In de paragraaf financiering lichten we de ontwikkelingen en beleidskeuzes toe voor 2024 in een onderdeel 'algemene ontwikkelingen' en een onderdeel 'ontwikkelingen gemeente Leiden'. Onder de 'algemene ontwikkelingen' komen de renteontwikkelingen en eventuele ontwikkelingen van de wet- en regelgeving aan de orde. De 'ontwikkelingen gemeente Leiden' richten zich specifiek op de renterisiconorm, de kasgeldlimiet en de financiering van de gemeente Leiden.
De gemiddelde kapitaalmarktrente (= langlopende financiering) voor rentevaste en lineaire leningen met een looptijd van twintig jaar is over 2024 uitgekomen op 3,30 %. In 2023 was de gemiddelde rente 3,56 %. De rente was over het gehele jaar redelijk stabiel. Na de zomer was er een licht dalende trend zichtbaar, welke is doorbroken door een stijging van de rente aan het einde van het jaar
De geld- en kapitaalmarkt is in 2024 sterk beïnvloed door de inflatie verwachtingen. De rente op de geldmarkt (= kortlopende financiering) wordt voornamelijk bepaald door het rentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB). De ECB gebruikt de rentestand om te sturen op de inflatie. Het belangrijkste tarief van de ECB is de herfinancieringsrente. Onder druk van de hoge inflatie is de herfinancieringsrente in 2023 verhoogd naar 4,5%. In 2024 vond de ECB het verantwoord om de rente te verlagen naar uiteindelijk 3,15% De depositorente die de ECB hanteert is voor de geldmarkt de ondergrens. De depositorente is in 2024 eveneens verlaagd van 4,0 % naar 3,0%.
De rente op de kapitaalmarkt (= langlopende financiering) is, ondanks het ECB beleid, redelijk stabiel gebleven. De kapitaalmarktrente wordt meer beïnvloed door de lang termijn verwachtingen op macro-economische niveau, zoals bijvoorbeeld verwachtingen op gebied van inflatie en economische groei. Ook geopolitieke ontwikkelingen hebben invloed op de kapitaalmarktrente, zoals bijvoorbeeld de oorlog tussen Oekraïne en Rusland en de herverkiezing van President Trump in de Verenigde Staten van Amerika.
In de financiële verordening (RV 23.0072) zijn de kaders voor de treasuryfunctie door de Raad bepaald.
Met als doel het renterisico te beperken, was gedurende 2024 het beleid erop gericht om zoveel mogelijk de kortlopende schuld om te zetten naar een langlopende schuld. Door de het ECB-beleid en de onzekerheid in de markt, was het risico op rentestijging het gehele jaar aanwezig. Als er een financieringsbehoefte ontstond, dan zou deze ingevuld worden met langlopende financiering. Uiteindelijk was het niet nodig om in 2024 financiering aan te trekken.
De gemiddelde vlottende schuld, over drie maanden gezien, is voor een gemeente gelimiteerd op 8,5% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze kasgeldlimiet in 2024 weergegeven:
Omschrijving | Gemiddelde netto vlottende schuld | Kasgeldlimiet | Ruimte (=+) of Overschrijding |
|---|---|---|---|
eerste kwartaal 2024 | -2.322 | 54.892 | 57.214 |
tweede kwartaal 2024 | 13.049 | 54.892 | 41.843 |
derde kwartaal 2024 | -7.830 | 54.892 | 62.722 |
vierde kwartaal 2024 | -27.022 | 54.892 | 81.914 |
Bedragen x € 1.000,-
De kasgeldlimiet is gedurende 2024 niet overschreden.
Over de langlopende schuld mogen de jaarlijkse aflossingen en renteherzieningen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze renterisiconorm in 2024 weergegeven:
Omschrijving | 2023 | 2024 |
|---|---|---|
Begrotingstotaal (primitief) | 601.670 | 645.785 |
Wettelijk percentage | 20% | 20% |
Renterisiconorm | 120.334 | 129.157 |
Bedrag waarover renterisico wordt gelopen (aflossingen) | 30.060 | 33.451 |
Ruimte onder renterisiconorm | 90.274 | 95.706 |
Bedragen x € 1.000,-
Het bedrag aan langlopende leningen, waarover de gemeente Leiden een renterisico liep, blijft ruimschoots binnen de wettelijke norm (volgens de wet FIDO), zoals blijkt uit de tabel.
De ontwikkeling van de leningenportefeuille is in onderstaande tabel weergegeven. De stand van de leningenportefeuille is ook terug te vinden bij de toelichting op de balans.
