Financiering

Inleiding
In de paragraaf financiering lichten we de ontwikkelingen en beleidskeuzes toe voor 2022 in een onderdeel "algemene ontwikkelingen" en een onderdeel "ontwikkelingen gemeente Leiden". Onder de "algemene ontwikkelingen" komen de renteontwikkelingen en eventuele ontwikkelingen van de wet- en regelgeving aan de orde. De "ontwikkelingen gemeente Leiden" richten zich specifiek op de renterisiconorm, de kasgeldlimiet en de financiering van de gemeente Leiden.

Algemene ontwikkelingen

Renteontwikkelingen ­
De gemiddelde kapitaalmarktrente (= langlopende financiering) voor rentevaste- en lineaire leningen met een looptijd van twintig jaar is over 2022 uitgekomen op 2,25 %. In 2021 was de gemiddelde rente 0,52%. De rente laat in de eerste maanden van 2022 een sterke stijging zien, een rentedaling gedurende de zomer en opnieuw een sterke rentestijging in de herfst.

Renteverloop lineaire geldleningen met een rentevaste looptijd van 20 jr

De geld- en kapitaalmarkt in 2022 is sterk beïnvloed door mondiale ontwikkelingen met als belangrijkste de oorlog tussen Rusland en de Oekraïne en het economische herstel van de wereldeconomie na de Corona lockdowns. Beide ontwikkelingen zijn van invloed geweest op de sterk stijgende kosten van energie, materiaaltekorten en personeelstekorten, met als gevolg een hoge inflatie.

De rente op de geldmarkt (= kortlopende financiering) wordt voornamelijk bepaald door het rentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB). De ECB gebruikt de rentestand om te sturen op de inflatie. Het belangrijkste tarief van de ECB is de herfinancieringsrente. Onder druk van de hoge inflatie is de herfinancieringsrente in 2022 vier maal verhoogd, van 0% naar in totaal 2,5%. De depositorente die de ECB hanteert is voor de geldmarkt de ondergrens. De depositorente is in 2022 eveneens vier keer verhoogd naar in totaal 2,0 %, met als gevolg fors hogere rentetarieven op (kas)geldleningen met een korte looptijd.

De rente op de kapitaalmarkt (=langlopende financiering) is, onder druk van het ECB beleid en het onzekere toekomstperspectief, eveneens sterk gestegen zoals te zien is in bovenstaande grafiek.

Ontwikkelingen gemeente Leiden

Beleidsverantwoording treasury

In de financiële verordening (RV 20.0141) zijn de kaders voor de treasuryfunctie door de Raad bepaald.

Met als doel het renterisico te beperken, was gedurende 2022 het beleid erop gericht om zoveel mogelijk de kortlopende schuld om te zetten naar een langlopende schuld. De rente volgde een stijgende trend en het risico op rentestijging was het gehele jaar aanwezig. Als er een financieringsbehoefte ontstond, dan werd deze ingevuld met langlopende financiering.

Kasgeldlimiet

De gemiddelde vlottende schuld, over drie maanden gezien, is voor een gemeente gelimiteerd op 8,5% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze kasgeldlimiet in 2022 weergegeven:

Bedragen x € 1.000,-

De kasgeldlimiet is gedurende 2022 niet overschreden.

Renterisiconorm

Over de langlopende schuld mogen de jaarlijkse aflossingen en renteherzieningen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van deze renterisiconorm in 2022 weergegeven:

Bedragen x € 1.000,-

Het bedrag aan langlopende leningen, waarover de gemeente Leiden een renterisico liep, blijft ruimschoots binnen de wettelijke norm (volgens de wet FIDO), zoals blijkt uit de tabel.

Financiering

De ontwikkeling van de leningenportefeuille is in onderstaande tabel weergegeven. De stand van de leningenportefeuille is ook terug te vinden bij de toelichting op de balans.

