Beleidsterrein 8B Cultureel erfgoed

Doelen en prestaties bij 8B Cultureel erfgoed

Toelichting op prestaties

8B1.1 Exploitatie en beheer Erfgoed Leiden en Omstreken
Erfgoed Leiden en Omstreken heeft als missie geformuleerd in het Beleidsplan 2017-2020.

Vanuit de overtuiging dat erfgoed bijdraagt aan de kwaliteit en de identiteit van de moderne samenleving, brengt Erfgoed Leiden en Omstreken kennis bij elkaar en maakt deze bruikbaar voor iedereen. Het motto is vanaf 2017 Ontdek meer in ons verleden! en iedereen wordt hiertoe uitgenodigd, inwoners van Leiden en Omstreken, collega ambtenaren en professionals uit het veld.

Ambitie I - Kennis en collecties

• Binnen het project ECHOES-2, dat samen met partners uit Leeuwarden en Spanje wordt ontwikkeld, is de open source software om linked OpenData te maken gereed. Het samenwerkingsverband heeft besloten om ook gezamenlijk op te trekken bij het ontwikkelen van publieksinterface voor toepassing van de software.
• De aanbesteding voor een e-Depot is afgerond.
• De gemeenten Katwijk, Lisse en de werkmaatschappij HLT-Samen, ISD Bollenstreek en de BSGR hebben besloten hun archiefdiensten af te nemen bij Erfgoed Leiden en Omstreken.
• Wegens de toename van de regionale dienstverlening is een Producten en Diensten Catalogus (PDC) opgesteld.
• Invoering van Papierloos Werken binnen Leiden leidt tot veel adviesvragen t.a.v. archief, wat zowel een capaciteitsprobleem als een principieel probleem oplevert. Dat laatste zal worden opgelost door een scherpere afbakening te realiseren tussen de toezichthoudende rol (wettelijke taak gemeentearchivaris) en kennisdeling.
• De cursussen Leven in een Historisch Pand en Paleografie (oud schrift) zijn wederom een groot succes geweest; zij voorzien duidelijk in een behoefte.
• De samenwerking met universiteiten (Nederlandse, Catalonië, Oregon Tech (VS) en Athene) wordt steeds intensiever. Dit blijkt uit het uitvoeren van gezamenlijk onderzoek, gastcolleges door medewerkers van Erfgoed Leiden (o.a. nascholing voor Archeologen), de terugkeer van Mark Neupert en colleges van de universiteit Leiden op locatie. Ook aan lokale, nationale en internationale congressen en symposia leveren medewerkers van Erfgoed Leiden regelmatig een bijdrage.
• Ondanks een overeenkomst met Pictoright, de belangenvereniging voor Fotografen, waarmee de auteursrechten voor de vertoning van afbeeldingen op de website zijn geregeld, is Erfgoed Leiden door de rechter op 5 april 2018 in het ongelijk gesteld na een individuele claim. Door deze uitspraak blijkt dat deze overeenkomst niet afdoende is om claims te voorkomen. Het gevolg hiervan is dat naast Leiden ook veel andere grote en kleinere archieven hun afbeeldingen op zwart hebben gezet; in Leiden betrof dit ruim 100.000 afbeeldingen, bijna 70% van de online collectie.

Ambitie II – Historische omgevingskwaliteit

• Als eerste gemeente in Nederland heeft Leiden Bouwhistorie in het bestemmingsplan binnenstad ingevoerd, voor delen van het plangebied.
• De Subsidieregeling Historisch Stadbeeld is gecontinueerd. Er zijn 29 gebouwen met subsidie opgeknapt. Dat betekent dat het gehele structurele budget van 2018 is omgezet in beschikkingen.
• Advisering in het kader van Duurzame Monumentenzorg is nog steeds een succes. Via het project zijn het afgelopen jaar zo’n 100 adressen bezocht voor een maatwerkadvies. Ook zijn tientallen telefonische adviezen gegeven. Een groot deel van de adviezen is overgenomen en uitgevoerd.