Ontwikkeling leningenportefeuille | Bedrag |
|---|---|
Stand per 1 januari 2024 | 633.272 |
Nieuwe leningen | 0 |
Reguliere aflossingen | -33.451 |
Vervroegde aflossingen | 0 |
Stand per 31 december 2024 | 599.821 |
Bedragen x € 1.000,-
In 2024 zijn geen langlopende geldleningen aangetrokken.
Voor de toerekening van de rentelasten maakt de gemeente Leiden gebruik van de rente-omslagmethode. Het totaal van de rentelasten wordt ‘omgeslagen’ over het geheel van de investeringen. De rentelasten betreffen het totaal van de rentelasten op de langlopende geldleningen en de kortlopende financiering minus de renteopbrengsten van overtollige middelen en verstrekte geldleningen.
Door toepassing van de rente-omslagmethode worden de rentelasten aan de hand van de stand van de investeringen toegerekend aan de prestaties in de programmabegroting. De achterliggende gedachte is hierbij dat de gehanteerde omslagrente een reëel percentage is. Zodra de afwijking tussen de gehanteerde omslagrente en de werkelijke rentelast te groot wordt, dan dient de gehanteerde omslagrente aangepast te worden.
Hieronder een overzicht van het renteresultaat:
Renteresultaat | 2024 | |||
|---|---|---|---|---|
a | De externe rentelasten | 8.414 | ||
b | De externe rentebaten | -917 | ||
Saldo rentelasten en rentebaten | 7.497 | |||
c1 | De rente doorberekend aan de grondexploitatie | -160 | ||
c2 | De rente van projectfinanciering richting het taakveld | - | ||
c3 | De rentebaat van doorverstrekte leningen richting het taakveld | - | ||
Saldo aan taakvelden toe te rekenen externe rente | -160 | |||
d1 | Rente over eigen vermogen | - | ||
d2 | Rente over voorzieningen | - | ||
Saldo rente over het eigen vermogen en de voorzieningen | 0 | |||
Totaal aan taakvelden toe te rekenen rente | 7.337 | |||
Totaal aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag) | -8.825 | |||
Renteresultaat op het taakveld Treasury (-/- = voordeel) | -1.488 |
Doordat er een verschil is tussen het gehanteerde omslagpercentage en het werkelijke percentage ontstaat er een renteresultaat. Omdat het renteresultaat over 2024 hoger zou uitkomen dan de wettelijke norm (Besluit Begroting en Verantwoording) is bij de eerste voortgangsrapportage de omslagrente voor 2024 verlaagd van 1,00% naar 0,90%.
Het gerealiseerde renteresultaat (na wijziging van de omslagrente) van € 1.488.000 voordelig betekent dat de gehanteerde omslagrente van 0,90% hoger is dan het werkelijke percentage. Er wordt € 1.488.000 meer rente doorberekend naar de activa, dan dat er daadwerkelijk aan rente wordt betaald aan de geldverstrekkers. Het verschil bevindt zich binnen de toegestane bandbreedte van 25%. Dat betekent dat een reëel rentepercentage wordt toegerekend aan de activa.
In de Kaderbrief 2024 - 2028 is voor 2024 een voordeel gemeld op Treasury van € 4.591.000. De begroting is hierop aangepast. In de 2e voortgangsrapportage 2024 is een aanvullend voordeel gemeld van € 1.997.000. De begroting is hierop eveneens aangepast. Het gemelde voordeel is hoofdzakelijk het gevolg van een gewijzigde financieringsbehoefte ten opzichte van de begroting. Het verschil in financieringsbehoefte wordt vooral veroorzaakt doordat uitgaven die verwacht werden voor 2024, zijn doorgeschoven naar latere jaren. Bij de jaarrekening 2024 heeft het taakveld Treasury, ten opzichte van de gewijzigde begroting, een positief resultaat van € 484.000, door onverwachte rentebaten op het schatkistbankieren.
Gedurende 2024 was het een korte periode nodig om geld af te storten in 's Rijks schatkist om binnen de gestelde doelmatigheidsdrempel te blijven.
Conform de vereisten in het BBV (art 52c) is in de toelichting op de balans het drempelbedrag vermeld en, per kwartaal, het bedrag aan middelen dat de gemeente Leiden buiten ’s Rijks schatkist heeft aangehouden.
Complexe financiële producten
De gemeente Leiden maakt geen gebruik van complexe financiële producten zoals derivaten.
Geldstromenbeheer
De betalingen van de gemeente vinden zo veel mogelijk via de BNG plaats omdat door de BNG de kortlopende financieringsbehoefte voor de gemeente Leiden wordt afgedekt. Met de BNG is daartoe een ruime kredietfaciliteit van € 75 miljoen overeengekomen. Via de ING wordt een aantal bulkmutaties afgehandeld.