Bedragen x € 1.000,-

In 2022 is één langlopende geldleningen aangetrokken met hoofdsom van € 45 miljoen. Het aantrekken van nieuwe langlopende financiering was noodzakelijk gezien de uitgaven aan de investeringen die in 2022 hebben plaatsgevonden.

­Rentemethodiek en renteresultaat­
Voor de toerekening van de rentelasten maakt de gemeente Leiden gebruik van de rente-omslagmethode. Het totaal van de rentelasten wordt ‘omgeslagen’ over het geheel van de investeringen. De rentelasten betreffen het totaal van de rentelasten op de langlopende geldleningen en de kortlopende financiering minus de renteopbrengsten van overtollige middelen en verstrekte geldleningen.

Door toepassing van de rente-omslagmethode worden de rentelasten aan de hand van de stand van de investeringen toegerekend aan de prestaties in de programmabegroting. De achterliggende gedachte is hierbij dat de gehanteerde omslagrente een reëel percentage is. Zodra de afwijking tussen de gehanteerde omslagrente en de werkelijke rentelast te groot wordt, dan dient de gehanteerde omslagrente aangepast te worden.

Hieronder een overzicht van het renteresultaat:

Doordat er een verschil is tussen het gehanteerde omslagpercentage en het werkelijke percentage ontstaat er een renteresultaat. Omdat het renteresultaat over 2022 hoger zou uitkomen dan de wettelijke norm (Besluit Begroting en Verantwoording) is bij de tweede voortgangsrapportage de omslagrente voor 2022 verlaagd van 1,00% naar 0,60%.

Het gerealiseerde renteresultaat (na wijziging van de omslagrente) van €455.000 voordelig betekent dat de gehanteerde omslagrente van 0,60% hoger is dan het werkelijke percentage. Er wordt €455.000 meer rente doorberekend naar de activa, dan dat er daadwerkelijk aan rente wordt betaald aan de geldverstrekkers. Het verschil bevindt zich binnen de toegestane bandbreedte van 25%. Dat betekent dat een reëel rentepercentage wordt toegerekend aan de activa.

Begrotingsaanpassingen
In de tweede voortgangsrapportage is voor 2022 een nadeel gemeld op Treasury van € 3.250.000. De begroting is hierop aangepast. Een groot deel van het nadeel (€ 4,5 miljoen) had betrekking op de verlaging van de omslagrente van 1% naar 0,6%. Dit deel van het resultaat moet gezien worden in relatie met het positieve resultaat dat ontstond bij de onderuitputting van de kapitaallasten. Het resultaat op de financiering, exclusief de aanpassing van de omslagrente, bedroeg € 1.250.000 voordelig en is hoofdzakelijk het gevolg van lagere rentelasten op aan te trekken financiering. Bij de Jaarrekening 2022 heeft het taakveld Treasury, ten opzichte van de gewijzigde begroting, een voordelig resultaat van € 298.000. Het voordeel betreft een voordeel op de rentelasten. Er was nog rekening gehouden met het aantrekken van een langlopende geldlening in september of oktober, dit bleek niet nodig waardoor er over 2022 minder rentelasten zijn gerealiseerd dan begroot.

Schatkistbankieren ­
Gedurende 2022 was het nodig om geld af te storten in 's Rijks schatkist om binnen de gestelde doelmatigheidsdrempel te blijven.
Conform de vereisten in het BBV (art 52c) is in de toelichting op de balans het drempelbedrag vermeld en, per kwartaal, het bedrag aan middelen dat de gemeente Leiden buiten ’s Rijks schatkist heeft aangehouden.

Overig 

Complexe financiële producten
De gemeente Leiden maakt geen gebruik van complexe financiële producten zoals derivaten.

Geldstromenbeheer
De betalingen van de gemeente vinden zo veel mogelijk via de BNG plaats omdat door de BNG de kortlopende financieringsbehoefte voor de gemeente Leiden wordt afgedekt. Met de BNG is daartoe een ruime kredietfaciliteit van € 75 miljoen overeengekomen. Via de ING worden een aantal bulkmutaties afgehandeld.