de gehanteerde omslagrente van 0,50% lager is dan het werkelijke percentage. Er wordt €490.000 minder rente doorberekend naar de activa, dan dat er daadwerkelijke aan rente wordt betaald aan de geldverstrekkers. Het verschil bevindt zich binnen de toegestane bandbreedte van 25%. Dat betekent dat een reëel rentepercentage wordt toegerekend aan de activa.
Begrotingsaanpassingen
In de Kaderbrief 2021 - 2025 is voor 2021 een voordeel gemeld op Treasury van € 2.594.000. De begroting is hierop aangepast. In de 2e voortgangsrapportage 2021 is een aanvullend voordeel gemeld van € 175.000. De begroting is hierop eveneens aangepast. Het gemelde voordeel is hoofdzakelijk het gevolg van een gewijzigde financieringsbehoefte ten opzichte van de begroting. Het verschil in financieringsbehoefte wordt vooral veroorzaakt doordat investeringen die gepland stonden voor 2021, zijn doorgeschoven naar latere jaren. Daarnaast was in 2021 de marktrente lager dan begroot, wat lagere rentelasten tot gevolg heeft gehad. Bij de Jaarrekening 2021 heeft het taakveld Treasury, ten opzichte van de gewijzigde begroting, een negatief resultaat van € 40.000.
Schatkistbankieren
Gedurende 2021 was het een aantal keren nodig om geld af te storten in 's Rijks schatkist om binnen de gestelde doelmatigheidsdrempel te blijven.
Conform de vereisten in het BBV (art 52c) is in de toelichting op de balans het drempelbedrag vermeld en, per kwartaal, het bedrag aan middelen dat de gemeente Leiden buiten ’s Rijks schatkist heeft aangehouden.
Overig
Complexe financiële producten
De gemeente Leiden maakt geen gebruik van complexe financiële producten zoals derivaten.
Geldstromenbeheer
De betalingen van de gemeente vinden zo veel mogelijk via de BNG plaats omdat door de BNG de kortlopende financieringsbehoefte voor de gemeente Leiden wordt afgedekt. Met de BNG is daartoe een ruime kredietfaciliteit van € 75 miljoen overeengekomen. Via de ING worden een aantal bulkmutaties afgehandeld.