Financiering

Inleiding
In de paragraaf financiering lichten we de ontwikkelingen en beleidskeuzes toe voor 2023 in een onderdeel "algemene ontwikkelingen" en een onderdeel "ontwikkelingen gemeente Leiden". Onder de "algemene ontwikkelingen" komen de renteontwikkelingen en eventuele ontwikkelingen van de wet- en regelgeving aan de orde. De "ontwikkelingen gemeente Leiden" richten zich specifiek op de renterisiconorm, de kasgeldlimiet en de financiering van de gemeente Leiden.

Algemene ontwikkelingen

Renteontwikkelingen ­
De gemiddelde kapitaalmarktrente (= langlopende financiering) voor rentevaste en lineaire leningen met een looptijd van twintig jaar is over 2023 uitgekomen op 3,56 %. In 2022 was de gemiddelde rente 2,25%. De rente was over het gehele jaar stabiel, met een lichte daling tegen het einde van het jaar.

Renteverloop lineaire geldleningen met een rentevaste looptijd van 20 jr

De geld- en kapitaalmarkt is in 2023 sterk beinvloed door de hoge inflatie.

De rente op de geldmarkt (= kortlopende financiering) wordt voornamelijk bepaald door het rentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB). De ECB gebruikt de rentestand om te sturen op de inflatie. Het belangrijkste tarief van de ECB is de herfinancieringsrente. Onder druk van de hoge inflatie is de herfinancieringsrente in 2023 zes maal verhoogd, van 2,5% naar 4,5%. De depositorente die de ECB hanteert is voor de geldmarkt de ondergrens. De depositorente is in 2023 eveneens zes keer verhoogd, naar 4,0 %, met als gevolg fors hogere rentetarieven op (kas)geldleningen met een korte looptijd.

De rente op de kapitaalmarkt (= langlopende financiering) is, ondanks het ECB beleid, redelijk stabiel gebleven. Dit is een signaal dat de marktpartijen verwachten dat de hoge rente die de ECB nu hanteert, van relatief korte duur zal zijn. Het is de verwachting dat de rente binnen een aantal jaar weer zal gaan dalen. Dat is terug te zien in de rentetarieven op langlopende leningen.

Ontwikkelingen gemeente Leiden

Beleidsverantwoording treasury

In de financiële verordening (RV 23.0072) zijn de kaders voor de treasuryfunctie door de Raad bepaald.

Met als doel het renterisico te beperken, was gedurende 2023 het beleid erop gericht om zoveel mogelijk de kortlopende schuld om te zetten naar een langlopende schuld. Door de het ECB beleid en de onzekerheid in de markt, was het risico op rentestijging het gehele jaar aanwezig. Als er een financieringsbehoefte ontstond, dan werd deze ingevuld met langlopende financiering.

Kasgeldlimiet

De gemiddelde vlottende schuld, over drie maanden gezien, is voor een gemeente gelimiteerd op 8,5% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze kasgeldlimiet in 2023 weergegeven:

Bedragen x € 1.000,-

De kasgeldlimiet is gedurende 2023 niet overschreden.

Renterisiconorm

Over de langlopende schuld mogen de jaarlijkse aflossingen en renteherzieningen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze renterisiconorm in 2023 weergegeven:

Bedragen x € 1.000,-

Het bedrag aan langlopende leningen, waarover de gemeente Leiden een renterisico liep, blijft ruimschoots binnen de wettelijke norm (volgens de wet FIDO), zoals blijkt uit de tabel.

Financiering

De ontwikkeling van de leningenportefeuille is in onderstaande tabel weergegeven. De stand van de leningenportefeuille is ook terug te vinden bij de toelichting op de balans.

Bedragen x € 1.000,-

In 2023 zijn twee langlopende geldleningen aangetrokken, met gezamelijke hoofdsom van € 110 miljoen. Het aantrekken van nieuwe langlopende financiering was noodzakelijk gezien de uitgaven aan de investeringen die in 2023 hebben plaatsgevonden.

­Rentemethodiek en renteresultaat­
Voor de toerekening van de rentelasten maakt de gemeente Leiden gebruik van de rente-omslagmethode. Het totaal van de rentelasten wordt ‘omgeslagen’ over het geheel van de investeringen. De rentelasten betreffen het totaal van de rentelasten op de langlopende geldleningen en de kortlopende financiering minus de renteopbrengsten van overtollige middelen en verstrekte geldleningen.

Door toepassing van de rente-omslagmethode worden de rentelasten aan de hand van de stand van de investeringen toegerekend aan de prestaties in de programmabegroting. De achterliggende gedachte is hierbij dat de gehanteerde omslagrente een reëel percentage is. Zodra de afwijking tussen de gehanteerde omslagrente en de werkelijke rentelast te groot wordt, dan dient de gehanteerde omslagrente aangepast te worden.

Hieronder een overzicht van het renteresultaat:

Doordat er een verschil is tussen het gehanteerde omslagpercentage en het werkelijke percentage ontstaat er een renteresultaat. Omdat het renteresultaat over 2023 hoger zou uitkomen dan de wettelijke norm (Besluit Begroting en Verantwoording) is bij de eerste voortgangsrapportage de omslagrente voor 2023 verlaagd van 1,00% naar 0,70%.

Het gerealiseerde renteresultaat (na wijziging van de omslagrente) van € 81.000 voordelig betekent dat de gehanteerde omslagrente van 0,70% hoger is dan het werkelijke percentage. Er wordt € 81.000 meer rente doorberekend naar de activa, dan dat er daadwerkelijk aan rente wordt betaald aan de geldverstrekkers. Het verschil bevindt zich ruim binnen de toegestane bandbreedte van 25%. Dat betekent dat een reëel rentepercentage wordt toegerekend aan de activa.

Begrotingsaanpassingen
In de Kaderbrief 2023 - 2027 is voor 2023 een voordeel gemeld op Treasury van € 1.702.000. De begroting is hierop aangepast. In de 2e voortgangsrapportage 2023 is een aanvullend voordeel gemeld van € 580.000. De begroting is hierop eveneens aangepast. Het gemelde voordeel is hoofdzakelijk het gevolg van een gewijzigde financieringsbehoefte ten opzichte van de begroting. Het verschil in financieringsbehoefte wordt vooral veroorzaakt doordat uitgaven die verwacht werden voor 2023, zijn doorgeschoven naar latere jaren. Bij de jaarrekening 2023 heeft het taakveld Treasury, ten opzichte van de gewijzigde begroting, een negatief resultaat van € 19.000.

Schatkistbankieren ­
Gedurende 2023 was het een korte periode nodig om geld af te storten in 's Rijks schatkist om binnen de gestelde doelmatigheidsdrempel te blijven.
Conform de vereisten in het BBV (art 52c) is in de toelichting op de balans het drempelbedrag vermeld en, per kwartaal, het bedrag aan middelen dat de gemeente Leiden buiten ’s Rijks schatkist heeft aangehouden.

Overig 

Complexe financiële producten
De gemeente Leiden maakt geen gebruik van complexe financiële producten zoals derivaten.

Geldstromenbeheer
De betalingen van de gemeente vinden zo veel mogelijk via de BNG plaats omdat door de BNG de kortlopende financieringsbehoefte voor de gemeente Leiden wordt afgedekt. Met de BNG is daartoe een ruime kredietfaciliteit van € 75 miljoen overeengekomen. Via de ING wordt een aantal bulkmutaties afgehandeld.