Ambitie III - Erfgoedbeleving

• Aan Leiden is in 2018 de BNG Bank Erfgoedprijs toegekend omdat ‘zij zich een voorbeeld toont voor andere gemeenten op het gebied van integraal erfgoedbeleid en een proactieve houding. Ook de Publieksprijs was voor Leiden. De bijdrage is gebruikt om een historisch verantwoorde VR-reconstructie te maken van het geboortehuis van Rembrandt en omgeving.
• Het college heeft besloten dat Erfgoed Leiden en Omstreken gevestigd blijft aan de Boisotkade. Met dit besluit kan nu worden gewerkt aan de concretisering van de plannen voor de multifunctionele functie van het gebouw.
• Het online gebruik van bronnen op de websites is wederom exponentieel gegroeid tot 4,5 miljoen raadplegingen van een digitaal document of bron. Het aantal bezoekers aan de website blijft min of meer constant op 1,3 miljoen. Beschikbaar stellen van digitale collecties als OpenData toont aan dat er steeds meer gebruik van wordt gemaakt op andere manieren dan via de ‘digitale voordeur’ van de website.
• Er valt steeds meer (in) erfgoed te ontdekken. Dat wordt onder meer zichtbaar tijdens de evenementen als de Museumnacht (1100 bezoekers), de Nacht van Kunst en Kennis, de jubileumviering van het Heilige Geest Weeshuis, maar ook in de samenwerking met PS|Theater, BplusC (Vive le Geus!), het Singelpark en tijdens de Maand van de Geschiedenis, het Van Rijnfestival en het Leids Luisterfestival.

8B1.2 Exploitatie en beheer Molen De Valk
Molenmuseum De Valk draait als een tierelier. Met 31.648 bezoekers is in 2018 voor het vierde achtereenvolgende jaar een bezoekersrecord gebroken.

8B1.3 Toezicht en handhaven op monumenten
Het toezicht en handhaven op monumenten heeft binnen de VTH-keten (vergunnen, toezicht en handhaving) absolute prioriteit. Deze prioriteitstelling is vastgelegd in het VTH beleidsplan (RV 15.0148). Naast het vergunning-gebonden toezicht wordt ook ingezet op het onderzoeken van klachten en meldingen en verzoeken tot handhaving. Er wordt zowel een preventieve als proactieve rol vervuld.

Eind 2015 is een start gemaakt met het monumentenproject. In dit project worden monumenteneigenaren aangesproken op de onderhoudsstaat van hun monument. Hiertoe wordt door de gemeente aan de eigenaren een constateringsrapport over de staat van onderhoud van het monument overhandigd. Dit rapport is aangevuld met plananalyse van Erfgoed Leiden. De eigenaar krijgt dan in de vrijwillige fase de gelegenheid deze onderhoudsgebreken op te lossen. Lukt dit niet in de vrijwillige fase dan wordt een formeel handhavingstraject gestart en wordt de eigenaar aangeschreven. Op deze wijze zijn 64 panden vrijwillig door de eigenaren opgeknapt. Voor 6 panden is een handhavingsprocedure opgestart. Deze procedures zijn in 2018 afgerond waardoor ook voor deze panden het achterstallig onderhoud is uitgevoerd.

Er resteren nog voldoende monumenten om ook een tweede reeks te starten. Vanwege een andere prioriteitstelling in het uitvoeringsplan 2019 worden op dit moment alleen de excessen aangepakt (zeer ernstig achterstallig onderhoud, ingrijpen bij illegale verbouw).

8B1.4 Uitvoeren erfgoedbeleid met partners
In aanvulling op 8B1.1 hetvolgende: de omgang met fysiek erfgoed wordt straks in de Omgevingswet geregeld. In dat licht is in 2018 vanuit erfgoed bijgedragen aan de Omgevingsvisie. Ook is het cultuurhistorisch onderzoek gecontinueerd, met name voor het WOP Zuidwest (wederopbouw).

In 2018 is ook de contour van de Limesnominatie voor Leiden door het college vastgesteld met een kern- en bufferzone bij park Matilo. De komende jaren wordt het landelijke nominatiedossier afgerond en door het Rijk ingediend bij het werelderfgoedcomité.

Verbonden partijen

Effectindicatoren bij 8B Cultureel erfgoed

1. ¹Naast de indicator "bezoekers website" geeft het aantal bezoeken collecties via andere websties (gebruik digitale bronnen via Open Data) aanvullende informatie. In 2017 waren er meer dan 2.500.000 bezoeken via andere websites, in 2018 is dit aantal gestegen naar 4.531.000 bezoeken. Bij de volgende jaarstukken zal deze indicator in de tabel worden opgenomen.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.